Ciemieniucha – czym jest, kiedy powstaje, jak leczyć?

Ciemieniucha jest objawem łagodnej odmiany łojotokowego zapalenia skóry i najczęściej występuje u niemowląt w 2-3 miesiącu życia. Dolegliwość ta zazwyczaj nie wymaga specjalistycznego leczenia, jednak proces pielęgnacji zmienionych obszarów skóry wymaga systematyczności i czasu.

Ciemieniucha u niemowlaka

Ciemieniucha u niemowlaka jest często występującą dolegliwością, która pojawia się we wczesnym okresie po urodzeniu, już w pierwszych tygodniach życia – najczęściej pomiędzy drugim a dziesiątym. Ciemieniucha powstaje w wyniku nieprawidłowej pracy gruczołów łojowych w okolicach owłosionej skóry głowy oraz brwi. W jej przebiegu tworzą się brunatne, żółte i szare plamy, wytworzone ze zlepków tłustych łusek, ściśle przylegających do podłoża. Może towarzyszyć im rumień i wysięk. Objaw ten często powszechnie jest nazywany „czepcem kołyskowym”. Ciemieniucha może występować na brwiach i skórze głowy, jak również rozszerzające się zmiany skórne stopniowo mogą obejmować czoło, policzki, szyję, okolicę zauszną, a nawet tułów i kończyny. Ciemieniucha jest jednym z objawów łojotokowego zapalenia skóry u niemowlęcia. Łojotokowe zapalenie skóry może dotyczyć osób w różnym wieku – zarówno niemowląt, osób dorosłych jak i w wieku starszym. Dokładny patomechanizm powstawania wyprysku łojotokowego nie został w pełni wyjaśniony, jednak prawdopodobnie, istotną rolę wydają się odgrywać androgeny matczyne, które wpływają na pracę gruczołów łojowych noworodka i niemowlęcia. Rozważa się również związek pomiędzy kolonizacją skóry grzybami drożdżopodobnymi i wywołanym przez nie stanem zapalnym a zwiększoną produkcją łoju.

Ciemieniucha u niemowlaka – diagnostyka

Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt rozpoznaje się na podstawie objawów klinicznych – charakterystycznych miękkich, tłustych żółto-szarych zmian w postaci strupów i łusek, które pojawiają się najczęściej na owłosionej skórze głowy. W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić również atopowe zapalenie skóry, erytrodermiczne łojotokowe zapalenie skóry oraz łuszczycę.

Ciemieniucha u dziecka

Kiedy występuje ciemieniucha? Ciemieniucha najczęściej występuje u niemowląt, pomiędzy 2 a 10 tygodniem życia. W późniejszym dzieciństwie wyprysk łojotokowy występuje rzadko, ponownie jego objawy mogą pojawić się w okresie pokwitania. Niemniej jednak, zdarzają się przypadki ciemieniuchy u dzieci starszych. Jedną z przyczyn ciemieniuchy u maluchów w wieku przedszkolnym może być niedojrzałość gruczołów łojowych skóry. W przypadku nastolatków, łojotokowe zapalenie skóry wynika z nadmiernej aktywności gruczołów łojowych w okresie dojrzewania. Kiedy objawy nawracają, powodem mogą być nieprawidłowo dobrane kosmetyki pielęgnacyjne zawierające składniki komodogenne, alergie, a także infekcje bakteryjne i grzybicze.

Ciemieniucha – czy jest niebezpieczna?

Warto podkreślić, że ciemieniucha nie wynika z błędów w pielęgnacji niemowlęcia i niedbałości rodziców o higienę, tylko w wyniku nieprawidłowej pracy gruczołów łojowych na obszarach owłosionej skóry. Ciemieniucha nie jest groźna, jednak wygląda bardzo nieestetycznie. Nieprawidłowe postępowanie ze skórą z objawami łojotoku może prowadzić do powstania ran i zakażeń.

Ciemieniucha – leczenie

Jak leczyć ciemieniuchę? Leczenie ciemieniuchy jest procesem długotrwałym, który wymaga systematyczności. Miejsce objęte zmianami skórnymi należy natłuszczać olejkiem na około godzinę przed kąpielą, a po jej zakończeniu sczesywać łuski szczotką przeznaczoną dla dzieci. Łusek nie wolno zdrapywać. Do mycia głowy można również używać namoczonych wcześniej w wodzie otrąb, które mają właściwości kojące i zmiękczające. Schemat ten należy powtarzać codziennie, aż do momentu zakończenia tworzenia się ciemieniuchy. Zazwyczaj problem z ciemieniuchą ustępuje po upływie 3 miesiąca życia dziecka, czasami jednak może się wydłużyć nawet do 6 miesiąca. W ciężkim przebiegu lekarz może zalecić stosowanie preparatów z ketokonazolem.

Kosmetyki na ciemieniuchę

Preparaty na ciemieniuchę często zawierają w swoim składzie substancje takie jak ekstrakt z nagietka, mocznik, siarczek selenu, pirytionian cynku, witamina E. Po usunięciu zmian zaleca się łagodną pielęgnację skóry z zastosowaniem delikatnych preparatów myjących. W aptekach dostępne są również olejki na ciemieniuchę, które zazwyczaj bazują na olejku ze słodkich migdałów i oliwie z oliwek.

Domowe sposoby na ciemieniuchę

Domowe sposoby na ciemieniuchę obejmują przede wszystkim prawidłowe postępowanie pielęgnacyjne takie jak:

• Nakładanie olejków na ciemieniuchę na zmienione obszary skóry na godzinę przed kąpielą dziecka
• Mycie skóry namoczonymi w wodzie otrębami, które mają właściwości łagodzące
• Wyczesywanie rozmiękczonych oliwką strupków specjalnymi szczotkami dla dzieci
• Unikanie przegrzewania dziecka
• Ochrona dziecka przed promieniami słonecznymi
• Stosowanie odpowiednich kosmetyków na ciemieniuchę

Przypisy:

1. Dermatologia w praktyce. Część 1. Red. Czarnecka-Operacz, Magdalena. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018, 173 s. ISBN 978-83-200-5617-4
2. Praktyczne umiejętności w opiece nad noworodkiem. Red. Salamończyk, Monika; Łozińska-Czerniak, Anna; Dmoch-Gajzlerska, Ewa. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2014, 218 s. ISBN 978-83-200-4828-5
3. Opieka nad noworodkiem. Red. Bałanda, Agnieszka. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2008, 220 s. ISBN 978-83-200-6263-2