Kaszak – przyczyny występowania kaszaków, rodzaje kaszaków, jak usunąć?

Czym jest kaszak?

Kaszak jest rodzajem cysty skórnej (torbieli). W wyniku zaczopowania ujścia gruczołu łojowego dochodzi do nagromadzenia się łoju (sebum) oraz złuszczonego naskórka wewnątrz gruczołu i pojawienia się zmiany w postaci guzka. Wypełnia go płynna lub półpłynna masa o charakterystycznym, nieprzyjemnym zapachu. Zapach ten wyczuwalny jest w momencie naruszenia kaszaka. Kaszaki mogą występować pojedynczo lub mnogo. Wyróżnia się kaszaki epidermalne (naskórkowe) oraz tricholemmalne – wywodzące się z mieszków włosowych. Rosną powoli, latami. Mogą osiągać średnicę kilku centymetrów, dochodząc nawet do wielkości orzecha włoskiego. Częściej pojawiają się u mężczyzn, niż u kobiet. Szczególnie mocno predysponowane do rozwoju kaszaka są osoby pomiędzy 30 a 40 rokiem życia. Kaszaki praktycznie nie występują u dzieci. Kaszak na twarzy oraz w innych widocznych miejscach stanowi problem estetyczny wielu osób. W celu postawienia diagnozy należy skonsultować się z dermatologiem.

Jak wygląda kaszak?

Kaszak na skórze przyjmuje postać guza wystającego ponad powierzchnię skóry. Jego wygląd można porównać do miękkiej kulki znajdującej się pod skórą, które jest przesuwalna względem podłoża. Kolor kaszaka jest zazwyczaj taki sam jak naturalny kolor skóry, jednak zdarza się, że jest białawy lub żółty. Zazwyczaj nie są bolesne. Ich najczęstsza lokalizacja to obszary o dużym zagęszczeniu mieszków włosowych i gruczołów łojowych: skóra głowy, twarz, szyja, górna część tułowia. W rzadkich przypadkach kaszaki mogą pojawić się także w okolicy narządów płciowych – na wzgórku łonowym, wargach sromowych zewnętrznych, mosznie.

Przyczyny powstawania kaszaków

Przyczyną powstawania kaszaków mogę być różnego rodzaju defekty mieszków włosowych. Ponadto, często obserwuje się predyspozycje rodzinne do występowania kaszaków. Na ich rozwój mogą mieć wpływ zmiany zachodzące podczas okresu dojrzewania i zmian hormonalnych. Pojawienie się kaszaków może być także spowodowane błędami w pielęgnacji skóry – częste stosowanie kosmetyków zawierających w składzie komodogeny, czyli substancje sprzyjające powstawaniu zaskórników poprzez zatykanie ujść gruczołów łojowych i mieszków włosowych. Wśród związków komodogennych wymienić można parafiny i ich pochodne, olej kokosowy, olej z kiełków pszenicy, masło kakaowe, mirystynian izopropylu, linolenian izopropylu, palmitynian izopropylu, kwas oleinowy, trójglicerydy kwasu kaprynowego i kaprylowego. Mogą wystąpić również, gdy nie ma zachowanej odpowiedniej higieny - skóra nie jest wystarczająco dokładnie oczyszczana i nie są wykonywane peelingi, usuwające zrogowaciały naskórek.

Usuwanie kaszaka

Kaszak niezmieniony zapalnie zazwyczaj nie pęka samoistnie. Może natomiast to nastąpić w wyniku urazu. Pęknięcie kaszaka jest związane z ryzykiem powstania zakażenia. Zmiana ta powinna być usuwana chirurgicznie w całości, bez rozcięcia torbieli. Nigdy nie powinno się samodzielnie wyciskać kaszaka. W celu usunięcia kaszaka należy udać się do chirurga / poradni chirurgicznej lub dermatologicznej. Leczenie chirurgiczne jest podstawową, najczęściej wykorzystywaną metodą. Chirurgiczne usuwania kaszaka odbywa się w znieczuleniu miejscowym. Trwa z reguły kilkanaście minut. Skóra nacinana jest skalpelem, torebka torbieli usuwana, a następnie zakładane są szwy. Pozostaje niewielka blizna. Zabieg usunięcia kaszaka jest refundowany w ramach NFZ.

Leczenie kaszaków

W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia kaszaków należy regularnie złuszczać martwy naskórek stosując peelingi, a także używać kosmetyki bez związków komodogennych. Niewielkie kaszaki mogą ustępować samoistnie. Na ogół jednak konieczne jest wycięcie chirurgiczne. Wskazaniem do niego może być np. stan zapalny w okolicy kaszaka, powodowanie dyskomfortu u pacjenta, duże rozmiary kaszaka. Małe kaszaki można usunąć także za pomocą lasera frakcyjnego lub krioterapii.

Czy istnieją domowe sposoby na usunięcie kaszaka?

Niestety nie istnieją domowe sposoby, z użyciem których można pozbyć się kaszaka lub zmniejszyć jego rozmiar. Wykonywanie okładów, smarowania maścią czy picie ziół będzie w tym przypadku bezskuteczne.

Czy można wyciskać kaszaki?

Kaszaków nie wolno wyciskać. Stanowi to ryzyko dostania się bakterii z powierzchni skóry do wnętrza torbieli, rozwoju nadkażenia i stanu zapalnego.

Kaszaki powstają najczęściej w wyniku zaczopowania ujścia mieszka włosowego lub gruczołu łojowego. W wyniku pracy gruczołów łojowych, sebum gromadzi się wewnątrz gruczołu, powodując powiększanie się zmiany skórnej. Usuwanie kaszaka w domu jest niewskazane, ponieważ stanowi to ryzyko zakażenia, a bez usunięcia torebki cysty, zmiana i tak będzie się odnawiać. Najlepiej udać się do lekarza, który postawi diagnozę oraz pokieruje procesem leczenia.

Przypisy:

1. Weir, Connor B., and N. J. St Hilaire. "Epidermal inclusion cyst." (2018).
2. Trinh, Cong Thao, et al. "Overview of epidermoid cyst." European journal of radiology open6 (2019): 291-301.
3. Dermatologia w praktyce. Red. Błaszczyk-Kostanecka, Maria; Wolska, Hanna . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017