Żywe kultury bakterii – czym są? Jak działają? Żywe kultury bakterii do jogurtu

Czym są probiotyki?

Probiotyki to żywe szczepy ściśle wybranych mikroorganizmów, które przy podawaniu w odpowiednich ilościach wykazują korzyść zdrowotną dla gospodarza. Obejmują wiele różnych rodzajów drobnoustrojów. Na opakowaniu powinny być opisane nazwą łacińską oraz oznaczeniem liczbowy, literowym lub liczbowo-literowym. Dla przykładu w nazwie Lactobacillus rhamnosus GG, „Lactobacillus” opisuje rodzaj bakterii, „rhamnosus” jej gatunek, a oznaczenie „GG” wskazuje na konkretny szczep. Innymi przykładami mogą być np. Bifidobacterium lactis BB-12, Lactobacillus casei DN-114 001. Jest to bardzo ważne, aby wybierając produkt podana była pełna nazwa. Dlaczego? Korzyści zdrowotne wykazane dla jednego szczepu nie zawsze są takie same w przypadku innych, mimo że rodzaj i gatunek jest taki sam. Niektóre właściwości są co prawda wspólne dla większości szczepów w danej grupie np. synteza kwasów organicznych w jelicie grubym przez bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium.

Szczepy probiotyczne należą głównie do rodzajów:

• Bifidobacterium
• Lactobacillus
• Streptococcus
• Lactococcus
• Enterococcus

Jako probiotyki stosowane są również niektóre szczepy drożdży z rodzaju Saccharomyces oraz niektóre szczepy z rodzaju Bacillus.

Probiotyki – działanie

Probiotyki tworzą barierę ochronną, zapobiegając kolonizacji jelita przez bakterie chorobotwórcze. Mogą wykazywać działanie przeciwbakteryjne, hamować wytwarzanie toksyn bakteryjnych i usuwać je z organizmu, a także wspierać działanie układu odpornościowego. Wspomagają naturalną mikroflorę.

Probiotyki w biegunce

Tylko niektóre rodzaje probiotyków są skuteczne w profilaktyce  biegunki poantybiotykowej. Polecane są szczepy: Saccharomyces boulardii, Lactobacillus rhamnosus E/N, Lactobacillus rhamnosus Pen, Lactobacillus rhamnosus Oxy, Lactobacillus GG, Lactobacillus casei DN-114 001, Streptococcus thermophilus, Bifidobacterium lactis BB-12.

Probiotyki a atopowe zapalenie skóry

Przyjmowanie niektórych szczepów probiotycznych może zmniejszać nasilenie atopowego zapalenia skóry. Połączenie Lactobacillus rhamnosus ŁOCK 0908, Lactobacillus rhamnosus ŁOCK 0900 oraz Lactobacillus casei ŁOCK 0919 przez 3 miesiące łagodziło objawy atopowego zapalenia skóry u dzieci z alergią na białko mleka krowiego.

Żywe kultury bakterii do jogurtu (zakwaska) - sposób na domowy jogurt probiotyczny

W sklepach dostępna jest zakwaska do jogurtu, czyli żywe kultury bakterii do przygotowania w domu naturalnego jogurtu probiotycznego. Zawiera żywe bakterie probiotyczne m.in. Lactobacillus rhamnosus, streptococcus thermophilus, Lactobacillus acidophilus. W celu przygotowania jogurtu gotuje się mleko pasteryzowane i studzi do temperatury 37-43 stopnie. Następnie, dodaje się zakwaskę i dokładnie miesza. Naczynie przykrywa się i odstawia w ciepłe miejsce na 8-10 godzin. Po tym czasie, wkłada się je do lodówki i czeka kilka godzin, aby jogurt zgęstniał. Tak przygotowany naturalny jogurt probiotyczny należy spożyć w ciągu 7 dni. Domowy jogurt przygotowany tą metodą nie zawiera zbędnych dodatków takich jak barwniki, cukry czy syropy.

Żywe kultury bakterii a probiotyki jako suplementy i leki

W żywieniu człowieka wykorzystywane są produkty, na których jest napisane „Zawierają żywe i aktywne kultury bakterii”. Nie koniecznie są to bakterie probiotyczne. Nie są wymagane żadne badania skuteczności specyficzne dla produktu. Taki opis może być umieszczony na żywności poddawanej fermentacji np. jogurtach, zawierający każdy drobnoustrój fermentacji żywności, w którym bakterie są chociaż z minimalną żywotnością. Ich ilośc powinna być charakterystyczna dla fermentowanej żywności, sugerowana jako 1x109 CFU na porcję.

Probiotyk w żywności lub suplementach bez oświadczenia zdrowotnego (napis „zawiera probiotyki”) – produkt musi zawierać dowolny szczep bezpiecznego gatunku probiotycznego, którego skuteczność jest udokumentowana dla danego rodzaju oraz gatunku (nie koniecznie dla konkretnego szczepu)

Probiotyk w żywności lub suplemencie diety o określonym oświadczeniu zdrowotnym np. „pomaga zmniejszyć ryzyko biegunki poantybiotykowej” lub „pomaga wzmocnić naturalną odporność organizmu” musi zawierać dokładnie opisany rodzaj, gatunek i szczep bakterii probiotycznych. Skuteczność szczepu musi być podparta badaniami naukowymi w udziałem ludzi, ale niekoniecznie badając ten konkretny produkt. Dla przykładu wykazano, że szczep Lactobacillus rhamnosus E/N zmniejsza ryzyko wystąpienia biegunki związanej z przyjmowaniem antybiotyków, ale nie została przebadana skuteczność tego konkretnego produktu. Muszą natomiast być dowody no to, że do końca trwałości produktu zawiera on skuteczną dawkę żywych bakterii.

Lek probiotyczny przechodzi pełen proces wprowadzania na rynek jak lek. Skuteczność zarówno szczepu, jak i tego konkretnego produktu, jest przebadana klinicznie. Leki probiotyczne mają szczegółowe wskazania do leczenia lub zapobiegania konkretnym jednostkom chorobowym np.:

• w poantybiotykowym zapaleniu jelit ze szczególnym uwzględnieniem leczenia wspomagającego rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy
• jako leczenie głównie przy nawracającym rzekomobłoniastym zapaleniu okrężnicy
• w zapobieganiu biegunce podróżnych
• jako leczenie wspomagające w czasie i po antybiotykoterapii

Przypisy

1. Guarino, Alfredo, Stefano Guandalini, and Andrea Lo Vecchio. "Probiotics for prevention and treatment of diarrhea." Journal of clinical gastroenterology 49 (2015): S37-S45.
2. Szawłowski A. Żywienie w chorobach nowotworowych. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020.
3. Uwaezuoke, Samuel N., et al. "Postnatal probiotic supplementation can prevent and optimize treatment of childhood asthma and atopic disorders: a systematic review of randomized controlled trials." Front Pediatr 10 (2022): 956141.
4. Cukrowska, Bożena, et al. "The effectiveness of probiotic Lactobacillus rhamnosus and Lactobacillus casei strains in children with atopic dermatitis and cow’s milk protein allergy: a multicenter, randomized, double blind, placebo controlled study."Nutrients4 (2021): 1169.
5. Alam, Md Jahangir, et al. "Manipulating microbiota to treat atopic dermatitis: Functions and therapies."Pathogens6 (2022): 642.