Hemoroidy – przyczyny, objawy i leczenie hemoroidów. Czym są hemoroidy zewnętrzne i wewnętrzne? Jak rozpoznać pierwsze objawy żylaków odbytu, jak im zapobiegać i czy warto wypróbować domowe sposoby na hemoroidy?

Hemoroidy – przyczyny, objawy i leczenie hemoroidów

Hemoroidy to niewielkie guzki krwawnicze, które są naturalną wewnętrzną strukturą odbytu. Zazwyczaj przyjmują one kształt małych poduszeczek wypełnionych krwią i spełniają ważną rolę, ponieważ uszczelniają odbyt i uczestniczą w procesie wydalania. W potocznym języku "hemoroidy" to także nazwa dla choroby hemoroidalnej, inna nazwa dla tego schorzenia do żylaki odbytu. Co zrobić, gdy zauważymy krew na papierze toaletowym lub wyczujemy powiększenie struktur na zewnątrz odbytu? Jak wygląda leczenie zachowawcze choroby hemoroidalnej, a kiedy należy wdrożyć leczenie operacyjne? Czy maści na hemoroidy, czopki i inne preparaty z apteki mogą złagodzić ich objawy? Poznaj najważniejsze informacje o tej przypadłości i sprawdź, jak jej zapobiegać!

Czym są hemoroidy zewnętrzne i wewnętrzne? Jak wyglądają hemoroidy i jakie powodują objawy (ból, krwawienie z odbytu i inne)?

Hemoroidy można podzielić na hemoroidy zewnętrzne i hemoroidy wewnętrzne.

Hemoroidy wewnętrzne to guzki krwawnicze umiejscowione pod błoną śluzową odbytu, guzki umiejscowione wewnętrznie mogą być niewyczuwalne i są bezbolesne, a ich obecność można rozpoznać po jasnoczerwonej krwi, która może pojawiać się na stolcu lub na papierze toaletowym. Hemoroidy wewnętrzne dzielimy także na cztery stopnie, które pozwalają rozpoznać objawy choroby hemoroidalnej i ocenić stopień zaawansowania choroby znanej potocznie jako żylaki odbytu.

• Stopień I - w tym przypadku choroba hemoroidalna zazwyczaj jest ograniczona do poszerzonych naczyń żylnych, hemoroidy w tym stadium nie wypadają z odbytu. Hemoroidy w stopniu I można zaobserwować za pomocą anoskopu. Anoskopia to badanie, które pozwala penetrować kanał odbytu a także sprawdzić stan końcowego odcinka odbytnicy. W trakcie tego badania lekarz może zarówno ocenić stan błony śluzowej jak i pobrać wycinek do badania histopatologicznego.
• Stopień II - w tym poziomie zaawansowania guzki krwawnicze pozostają wewnątrz ale mogą okresowo wypadać poza odbyt, dzieje się tak przy próbie parcia. Guzki te cofają się samoistnie do odbytu. Wtedy także może pojawić się sporadyczne krwawienie z odbytu, świąd i pieczenie a także uczucie niepełnego wypróżnienia.
• Stopień III - w tym stadium choroby hemoroidalnej guzki krwawnicze mogą wypadać zarówno przy próbie parcia w trakcie wypróżniania ale też w przypadku zwiększonego wysiłku fizycznego. W tym stadium żylaki odbytu często mogą powodować zwiększony ból, krwawienia z odbytu, nadal występuje także świąd, pieczenie a na stolcu może pojawiać się śluz. Wypadające guzki krwawnicze można nadal umiejscowić w odbycie poprzez wsunięcie ich palcem.·
• Stopień IV - na tym poziomie zaawansowania hemoroidy powodują ostry ból, krwawienie z odbytu, śluz na stolcu, może także wystąpić nietrzymanie stolca. Guzków krwawniczych nie można wprowadzić wewnątrz odbytu, stale znajdują się poza odbytnicą, powodując ból w okolicy odbytu. Objawy te są bardzo nieprzyjemne dla pacjenta i powodują duży dyskomfort psychiczny.

Hemoroidy zewnętrzne - są to łatwo wyczuwalne guzki w okolicach odbytu, występują na zewnątrz. Powodują także ból, świąd i pieczenie. Hemoroidy zewnętrzne są łatwe do rozpoznania nawet przez samego chorego.

Objawy hemoroidów (żylaków odbytu) powodują duży dyskomfort, hemoroidy mogą występować w praktycznie każdym wieku, dotyczą kobiet, mężczyzn jak i dzieci.

Rozpoznanie hemoroidów i badania różnicujące w celu wykluczenia raka jelita grubego

Podstawą rozpoznania każdej choroby jest badanie kliniczne chorego. Nie należy bagatelizować objawów żylaków odbytu, wiele osób zwleka z pójściem do lekarza ze względu na wstydliwe badanie. Do rozpoznania choroby hemoroidalnej oprócz charakterystycznych objawów przedstawionych powyżej potrzeba wykonania dodatkowych badań - takich jak badanie per rectum i obserwacja zmian chorobowych w obrębie odbytu. Poza per rectum lekarze mogą zalecić dodatkowe badania takie jak anoskopia, rektoskopia lub kolonoskopia. W chorobie hemoroidalnej mogą wystąpić także wspomniane wcześniej krwawienia - tego objawu nigdy nie należy bagatelizować gdyż krwawienie z odbytu może wskazywać na ryzyko poważniejszej choroby takiej jak rak jelita grubego.

Hemoroidy – przyczyny hemoroidów. Dieta i styl życia jako czynniki powstawania żylaków odbytu

Przyczyn występowania żylaków odbytu jest wiele, są one także zależne od wieku. Hemoroidy powstają w przypadku zwiększonego wzrostu ciśnienia krwi w żyłach i naczyniach krwionośnych znajdujących się w kanale odbytu. Według wielu specjalistów hemoroidy są chorobą cywilizacyjną i największy wpływ na pojawianie się hemoroidów mają stres, zła dieta i brak ruchu. Siedzący tryb życia a także długodystansowe biegi czy maratony rowerowe mogą powodować występowanie hemoroidów. Zbyt długie przebywanie w toalecie, nawykowe zaparcia czy częste parcia na stolec mogą także wpłynąć na powstawanie hemoroidów i rozwój choroby hemoroidalnej.

Hemoroidy - domowe sposoby

Do popularnych domowych sposób na hemoroidy należą nasiadówki, ciepłe kąpiele, okłady czy ziołowa herbatka. Czym są nasiadówki? Polegają one na nalaniu letniej wody do miski lub wanny a następnie na dodaniu wywaru z kory dębu, rumianku. Osoba zmagająca się z żylakami odbytu następnie siada z podkurczonymi nogami w takiej wodzie na mniej więcej 10 minut.

W przypadku choroby hemoroidalnej bardzo ważne jest zachowanie odpowiedniej higieny intymnej, należy odpowiednio przemywać ciepłą wodą okolice odbytu i nie można dopuścić by pojawił się stan zapalny w okolicach odbytu, nie należy także zbyt intensywnie podcierać okolic odbytu w sytuacji gdy guzki krwawnicze znajdują się na zewnątrz, na papierze toaletowym pojawia się wtedy krew a dodatkowo podrażniamy skórę wokół odbytu.

Leczenie domowymi sposobami jest skuteczne tylko wtedy gdy chcemy złagodzić nieprzyjemne objawy w początkowym stadium, jeżeli domowe sposoby na leczenie żylaków odbytu nie przynosi zauważalnych efektów to zalecamy wizytę u lekarza pierwszego kontaktu, który w przypadku podejrzenia poważniejszych schorzeń może zasugerować konsultację z chirurgiem lub proktologiem.

Hemoroidy: leczenie.

Do leczenia kwalifikują się hemoroidy na praktycznie każdym stadium rozwoju – najczęściej podejmujemy się leczenia tych żylaków które dają zauważalne objawy w postaci narastających bólów i krwawień. Lekarz powinien ustalić, czy za chorobą hemoroidalną nie kryją się inne, o wiele poważniejsze dolegliwości, takie jak schorzenia weneryczne czy nowotwory. Często inne choroby objawiają się krwawieniami. Jeżeli problem z żylakami odbytu jest długotrwały to konieczna jest wizyta u lekarza ponieważ leczenie hemoroidów może wymagać dodatkowych badań i opinii lekarzy.

Do popularnych sposobów leczenie hemoroidów zaliczamy wszelkiego rodzaju czopki, maści i kremy dostępne w aptekach.

Co stosować na hemoroidy?

Leczenie hemoroidów jest różnorodne. Metody leczenia hemoroidów obejmują różne substancje i leki na hemoroidy. Są to m.in. środki przeczyszczające, leki działające przeciwzapalnie, medykamenty poprawiające krążenie krwi i wzmacniające żyły, a także środki usprawniające motorykę jelit. W leczeniu miejscowym znajdują zastosowanie maści o właściwościach antyseptycznych – zapobiegające infekcjom i uśmierzające ból. Alternatywą dla nich są kremy i czopki, zawierające substancje miejscowo znieczulające (np. lidokaina), oddziałujące przeciwświądowo (np. tlenek cynku) oraz ściągająco (np. tlenek bizmutu, tanina).

Poniżej wymieniamy nazwy preparatów dostępnych na polskim rynku farmaceutycznym:

• Czopki z kwasem hialuronowym APTEO – czopki
• Anurex – wkładka do krioterapii odbytu
• Procto-eze – żel
• RECTOSTOP ULTRA – maść doodbytnicza
• PROCTO-HEMOLAN COMFORT – żel do mycia odbytu
• POSTERISAN – maść doodbytnicza
• NEO-AESCULAN – żel
• PROKTIS-M PLUS – maść doodbytnicza
• PROCTO-HEMOLAN – krem doodbytniczy
• PHLEBODIA – tabletki Ruskorex -czopki
• Procto-Glyvenol – krem doodbytniczy
• HEMOROL – czopki
• PROCTO – HEMOLAN Control – tabletki
• AESCULAN – maść

Poza stosowaniem kremów na hemoroidy, żeli czy czopków zalecane może być także przyjmowanie leków i suplementów, które zawierają w składzie diosminę i hesperydynę. Listę preparatów na hemoroidy, które zawierają podane substancje można znaleźć poniżej:

• DIH
• Diosminex
• Aflavic
• Diohespan forte
• Otrex 600
• DIH Max
• Diosminex Max
• Detramax
• Aescin
• Dobenox Forte

Hemoroidy a dieta. Czy właściwy jadłospis pomoże zapobiegać schorzeniu?

Hemoroidy i dieta - czy można pomóc sobie z hemoroidami stosując odpowiednią dietę? W walce z hemoroidami pomaga także odpowiednia dieta bogata w odpowiednią ilość błonnika. Rekomenduje się spożywanie pokarmów, które zawierają dużą dawkę błonnika. Błonnik zawarty w pokarmach sprawia, że masy kałowe bez przeszkód przesuwają się w świetle jelita.

Produktami zawierającymi duże ilości błonnika są:

• suszone owoce takie jak śliwki, morele czy figi
• makarony i kasze
• pieczywo pełnoziarniste
• surowe owoce takie jak kiwi, jabłka czy pomarańcze
• surowe warzywa np. brokuły, szpinak, marchew

Jednocześnie przy występujących hemoroidach lub w przypadku choroby hemoroidalnej należy unikać spożywania produktów szczególnie drażniących (np. ostrych przypraw, pikantnych sosów, kawy czy alkoholu w każdej postaci, należy także unikać napojów gazowanych i popularnych energetyków). Przykładami produktów niewskazanych są także czekolada, rośliny strączkowe czy orzechy. W przypadku stosowania odpowiedniej diety istotne jest przyswajanie optymalnej ilości płynów – ok. 2,5 l na dobę. Działania te mają na celu przywrócenie regularnego cyklu wypróżnień. Dodatkowo tradycyjną dietę warto ubogacić o suplementy, zawierające tzw. flawonoidy. Powodują one zwiększenie napięcia naczyń, zmniejszając ich przepuszczalność i kruchość.

Zewnętrzne i wewnętrzne hemoroidy w ciąży

Innym typem żylaków odbytu są hemoroidy ciążowe. Hemoroidy w ciąży nie są rzadkim problemem.  Występowanie hemoroidów w ciąży dotyczy praktycznie połowy przyszłych mam i najczęściej pojawia się w trzecim trymestrze gdy ciężar brzuszka coraz mocniej naciska na naczynia krwionośne okolic miednicy powodując powstawanie guzków krwawniczych. Drugą ważną przyczyną hemoroidów w ciąży jest wywołane zmianami hormonalnymi obniżenie aktywności układu pokarmowego i zaparcia.

Hemoroidy w ciąży - jakie są objawy hemoroidów? Ból, swędzenie, krwawienie, a nawet wyczuwalne guzki w okolicy odbytu to typowe objawy ale na szczęście można je leczyć gdyż na rynku dostępne są bezpieczne dla kobiet leki na żylaki odbytu np: Posterisan, Procto-Glyvenol i Hemorol. Preparaty działają na hemoroidy miejscowo dzięki czemu ich wpływ na płód jest znikomy. Dolegliwości wywołane przez żylaki odbytu mogą się nasilić w trakcie porodu, szczególnie tego naturalnego, ale wdrożenie leczenia, unikanie dźwigania ciężarów i zbilansowana dieta szybko je zwalczą.

Inne metody leczenia hemoroidów

Poza leczeniem przy pomocy leków aptecznych, istnieją bardziej złożone, częściowo inwazyjne metody leczenia hemoroidów i choroby hemoroidalnej. Należą do nich m.in. zabiegi ambulatoryjne, wymagające wizyty szpitalnej, takie jak: skleroterapia, krioterapia czy podwiązywanie hemoroidów (metoda barrona). W skrajnych przypadkach wykonuje się chirurgiczny zabieg wycięcia hemoroidów – tzw. hemoroidektomię.

Źródła:

1. Prof. dr hab. n. med. M. Kołodziejczak, dr n. med. P. Ciesielski, Diagnostyka i leczenie choroby hemoroidalnej [w:] Medycyna po Dyplomie 12/2021
2. P. Ciesielski, M. Kołodziejczak, Choroba hemoroidalna [w:] Interna - Mały Podręcznik Medycyny Praktycznejonline, data aktualizacji hasła: 10.08.2022
3. dr hab. med. P. Wałęga, Guzki krwawnicze i żylaki odbytu [w:] Medycyna Praktyczna. Chirurgia 2012/05
4. Prof. dr hab. n. med. D. Janczak, Hemoroidy [w:] Chirurgia po Dyplomie 03/2018
5. I. Kocić, Diosmina — skuteczność kliniczna i bezpieczeństwo stosowania [w:]  Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 2