Neutrofile - co to takiego? Jaka jest funkcja neutrofili w organizmie i co oznacza obniżony lub podwyższony poziom neutrofili?

Czym są neutrofile?

Neutrofile są rodzajem leukocytów, czyli białych krwinek, które uczestniczą w ochronie organizmu przed patogenami i są pierwszą odpowiedzią organizmu na zakażenie. Należą do grupy granulocytów - najliczniejszych komórek układu odpornościowego krążących we krwi. Granulocyty dzieli się na:

• obojętnochłonne, inaczej neutrofile (neutrocyty) 
• kwasochłonne, inaczej eozynofile 
• zasadochłonne, inaczej bazofile 

Granulocyty są elementem mechanizmu nieswoistej odporności wrodzonej. Jako pierwsze pojawiają się w miejscu rozwoju infekcji. Wzajemnie oddziałują z cytokinami i innymi komórkami. Neutrofile uczestniczą w procesach fagocytozy (pochłaniania mikroskopijnych ciał stałych np. bakterii) oraz degranulacji (uwalniania substancji bakteriobójczych i enzymów lizosomalnych), odgrywając kluczową rolę w walce z infekcjami bakteryjnymi i grzybiczymi. W ostatnich latach w pracach naukowych przedstawiane jest coraz więcej dowodów na istotną funkcję w walce z infekcjami wirusowymi. Odbywa się to poprzez tworzenie tzw. pułapek neutrofilowych, czyli zewnątrzkomórkowych sieci (ang. neutrophil extracellular traps, NETs) umożliwiających uwięzienie i usunięcie mikroorganizmów poza swoją komórką m.in. poprzez uwalnianie peptydów przeciwdrobnoustrojowych czy wytwarzanie reaktywnych form tlenu. Neutrofile wytwarzane są w szpiku kostnym. Procesy uwalniania dojrzałych neutrofilii do krwi obwodowej oraz usuwania starzejących się komórek jest ściśle regulowana przez liczne mechanizmy molekularne. Czasami jednak może dochodzić do zaburzeń liczby neutrofili:

• obniżony poziom neutrofili (neutropenia) 
• wysoki poziom neutrofili (neutrofilia) 

Ich niski poziom zwiększa podatność organizmu na zakażenia. Z kolei podwyższone neutrofile prowadzą do zaburzeń przebiegu procesów zapalnych i powodują uszkodzenia zdrowych tkanek jak to ma miejsce np. w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc. Z tego powodu tak ważne jest utrzymanie homeostazy i regularne monitorowanie ich stężenia we krwi.

Neutrofile – normy u dorosłych

Zakresy referencyjne mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium. Najczęściej przyjmowaną normą dla osób dorosłych jest 1,8-7,2 x 10^{^}3 /µl (1800-7200 n/µl). Kiedy poziom neutrofili spada poniżej 1,5 x 10^{^}3 / µl) określa się to jako neutropenia, natomiast kiedy wzrasta powyżej 8,0 x 10^{^}3 / µl - jako neutrofilia. W przypadku zaburzeń ilości neutrocytów należy skonsultować się z lekarzem, by ustalić przyczynę nieprawidłowości.

Neutrofile u dziecka - normy

Tabela 1. Wartości referencyjne leukocytów dla chłopców w zależności od wieku.

Tabela 2. Wartości referencyjne leukocytów dla dziewczynek w zależności od wieku.

Badanie krwi (morfologia krwi) a poziom neutrofili

Podstawą diagnostyki zaburzeń ilości krwinek białych, w tym granulocytów, jest wykonanie pełnej morfologii krwi obwodowej z rozmazem mikroskopowym i oceną liczby retikulocytów. Badania zaleca się wykonywać rano na czczo.

O czym świadczą neutrofile poniżej normy - przyczyny neutropenii

Neutropenia to zmniejszenie liczby granulocytów poniżej 1,5 x 10^{^}3 / µl. Może być w postaci łagodnej (1,0-1,5 x 10^3 / µl), umiarkowanej (0,5-1,0 x 10^3 / µl) lub ciężkiej (<0,5 x 10^3 / µl). W zależności od czasu trwania wyróżnia się ostrą (trwającą 7-30 dni) oraz przewlekłą (trwającą ponad 1-3 miesiące). Neutropenia może być spowodowana m.in. przez sytuacje takie jak:

• chemioterapia 
• radioterapia 
• wpływ czynników toksycznych 
• wpływ niektórych leków 
• hipersplenizm 
• zakażenie wirusowe (np. RSV, EBV, CMV, HIV) 
• przewlekłe zakażenie bakteryjne (np. gruźlica) 
• zakażenie pasożytnicze (np. ostra malaria) 
• niektóre choroby autoimmunologiczne (np. sarkoidoza, reumatoidalne zapalenie stawów) 
• stan po transplantacji autologicznych komórek krwiotwórczych 
• niedobory witaminy B12 i/lub kwasu foliowego 
• nacieczenie nowotworowe (chłoniaki, przerzuty nowotworów narządowych) 
• ostre białaczki 
• przewlekła białaczka szpikowa 
• nocna napadowa hemoglobinuria 
• anemia aplastyczna 
• wcześniactwo z niską masą urodzeniową (poniżej 2 kg) 
• zespół mielodysplastyczny 

Ponadto niskie neutrofile są charakterystyczne dla wrodzonych zaburzeń, które wpływają na funkcje szpiku kostnego m.in. zespół Kostmana, Schwachmana-Diamonda, Cohena, Bartha, Pearsona, Schimke, WHIM, pospolity zmienny niedobór odporności, ciężka wrodzona neutropenia i wiele innych.

Przewlekle obniżony poziom granulocytów obojętnochłonnych powstaje jako skutek zaburzeń hematologicznych. Najczęściej dotyczy osób:

• po przebyciu intensywnego leczenia hematologicznego ostrej białaczki 
• z chorobą przeszczep przeciw gospodarzowi (GvHD) 
• po transplantacji alogenicznych komórek krwiotwórczych 

Neutrofile powyżej normy - przyczyny

Podwyższony poziom neutrofilii może mieć różne przyczyny. Wymienić wśród nich można m.in. stany takie jak:

• przewlekła białaczka szpikowa 
• nowotwory 
• ostre i przewlekłe zakażenia bakteryjne lub grzybicze 
• zakażenia pasożytnicze 
• młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów 
• stan po masywnej utracie krwi 
• nadmiar kortykosteroidów – zespół Cushinga 
• niektóre zatrucia, np.tlenkiem węgla, metalami ciężkimi 
• mocznica 
• śpiączka wątrobowa 
• cukrzycowa kwasica ketonowa 
• urazy 
• stres fizyczny lub emocjonalny 
• duży wysiłek fizyczny 
• okres II połowy ciąży 
• okres połogu 
• palenie papierosów 

Neutrofile w ciąży

Podwyższone neutrofile w ciąży w jej drugiej połowie są stanem fizjologicznym. To naturalna odpowiedź organizmu na zmiany zachodzące w ciele kobiety. Obniżone neutrofile z kolei nie są charakterystyczne w tym okresie, dlatego jeśli poziom neutrofili we krwi spada poniżej normy należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym w celu wykonania diagnostyki. Przyczynę może stanowić m.in. przebycie infekcji lub niedobory np. kwasu foliowego czy witaminy B12.

Niskie neutrofile - jak podwyższyć ich poziom?

Neutrofile stanowią najliczniejszą grupę granulocytów. Neutrofile to komórki układu immunologicznego, które stanowią pierwszą linię obrony przed patogenami - ich obniżony poziom zwiększa ryzyko nawracających infekcji. Diagnostykę i leczenie planuje lekarz. Terapię może uzupełnić zdrowa dieta, unikanie toksyn, picia alkoholu i palenia papierosów, a także suplementacja preparatami m.in. z jeżówki purpurowej, czarnuszki, tarczycy bajkalskiej, kwasami tłuszczowymi omega-3, propolis, laktoferyna.

Neutrocyty - jak obniżyć ich poziom?

Podwyższony poziom neutrofilii nie zawsze oznacza chorobę. Może być następstwem m.in. spożywania obfitych posiłków, palenia papierosów, intensywnego wysiłku fizycznego, okres upałów, przewlekły ból i stres. Aby ich poziom wrócił do normy (w przypadku choroby/infekcji oczywiście podstawą jest odpowiednie leczenie) zaleca się ograniczenie ekspozycji na substancje toksyczne takie jak alkohol, papierosy i inne używki, wprowadzenie zbilansowanej diety bogatej w naturalne antyoksydanty, a także w przypadku stresu - działania relaksacyjne jak aromaterapia, medytacja czy joga. W kontroli stanów zapalnych może pomóc np. suplementacja kwasami tłuszczowymi omega-3.

Przypisy

1. Basak, G. Jędrzejczak, W. Hematologia. Kompendium. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2021. 
2. Solnica, B. Diagnostyka laboratoryjna. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2019. 
3. Dwilewicz-Trojaczek, J. Mądry, K. Podolak-Dawidziak, M. Neutropenia - diagnostyka i leczenie. Oficyna Wydawnicza Medical Education sp. z o.o., 2019. 
4. Podręcznik Pediatrii Medycyny Praktycznej. Dostęp on-line: 02.04.2024