Jak dbać o odporność dziecka?

Dbaj o prawidłowy styl życia i dietę dziecka

Kiedy przyjrzymy się piramidzie zdrowego żywienia i stylu życia dzieci (wiek 4-18 lat)  opublikowanej przez Instytut Żywności i Żywienia w 2019 roku, u jej podstawy znajdziemy aktywność fizyczną, utrzymywanie prawidłowej masy ciała, odpowiednią ilość snu oraz zmniejszenie ilości czasu spędzanego przy urządzeniach elektronicznych typu telewizor, komputer do 2 godzin dziennie. Teraz, w dobie e-lekcji, ciężko jest ograniczyć korzystanie z komputera, jednak jeśli dziecko uczestniczy w nauczaniu zdalnym, to wolny czas powinno spędzać aktywnie, bez korzystania z telefonów czy telewizora. Pierwszym piętrem piramidy żywieniowej są owoce i warzywa, które powinny stanowić bazę diety. Im wyższy stopień piramidy, tym mniej produktów z danego stopnia powinno się znaleźć w dziennym jadłospisie. Przykładowo, produktów z pierwszego stopnia (warzywa i owoce) powinno być dużo więcej niż produktów z piątego stopnia (oleje, orzechy).  Na drugim stopniu piramidy znajdziemy produkty zbożowe, preferowanie z pełnego ziarna – kasze, ryże, makarony, ciemne pieczywo, które powinny stanowić uzupełnienie diety. Na trzecim stopniu znajdują się produkty mleczne – jogurty, kefiry, mleko, sery. Pamiętajmy, aby były bez dodatku cukru. W zamian, dodajmy dziecku owoce np. banana, truskawki, które naturalnie osłodzą mu jogurt naturalny czy mleczne smoothie. Ograniczmy także ser żółty i inne tłuste, przetworzone sery – zawierają one dużo soli i fosforanów. Czwarty, przedostatni stopień piramidy przeznaczony jest na produkty wysokobiałkowe – mięso drobiowe, ryby, rośliny strączkowe. Na najwyższym stopniu piramidy znajdziemy tłuszcze roślinne, orzechy migdały itd., stanowiące źródło wielu składników odżywczych, w tym witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Z boku piramidy pokazane są również zalecenia, aby nie dosalać posiłków dziecka, nie podawać słodyczy oraz dbać o regularne picie wody.

Postaw na probiotyki

Probiotyki, czyli żywe kultury bakterii, które stymulują wzrost prawidłowej flory jelitowej, mają korzystny wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego. Poza stymulowaniem odporności, hamują wzrost niektórych drobnoustrojów chorobotwórczych. Źródłem probiotyków są przede wszystkim fermentowane produkty mleczne: jogurty, kefiry, maślanki. We wspomaganiu mikroflory jelitowej pomagają również prebiotyki. Są to składniki pożywienia, które nie ulegają trawieniu, pobudzające aktywność lub wzrost korzystnie wpływających bakterii w jelicie grubym. Prebiotykami mogą być różne frakcje błonnika pokarmowego, w tym pektyny czy inulina.

Więcej ruchu – mniej chorowania

Systematyczna aktywność fizyczna korzystnie wpływa na odporność i zdrowie ogółem. Liczne badania naukowe sugerują, że brak ruchu jest przyczyną wielu zaburzeń zdrowotnych takich jak nadwaga i otyłość, nadciśnienie tętnicze, a także prowadzi do negatywnych zmian w układzie oddechowym oraz w układzie krążenia. Codzienny ruch w połączeniu ze zdrową dietą powinny stanowić podstawę w budowaniu odporności u dziecka.

Daj przykład swojemu dziecku

Czy tego chcemy czy nie, dzieci naśladują swoich rodziców. Takie naśladownictwo dotyczy także sposobu odżywiania. Nic nie da przygotowywanie dziecku zdrowych posiłków i tłumaczenie mu, że są dobre, jeśli sami nie będziemy się tak odżywiać. Kiedy rodzice są otyli, jest duże ryzyko, że dzieci pójdą w ich ślady. Nie jest to wina genów tylko nasza własna – dzieci obserwują wzorce żywieniowe i je zapamiętują. Chcą jeść to co ich rodzice. Pierwsze nawyki, jakich uczy się dziecko są niezwykle silne. Szczególnie łatwo można to zaobserwować, gdy od młodego wieku w diecie znajdują się słodycze. Pojawienie się dziecka na świecie jest dobrym momentem, aby przyjrzeć się swoim nawykom żywieniowym i zastanowić się jak je poprawić. Można również udać się po pomoc do dietetyka. Jest to niezmiernie ważny krok, stanowić dobry przykład dla swojego dziecka, aby rosło silne i zdrowe.

Pozwól dziecku uczestniczyć w przygotowaniu posiłków

Dzieci są bardzo ciekawskie, bacznie obserwują otaczający je świat. Dobrą metodą, aby zainteresować dziecko owocami, warzywami i innymi zdrowymi składnikami jest wspólne gotowanie. Szczególnie, gdy dziecko jest niejadkiem, dobrze pokazywać mu produkty o różnych kolorach i teksturach oraz dawać możliwość wyboru. Uczenie dziecka nowych smaków i zapachów ułatwia wprowadzenie zróżnicowanych posiłków do jadłospisu i zdecydowanie ułatwia tym samym życie rodzicom.

Omega-3  dla zdrowia

Kwasy tłuszczowe omega 3 zawarte są głównie w tłustych rybach morskich. Korzystnie wpływają na pracę mózgu dziecka oraz poprawiają odporność. Dodatkowo wywierają pozytywny wpływ na florę jelitową, uzupełniając działanie probiotyków. Ze względu na coraz częstsze zanieczyszczenie ryb morskich metalami ciężkimi, można rozważyć stosowanie suplementacji preparatami z omega-3, dedykowanymi dla dzieci.

Witamina D wsparciem dla odporności

Witamina D ma wielokierunkowe korzystne działanie. Nie tylko wspomaga odporność, ale także jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju kości.  Jej niedobór witaminy D odgrywa rolę w powstawaniu wielu chorób, w tym m.in metabolicznych, sercowo-naczyniowych, neuropsychiatrycznych czy endokrynologicznych. Zawarta jest głównie w tłustych rybach morskich oraz produktach mlecznych. Suplementacja witaminy D u dzieci powinna być wprowadzona już od pierwszych dni życia. Dawka powinna być dobrana do wieku, masy ciała, spożycia tej witaminy wraz z dietą oraz ekspozycji na słońce. Zazwyczaj niemowlętom do 6 miesiąca życia podaje się dawkę dzienną w wysokości 400 IU, natomiast 6-12 miesięcy od 400 do 600 IU. U starszych dzieci, dawki są wyliczane w zależności od zapotrzebowania i wynoszą od 600 do 1000 IU.

Owoce i warzywa skarbnicą witaminy C

Nie od dziś wiemy, że witamina C wspomaga odporność. W żywności znajdziemy jej najwięcej w warzywach i owocach. Najbogatszymi źródłami są: czarne porzeczki, papryka czerwona i zielona, brukselka, brokuły, kalafior, kapusta czerwona, szpinak, kiwi, truskawki. Witamina C jest składnikiem nietrwałym, szczególnie wrażliwym na wysokie temperatury. Podczas obróbki cieplnej produktu, jej zawartość może się zmniejszyć nawet o 80%.

Zdrowie od pszczół

U dzieci od 3 roku życia można zacząć podawać produkty pochodzenia pszczelego takie jak miód, pierzga propolis, pyłek pszczeli. Nie tylko stymulują układ odpornościowy, ale także zawierają wiele związków czynnych biologicznie, składników mineralnych i witamin.

Nawracające infekcje? Nauka przychodzi z pomocą

Infekcje ucha, nosa i gardła są częstym problemem zdrowotnym u dzieci. Szczególnie niebezpieczne są często nawracające zakażenia bakteryjne, wymagające stosowania antybiotyków i tym samym wyniszczające korzystnie działającą mikroflorę przewodu pokarmowego. Kiedy w jelitach jest za mało korzystnych bakterii, odporność się obniża. Według badań, dobrym rozwiązaniem może być przyjmowanie specjalnie wyizolowanego szczepu bakterii probiotycznych Streptococcus salivarius K12, który ma zdolności hamowania namnażania drobnoustrojów chorobotwórczych, między innymi bakterii powodujących anginę (Streptococcus pyogenes) oraz zapalenie płuc (Streptococcus pneumoniae). W grupie dzieci przyjmującej probiotyczny szczep Streptococcus salivarius K12 przez 6 miesięcy zaobserwowano spadek występowania infekcji w obrębie nosogardła spowodowanej przez paciorkowce o 90%, natomiast pochodzenia wirusowego o 80%. U dzieci z nawracającym zapaleniem ucha środkowego odnotowano zmniejszenie częstości i natężenia jego występowania. Korzystny wpływ można było zauważyć również u osób dorosłych.

Piśmiennictwo

1. https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/piramida-zdrowego-zywienia-i-stylu-zycia-dzieci-i-mlodziezy
2. Bufalo, Michelle Cristiane, et al. "The immunomodulatory effect of propolis on receptors expression, cytokine production and fungicidal activity of human monocytes." Journal of Pharmacy and Pharmacology 66.10 (2014): 1497-1504.
3. Israili, Zafar H. "Antimicrobial properties of honey." American journal of therapeutics 21.4 (2014): 304-323.
4. Gutiérrez, Saray, Sara L. Svahn, and Maria E. Johansson. "Effects of omega-3 fatty acids on immune cells." International journal of molecular sciences 20.20 (2019): 5028.
5. Myszka, Marta, and Marian Klinger. "Immunomodulacyjne działanie witaminy D." Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej 68 (2014).
6. Frei, Remo, Mübeccel Akdis, and Liam O’Mahony. "Prebiotics, probiotics, synbiotics, and the immune system: experimental data and clinical evidence." Current opinion in gastroenterology 31.2 (2015): 153-158. 
7. Di Pierro F, Risso P, Poggi E, Timitilli A, Bolloli S, Bruno M, Caneva E, Campus R, Giannattasio A. Use of Streptococcus salivarius K12 to reduce the incidence of pharyngo-tonsillitis and acute otitis media in children: a retrospective analysis in not-recurrent pediatric subjects. Minerva Pediatr. 2018 Jun;70(3):240-245.
8. Di Pierro F, Colombo M, Zanvit A, Rottoli AS. Positive clinical outcomes derived from using Streptococcus salivarius K12 to prevent streptococcal pharyngotonsillitis in children: a pilot investigation. Drug Healthc Patient Saf. 2016 Nov 21;8:77-81. 
9. Di Pierro F, Di Pasquale D, Di Cicco M. Oral use of Streptococcus salivarius K12 in children with secretory otitis media: preliminary results of a pilot, uncontrolled study. Int J Gen Med. 2015 Sep 15;8:303-8.
10. Płudowski P., Karczmarewicz E., Bayer M. i wsp. Practical guidelines for the supplementation of vitamin D and treatment of deficits in Central Europe: recom - mended vitamin D intakes in general population and groups at risk of vitamin D deficiency. Endokrynol. Pol. 2013; 64 (4): 319–327.
11. Di Pierro F, Colombo M, Zanvit A, Risso P, Rottoli AS. Use of Streptococcus salivarius K12 in the prevention of streptococcal and viral pharyngotonsillitis in children. Drug Healthc Patient Saf. 2014 Feb 13;6:15-20
12. Di Pierro F, Adami T, Rapacioli G, Giardini N, Streitberger C. Clinical evaluation of the oral probiotic Streptococcus salivarius K12 in the prevention of recurrent pharyngitis and/or tonsillitis caused by Streptococcus pyogenes in adults. Expert Opin Biol Ther. 2013 Mar;13(3):339-43. 
13. Di Pierro F, Donato G, Fomia F, Adami T, Careddu D, Cassandro C, Albera R. Preliminary pediatric clinical evaluation of the oral probiotic Streptococcus salivarius K12 in preventing recurrent pharyngitis and/or tonsillitis caused by Streptococcus pyogenes and recurrent acute otitis media. Int J Gen Med. 2012;5:991-7.