Gastroskopia – czym jest, jak wygląda badanie, jak przygotować się do gastroskopii

Gastroskopia (panendoskopia) jest podstawowym badaniem obrazowym w gastroenterologii, które umożliwia precyzyjną diagnostykę oraz przeprowadzanie wielu procedur leczniczych. Czy gastroskopia boli? Jakie są wskazania do gastroskopii i jak się do niej przygotować?

Czym jest gastroskopia?

Gastroskopia, czyli profesjonalnie panendoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego, jest badaniem zezwalającym na bezpośrednią ocenę stanu błony śluzowej przełyku, żołądka, odźwiernika i dwunastnicy. Przeprowadza się je z użyciem endoskopu (gastroskop), który ma postać elastycznej rurki zakończonej kamerą (nowsze modele). Starsze modele do oświetlenia i przekazywania obrazu wykorzystują światłowody. Obraz z wnętrza przewodu pokarmowego wyświetlany jest na kolorowym monitorze. Przy użyciu endoskopu podczas badania można również pobrać wycinek błony śluzowej do badania histopatologicznego, jeśli podczas zabiegu zauważony zostanie fragment tkanki budzący podejrzenie lekarza. Bardzo często, podczas gastroskopii pobierane są dwa małe wycinki błony śluzowej żołądka w celu wykonania testu ureazowego na obecność bakterii Helicobacter pylori. Pobrane wycinki nanoszone są na krążek bibuły nasączony żółtym barwnikiem, reagujący zmianą barwy na czerwoną, pod wpływem ureazy wydzielanej przez bakterie.

Gastroskopia – jak wygląda badanie?

W trakcie badania, pacjent leży na lewym boku z nieco uniesioną górną połową ciała. Jeśli pacjent nosi protezy zębowe, należy je wyjąć przed rozpoczęciem badania. Po założeniu plastikowego ochraniacza, pacjent powinien wysunąć język, po czym lekarz wkłada do ust końcówkę endoskopu. Wykonując odruch przełykania, endoskop jest wprowadzany do przełyku i dalej, do żołądka i dwunastnicy. Moment wprowadzenia endoskopu do przełyku jest najmniej przyjemnym etapem badania. U części osób może powodować on odruch wymiotny. Odpowiednie kanały w gastroskopie umożliwiają wdmuchiwanie powietrza, odsysanie płynnej treści, opłukiwanie końcówki wziernika i błon śluzowych oraz wykonywanie procedur leczniczych. Po wykonanym badaniu, endoskop jest wyjmowany przez lekarza. W celu zwiększenia komfortu badania dla pacjenta, lekarz może zastosować znieczulenie miejscowe, lub, w uzasadnionych przypadkach – znieczulenie ogólne.

Gastroskopia – przygotowanie

Przygotowanie do gastroskopii jest bardzo proste. Przed zabiegiem nie powinno się nic jeść przez 6-8 godzin oraz pić przez 4 godziny, jak również powstrzymać się od palenia papierosów i żucia gumy. Osoby noszące protezy zębowe powinny je wyjąć na czas badania. Po gastroskopii, jeszcze przez 2 godziny nie powinno się spożywać posiłków, pić napojów ani palić papierosów.

Gastroskopia – wskazania do badania

Wskazań do wykonania gastroskopii może być wiele, przede wszystkim zaliczamy do nich bóle brzucha, krwawienia z przewodu pokarmowego i wszelkie objawy dyspeptyczne trwające ponad 2-3 miesiące pomimo odpowiedniej próby leczenia. Szczególną uwagę powinny zwrócić symptomy z towarzyszącą niedokrwistością, szybką utratą masy ciała, wymiotami oraz zaburzeniami połykania. Gastroskopię wykonuje się również w przypadku podejrzenia celiakii, występowania silnego bólu w nadbrzuszu pojawiającego się nocą, a także uporczywych objawów sugerujących chorobę refluksową przełyku. Gastroskopia może być również przeprowadzana w celu oceny skuteczności leczenia choroby wrzodowej, a także usunięcia polipów lub ciała obcego.

Gastroskopia – przeciwwskazania

Przeciwwskazania do wykonania gastroskopii obejmują między innymi stany po ostrych niewydolnościach, wstrząsie czy przebytych masywnych krwawieniach. Do głównych przeciwwskazań zalicza się:

• Niedawno przebyty zawał serca
• Niekontrolowane nadciśnienie tętnicze
• Wstrząs
• Niedociśnienie
• Perforacja wrzodu
• Ostra niewydolność oddechowa
• Brak współpracy z pacjentem
• Masywne krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego przebiegające ze wstrząsem hipowolemicznym

Gastroskopia – powikłania

Powikłania po badaniu gastroskopii występują niezwykle rzadko, zwłaszcza gdy gastroskopia ma charakter diagnostyczny, a nie terapeutyczny. Powikłania zdarzają się tylko przy około 0,5% zabiegów. W 1 na 10 000 przypadków może dojść do perforacji (przebicia) przełyku. Równie rzadko występują poważne krwawienia. Gastroskopia jest badaniem bezpiecznym, które nie niesie ze sobą szczególnego ryzyka dla pacjenta.

Gastroskopia – wyniki

Wyniki gastroskopii ocenia i opisuje lekarz. Podczas badania można wykryć takie nieprawidłowości jak między innymi zwężenie przełyku, obecność guzów, uchyłków, zwężeń i żylaków przełyku, zmiany zapalne i owrzodzenia błony śluzowej, nowotwory i guzy nienowotworowe żołądka, owrzodzenia błony śluzowej żołądka, zanik błony śluzowej, uchyłki i nowotwory dwunastnicy oraz wiele innych stanów patologicznych.

Gastroskopia jest badaniem często wykorzystywanym do diagnostyki chorób przewodu pokarmowego takich jak choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zakażenie Helicobacter pylori,  nowotwory i zmiany przednowotworowe przełyku, żołądka i dwunastnicy. Przygotowanie do badania jest proste, a sama procedura przebiega szybko. Gastroskopia może być zabiegiem diagnostycznym, jak również terapeutycznym.

Przypisy:

1. Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych. Szczeklik A. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2020.
2. Perez-Romero, Shirley, et al. "Quality indicators in gastroscopy. Gastroscopy procedure." Revista Espanola de Enfermadades Digestivas (REED)9 (2019): 699-710.