Witamina D i jej znaczenie w organizmie

Witamina D - jej działanie, naturalne źródła i efekty niedoboru

Najnowsze doniesienia z branży medycznej alarmują, że 90% Polaków cierpi na niedobór witaminy D, a 60% ma jej zdecydowany deficyt. Dlaczego jest to takie niebezpieczne, do czego prowadzi i jakie są przyczyny takiego stanu rzeczy?

Witamina D (cholekalcyferol) jest nietypowa, gdyż organizm ludzki potrafi w pewnym stopniu i w określonych warunkach syntetyzować ją sam pokrywając nawet 80-100% zapotrzebowania organizmu. Niezbędne tu są prekursory witaminy D obecne w naszej skórze oraz promieniowanie UVB, które indukuje prostą reakcję chemiczną: nieaktywna biologicznie prowitamina D3 (7-dehydrocholesterol) na drodze nieenzymatycznej reakcji fotoizomeryzacji zostaje przekształcona do prewitaminy D, która pod wpływem energii cieplnej ciała ulega przekształceniu w witaminę D3.

Jednak wiele czynników oraz uwarunkowania środowiska zaburzają ten proces. Do najczęściej wymienianych należą: kąt padania promieni słonecznych, a więc pora roku i szerokość geograficzna, zachmurzenie, zanieczyszczenie powietrza, karnacja skóry, stosowanie kremów z filtrem, czas ekspozycji i powierzchnia ciała odsłonięta na promieniowanie słoneczne. W Polsce optymalne warunki do syntezy witaminy D występują od maja do września, a w tym roku dni słonecznych było niestety niewiele dlatego suplementacja diety witaminą D jesienią i zimą będzie wskazana.

Jaka jest rola witaminy D w organizmie człowieka? Witamina D jest niezbędna dla organizmu ludzkiego z wielu powodów:

• Witamina D ułatwia wchłanianie jonów wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego przez co reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową oraz korzystnie wpływa na stan zębów i kości, a dokłądniej zapobiega krzywicy u dzieci i osteoporozie u osób starszych.
• Witamina D wspiera regenerację neuronów przez co ma korzystny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego. W tym kontekście domniemuje się, że prawidłowy poziom witaminy D zapobiega chorobom neurodegeneracyjnym takim jak: demencja starcza czy choroba Alzheimera.
• Witamina D stymuluje układ odpornościowy co pomaga w walce z infekcjami i skraca czas ich trwania. Ponadto działa przeciwzapalnie hamując wytwarzanie cytokin pro zapalnych.
• Witamina D zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typy 1 oraz łagodzi objawy cukrzycy typu 2, gdyż zwiększa wydzielanie insuliny.
• Witamina D hamuje różnicowanie i namnażanie komórek nowotworowych co może być wykorzystane w profilaktyce zachorowań na niektóre typy nowotworów, ale póki co jest to na etapie badań.
• Hamuje proliferację komórek przez co łagodzi objawy łuszczycy.
• Witamina D stymuluje spermatogenezę (wytwarzanie i dojrzewanie plemników) oraz hamuje rozrost endometrium.

Źródła pokarmowe witaminy D Jeżeli synteza w naskórku jest niemożliwa ze względu na niesprzyjające warunki pogodowe można wprowadzić do diety produkty spożywcze bogate w witaminę D3. Są to przede wszystkim tłuste produkty pochodzenie zwierzęcego, gdyż witamina D rozpuszczalna jest w tłuszczach: wątroba, śledzie, makrela, łosoś, sardynki, mleko, żółtko jaja, ser. Na półkach sklepowych można też znaleźć produkty wzbogacone o witaminę D. Najczęściej są to margaryny, płatki zbożowe, mleko w proszku dla dzieci.

Zapotrzebowanie na witaminę D Ustalenie norm regulujących dobowe zapotrzebowanie organizmu na witaminę D jest utrudnione ze względu na możliwość jej syntezy przez organizm. Jednak dla mieszkańców Europy Środkowej udało się wyznaczyć następujące bezpieczne dawki witaminy D przyjmowanej doustnie (z pożywieniem lub w postaci suplementu): Niemowlęta 0-6 miesięcy: 400 j.m./dobę Niemowlęta 6-12 miesięcy: 400-600 j.m./dobę Dzieci i młodzież: 600-1 000 j.m./dobę Dorośli: 800-2 000 j.m./dobę Kobiety w ciąży: 1,500-2,000 j.m./dobę *40 j.m.= 1 µg witaminy D

Suplementacja witaminy D Jeżeli ryby i wątróbka rzadko goszczą w menu można sięgnąć po gotowy preparat z witaminą D3 z apteki. Są to głównie suplementy diety z witaminą D w formie kapsułek miękkich, kropli lub aerozolu i występują w różnych dawkach. Przykładowe preparaty z witaminą D dla dorosłych:

• BIO-WITAMINA D3 PEARLS - 40 kapsułek żelatynowych zawierających 20 µg witaminy D3 (800 j.m.)
• Vitrum D3 UNIPHARM 1000 j.m. - 120 kapsułek
• Bioaron Witamina D 1000 j.m. - 90 kapsułek dla dzieci powyżej 10. roku życia, szczególnie w okresie intensywnego wzrostu oraz osób dorosłych.
• SWANSON Witamina D3 1000 j.m.- 250 kapsułek
• Vigantoletten 1000 j.m. - 90 kapsułek z witaminą D3
• D-Vitum forte 2000 j.m. K2 Oleofarm - 60 kapsułek z wit. D i K
• Witamina D3 2000 j.m. Herbapol Poznań - 60 sztuk
• Bioaron Witamina D 4000 j.m. - 90 kapsułek - witamina d dla dorosłych
• Olimp Gold-Vit 4000 j.m. D3+ 50µg K2 MK-7- 30 kapsułek twist-off z wit. D nowej generacji z naturalną witaminą K (K2 z natto)
• SOLGAR Witamina D3 w kroplach 2500 j.m. - 59 ml
• Biofarm Vigalex Forte - 120 tabletek
• NORDIC NATURALS Vitamin D3 Vegan płyn - 30 ml roztworu z witaminą D pochodzenia roślinnego
• Witamina D w sprayu SPRAY ME. IN smak miętowy - 15 ml
• SunVi D3 2000 j.m. spray podjęzykowy - 20 ml
• Vigantol krople 20 000 j.m./mg - 10 ml

Preparaty z witaminą D dla dzieci to osobna kategoria, gdyż mają one niższe zapotrzebowanie na tę witaminę. Najczęściej suplementy diety z wit. D3 dla dzieci mają formę kapsułek twist-off do rozrywania i podania doustnego lub w formie sprayu:

• Mel-tiki Witamina D dla dzieci powyżej 3 roku życia - 60 tabletek do ssania, smak waniliowy
• D-Vitum aerozol 400 j.m. - 6 ml to witamina D dla niemowląt w aerozolu
• Ibuvit D 600 Krople w kapsułkach twist-off 600 j.m. - 30 kapsułek dla niemowląt i dzieci od 6. miesiąca życia
• Bobolen D Witamina D 10µg (400 j.m.) - 30 kapsułek twist-off dla niemowląt, dzieci i dorosłych
• OLIMP Gold-Vit D3 Baby 400 j.m. - 60 kapsułek twist-off dla noworodków i dzieci
• Bobik D witamina D3 0,01mg (400 j.m.) - 90 kapsułek twist-off
• InFavit baby D3 600 j.m.- 30 kapsułek - krople z wit. D w kapsułkach twist off dla niemowląt i dzieci od 6 miesiąca życia
• ApoD3 Krople z dozownikiem 400 j.m. - 10 ml
• BIOARON Witamina D - 90 kapsułek

Ze względu na zdolność organizmu do magazynowania witaminy D należy zwracać uwagę na to czy łączna dawka z pożywienia i suplementów nie jest zbyt wysoka, gdyż można doprowadzić do przedawkowania. Jakie są skutki nadmiaru witaminy D? Po pierwsze do zatrucia witaminą D3 (cholekalcyferolem) dochodzi przy poziomie 200 ng/ml co jest trudne do osiągnięcia ale nie niemożliwe. Objawy nadmiaru witaminy D to nudności, wymioty, osłabienie, świąd skóry, zaparcia, wzmożone pragnienie i częste oddawanie moczu, ból głowy. Przewlekłość tych objawów może prowadzić do kamicy nerkowej oraz powstania zwapnień w tętnicach, sercu i płucach.

Ale odwołując się do pierwszego akapitu zdecydowanie bardziej dotyczy nas niedobór cholekalcyferolu, który ze względu na mało jednoznaczne objawy można przegapić. Otóż, objawy niedoboru witaminy D3 to: bezsenność lub niespokojny sen, skurcze mięśni, chroniczne zmęczenie, bóle stawów, kości i mięśni, choroby przyzębia, osłabienie organizmu, problemy z koncentracją, zaburzenia widzenia, bóle głowy, biegunki i brak apetytu. Ponadto u niemowląt pojawia się problem ze zrastaniem się ciemiączka, na czole pojawiają się guzy, a tył główki (potylica) jest nadmiernie spłaszczony.

Badanie poziomu witaminy D Jeżeli odczuwamy objawy wymienione powyżej i podejrzewamy niedobór cholekalcyferolu to można określić poziom witaminy D w krwi. Laboratoria diagnostyczne oferują badanie witaminy D, które wykonywane jest odpłatnie lub na podstawie skierowania od lekarza. Ocena poziomu całkowitej 25-hydroksy witaminy D (witaminy 25(OH)D - tak fachowo nazywa się to badanie) to koszt minimum 45 złotych i jest wykonywane na podstawie próbki krwi pobranej z żyły w zgięciu łokciowym. Odebrane wyniki najlepiej skonsultować z lekarzem, aby ustalić dzienną dawkę suplementu z witaminą D3.

Witaminy i mikroelementy - kliknij link by zapoznać się z najpopularniejszymi preparatami witaminowymi.