Rumianek – właściwości, stosowanie, przeciwwskazania

Rumianek pospolity jest popularną rośliną stosowaną w lecznictwie. Posiada właściwości przeciwzapalne i przeciwalergiczne. Stosowany jest również w łagodzeniu dolegliwości trawiennych. Jakie związki aktywne ma ten surowiec leczniczy i kiedy go stosować?

Rumianek pospolity - występowanie

Rumianek lekarski (łac. Chamomilla recutita, Matricaria chamomilla) nazywany również pospolitym jest rośliną jednoroczną z rodziny Astrowatych. Występuje w Europie, Australii, Ameryce Północnej oraz Azji. W Polsce rośnie pospolicie na wielu łąkach. Łatwo go pomylić z roślinami z rodzaju Anthemis, np. rumianem psim, którego nie stosuje się w lecznictwie. Rumian psi zawiera silne alergeny kontaktowe, np. antemidol. Z tego powodu przed zbiorem należy upewnić się, czy na pewno zerwaliśmy odpowiednią roślinę. Surowcem leczniczym jest koszyczek rumianku. Posiada on stożkowe, wydrążone żółte dno kwiatostanowe, widoczne po przepołowieniu koszyczka. Rumianek zbiera się na początku kwitnienia, a następnie suszy w cieniu i przewiewie, w temperaturze nie przekraczającej 35 stopni.

Rumianek - właściwości i zastosowanie

Koszyczek rumianku zawiera do 1,5% olejku eterycznego. Jego głównymi składnikami seskwiterpenowymi są chamazulen, alfa-bisabolol, farnezen, kadinen i mircen, spiroeter. Ponadto, rumianek zawiera flawonoidy, w tym pochodne apigeniny, luteoliny oraz kwercetyny. Stanowi również źródło kumaryn oraz związków śluzowych i soli mineralnych. Związki te wykazują aktywność przeciwzapalną i przeciwalergiczną poprzez hamowanie uwalniania endogennej histaminy. Olejek z rumianku działa przeciwbakteryjnie oraz przeciwgrzybiczo wobec Candida albicans. Napary oraz wyciągi z rumianku wpływają przeciwskurczowo i wiatropędnie, wspomagając trawienie. Z tego powodu są powszechnie wykorzystywane w leczeniu schorzeń przewodu pokarmowego, w tym leczeniu bólu brzucha podczas kolki niemowlęcej. Według niektórych badań, sugeruje się jego aktywność immunostymulującą - pobudzanie czynności makrofagów oraz aktywności fagocytowej leukocytów. Może wykazywać delikatne działanie uspokajające.

Wyciągi i napary z rumianku stosuje się między innymi w schorzeniach takich jak:

• astma oskrzelowa
• alergia
• katar sienny
• zapalenie górnych dróg oddechowych
• wzdęcia
• dolegliwości trawienne
• zapalenie błony śluzowej żołądka i jelit
• zapalenie jelita grubego
• choroba wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy
• kolka niemowlęca
• stany zapalne gardła (płukanki)
• bolesne skurcze jelit u dzieci i niemowląt
• zewnętrznie w chorobach skóry przebiegających z jej podrażnieniem
• zewnętrznie w stanach zapalnych pochwy

W przebiegu infekcji wirusowych i bakteryjnych, napar z rumianku wykorzystuje się do płukania jamy ustnej i gardła, a także do inhalacji przy stanach zapalnych górnych dróg oddechowych. Rumianek stosowany jest także w żelach na dziąsła oraz licznych kosmetykach.

Jak stosować rumianek?

W celu przygotowania naparu z rumianku, 1-2 łyżki stołowe kwiatów rumianku należy zalać szklanką wrzącej wody i przykryć talerzykiem lub spodeczkiem. Po 15 minutach, przecedzić przez sitko. Zaleca się pić 1,5 szklanki naparu dziennie podzielone na 3 porcje. Napar można wykorzystać również do nasączania kompresów przy stosowaniu zewnętrznym, a także płukanek i irygacji.

Rumianek - przeciwwskazania

Czy są przeciwwskazania do stosowania rumianku? Przeciwwskazanie do stosowania stanowi nadwrażliwość na rośliny z rodziny Astrowatych.

Rumianek na podrażnienia skóry

Czy rumianek pomaga na skórę? Napar z rumianku można stosować zewnętrznie w formie okładów. Nasączony gazik można przykładać do podrażnionej, swędzącej skóry, a także w przypadku odleżyn czy oparzeń lub w formie kompresów na oczy. W przebiegu zapaleń pochwy, nadżerek szyjki macicy, hemoroidów, napar stosuje się do irygacji i podmywania, w celu złagodzenia stanów zapalnych.

W sprzedaży dostępne są również kosmetyki rumiankowe. Ekstrakt z rumianku zmniejsza obrzęk i rumień skóry, przyspiesza gojenie raz oraz działa przeciwzapalnie. Surowiec ten jest dobrze tolerowany przez skórę i rzadko wywołuje reakcje alergiczne. Kosmetyki z rumiankiem polecane są szczególnie dla osób z cerą wrażliwą. Można je używać także w łagodzeniu egzemy, pieluszkowego zapalenia skóry, ciemieniuchy, wykwitów skórnych, a nawet ukąszeń owadów.

Rumianek na włosy

Płukanka z rumianku jest popularną metodą delikatnego rozjaśnienia włosów w kolorze blond. Regularnie stosowany, nada im złotych refleksów. Wystudzony napar z rumianku należy używać na sam koniec pielęgnacji włosów, po ich umyciu i zastosowaniu odżywki. Po spłukaniu kosmetyków wodą, włosy należy przepłukać naparem i już ponownie nie moczyć włosów. Poza delikatnym rozjaśnieniem, płukanka może poprawić elastyczność włosów i ograniczyć ich wypadanie, a także koić podrażnioną skórę głowy.

Przypisy:

1. Lamer-Zarawska E. Fitoterapia i leki roślinne. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2013.
2. Kołodziejczak A. Kosmetologia, t.2. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020.
3. El Mihyaoui, Amina, et al. "Chamomile (M. chamomilla L.): A Review of Ethnomedicinal Use, Phytochemistry and Pharmacological Uses." Life4 (2022): 479.
4. Hameed, Imad Hadi, Ghaidaa Jihadi Mohammed, and Sabreen A. Kamal. "A review: Uses and Pharmacological activity of M. chamomilla." Indian Journal of Public Health Research and Development3 (2018): 200-205.