Bazofile - jaka jest norma bazofili i o czym świadczy wysoki lub niski poziom bazofili (bazofilia, bazopenia)?

Bazofile - co to takiego? Jakie są prawidłowe normy bazofili i jak je zbadać?

Bazofile są jednym z podstawowych elementów morfotycznych krwi (obok erytrocytów, płytek krwi i innych składników), których poziom oznaczany jest w trakcie wykonywania „morfologii” - czyli pełnego badania analitycznego krwi. Bazofile są również określane mianem granulocytów zasadochłonnych i biorą udział w reakcji odpornościowej. Jakie jeszcze pełnią role w organizmie? Za co odpowiadają i jakie normy bazofili w morfologii obowiązują przy interpretacji wyników badań? Na co wskazuje wysoki, a na co niski poziom bazofili w rozmazie krwi? Poznaj najważniejsze informacje o tym rodzaju granulocytów, sprawdź, jaki powinien być ich poziom i jakie anomalie w zakresie liczby bazofili powinny nas zaniepokoić!

Czym są bazofile i jak wpływają na układ odpornościowy? Rola bazofili w organizmie

Bazofile (bazocyty) to - obok granulocytów obojętnochłonnych (neutrofili) oraz granulocytów kwasochłonnych (eozynofili) - ostatni rodzaj granulocytów - a mianowicie wspomniane już wcześniej granulocyty zasadochłonne. Ogólnie granulocyty stanowią rodzaj krwinek białych - czyli leukocytów (oprócz nich wyróżnia się także limfocyty i monocyty) i powstają w czerwonym szpiku kostnym z komórek macierzystych. Ich najważniejszym zadaniem jest ochrona organizmu przed patogenami i branie udziału w odpowiedzi odpornościowej układu immunologicznego na kontakt z wirusem, bakterią czy też alergenem.

Za co w organizmie odpowiadają bazofile? Co to za komórki i w jaki sposób działają? Charakterystyczną cechą jest obecność w ich wnętrzu konkretnych struktur określanych jako ziarnistości, które przyjmują kolor od barwników zasadowych (stąd wzięła się ich nazwa - granulocyty zasadochłonne). Ziarnistości pełnią ponadto funkcję magazynującą histaminę (biorącą udział w przebiegu procesów zapalnych i w odpowiedzi alergicznej), heparynę(odpowiedzialną za obniżenie lepkości, a tym samym - za krzepliwości krwi), a także serotoninę (istotny dla funkcjonowania mózgu neuroprzekaźnik). Wszystkie te substancje są uwalniane przez bazofile (oczywiście w różnym stopniu) w reakcji na aktywność immunoglobulin E (przeciwciał w klasie IgE), które z kolei aktywują się w reakcji na różne schorzenia, zapalenia i nieprawidłowości w organizmie.

Bazofile - normy bazofili we krwi. Jaki jest odpowiedni poziom bazofili?

Jaka powinna być ilość bazofili we krwi? Normy tego składnika podawane są przez różne laboratoria w różny sposób, jednak zazwyczaj jednostką jest mikrolitr, a przedział dla dorosłych osób mieści się od 0,02-0,10/µl. Fizjologicznie ilość bazofili waha się w zakresie od 100 do 200 komórek na mikrolitr krwi (choć niektóre źródła, jako górną granicę, podają liczbę 300 komórek na mikrolit krwi).

Badanie poziomu bazofili wykonuje się w ramach morfologii krwi. Aby uzyskać skierowanie na taki test, wystarczy udać się do lekarza rodzinnego (lub innego specjalisty) i zgłosić chęć wykonania profilaktycznych, ogólnych badań (a w tym oczywiście morfologii krwi). Do określenia poziomu bazofili konieczne jest pobranie próbki krwi żylnej (poprzez nakłucie w zgięciu łokciowym lub w innym miejscu z uwidocznionymi naczyniami żylnymi).

Warto od razu zaznaczyć, że interpretacja wyłącznie wyników poziomu bazofili - w oderwaniu od innych parametrów morfologii - nie ma większego sensu. Każdorazowo wyniki krwi, w przypadku odchyleń od normy, powinno się skonsultować z lekarzem, który - oprócz samych parametrów krwi oceni również ogólny stan zdrowia pacjenta, przeprowadzi szczegółowy wywiad, zidentyfikuje konkretne objawy i zaleci dalszą diagnostykę (jeśli taka okaże się być konieczna).

Bazofile poniżej normy - co oznacza niski poziom bazofili (bazopenia) w morfologii?

Niepokojąco niski poziom bazofili nazywany jest bazopenią (lub inaczej bazocytopenią). Niskie bazofile w wynikach morfologii krwi mogą mieć wiele przyczyn, choć zwykle łączy się je z nadczynnością tarczycy czy nadczynnością kory nadnerczy. Zbyt niska liczba bazofili ujawnia się także przy owulacji, w okresie po przyjmowaniu niektórych leków (progesteron, kortykosteroidy), a także w przebiegu pokrzywki (wysypki alergicznej) i po innych reakcjach alergicznych. Dodatkowo liczba bazofili spada u osób narażonych na długotrwały, intensywny stres. Oczywiście jeśli wykazano w badaniach stężenie bazofili za niskie - zwłaszcza, jeśli inne parametry są w normie, a pacjent nie ma innych objawów - nie stanowi to powodu do niepokoju.

Bazofile podwyższone - co oznacza poziom bazofili powyżej normy (bazofilia)?

Podwyższony poziom bazofili może świadczyć o naprawdę różnych procesach czy chorobach. Zwykle nie podnosi się samodzielnie (nieprawidłowe są także inne wskaźniki). Stan zbyt wysokiego stężenia bazofili w mikrolitrze krwi określa się mianem bazofilii.

Niektóre z przyczyn podniesienia poziomu granulocytów zasadochłonnych to:

• zakażenia i infekcje - świeże lub dopiero zakończone. Chodzi tu zarówno o przeziębienie czy grypę, jak i poważniejsze choroby (gruźlicę, zapalenie płuc, ospę wietrzną i inne);
• wystąpienie silnych objawów alergii (zazwyczaj w „sezonie”, w którym dany pacjent ma styczność z alergenami i jest narażony na wzmożoną ekspozycję na czynniki uczulające);
• nowotwory (w tym różne rodzaje białaczki, rak płuca, chłoniaki i inne);
• zaburzenia hormonalne lub choroby autoimmunologiczne przebiegające ze stanami zapalnymi (w tym wrzodziejące zapalenie jelita grubego);
• choroby powiązane z dysfunkcjami układu krwionośnego i krwiotwórczego.

Oczywiście powyższa lista nie wyczerpuje przykładów sytuacji, w których liczba bazofili we krwi może zacząć rosnąć. Jeśli w wynikach morfologii inne parametry również odbiegają od normy, a pacjent obserwuje u siebie niepokojące objawy - zdecydowanie powinien zgłosić się na wizytę u lekarza pierwszego kontaktu lub do specjalisty, który zalecił wcześniej wykonanie badań krwi. Jeśli jednak  poziom bazofili jest jedynym ponadnormatywnym składnikiem krwi, wówczas zazwyczaj nie zaleca się dalszej diagnostyki.

Źródła:

1. J. Kopeć-Szlęzak, Rola granulocytów zasadochłonnych (bazofili) w świetle badań z ostatnich lat [w:] Journal of Transfusion Medicine 2016, tom 9, nr 2
2. B. Sokołowska, Różnicowanie zaburzeń liczby i morfologii białych krwinek. Normy wskaźników opisujących układ białokrwinkowy [w:] Wielka Interna. Hematologia
3. Dr n. med. M. Salamonowicz, Jak interpretować zwiększoną liczbę bazofilów [w:] Medycyna Praktyczna, 01.01.2014
4. Mgr farm. I. Kurowska, Morfologia krwi - na czym polega morfologia krwi obwodowej, jak powinna wyglądać interpretacja wyników badań i jak przygotować się na badanie krwi? [w:] Poradnik Olmed, 10.03.2023