Ostroga piętowa - przyczyny, objawy i leczenie. Jak diagnozuje się ostrogę piętową?

Przyczyny powstawania ostrogi piętowej i zapalenia rozcięgna podeszwowego

Ostroga piętowa to rodzaj schorzenia stóp, w którym dochodzi do tworzenia nieprawidłowej narośli kostnej. Gdy w miejscu przyczepu rozcięgna podeszwowego do kości piętowej rozwija się stan zapalny, dochodzi do mikrouszkodzeń włókien rozcięgna. Organizm zamiast zregenerować tkankę, wypełnia mikrouszkodzenia tkanką kostną, tworząc osteofit. Nieprawidłowe zwapnienia są źródłem dolegliwości bólowych.

Stan zapalny rozcięgna podeszwowego rozwija się w wyniku nadmiernego obciążenia w okolicy przyczepu rozcięgna. Przeciążeniom sprzyja:

• nadmierna masa ciała
• duży wysiłek fizyczny obciążający stopy np. u zawodowych biegaczy
• płaskostopie
• wady wrodzone stóp
• źle dobrane obuwie
• chodzenie w butach na wysokich obcasach
• praca stojąca
• przebyte urazy kości piętowej i stawu skokowego
• przewlekłe zaburzenia metaboliczne
• choroby reumatologiczne
• dna moczanowa
• spadek elastyczności powięzi podeszwowej wraz z wiekiem

Długo trwający stan zapalny skutkuje wytworzeniem ostrogi piętowej. Z tym problemem najczęściej zgłaszają się pacjenci po 40 roku życia.

Przyczyny ostrogi piętowej górnej i dolnej

Ostroga piętowa górna związana jest z powstaniem zwapnienia w górnej części pięty. Jest wynikiem przewlekłego stanu zapalnego ścięgna Achillesa. Ostroga piętowa dolna tworzy się w okolicy przyczepu rozcięgna podeszwowego do guza kości piętowej. Funkcją tego rozcięgna jest stabilizacja bierna sklepienia podłużnego stopy.

Objawy ostrogi piętowej

Pacjenci zgłaszają dolegliwości bólowe pięty na podeszwie stopy. Nasilają się one przy aktywności fizycznej - początkowo długotrwałej, z czasem po chodzeniu nawet na krótkich dystansach. Może pojawić się obrzęk w okolicy guza kości piętowej i tkliwość. Czasami, rano pacjenci skarżą się na przeszywający, ostry ból w okolicy pięty, który w ciągu dnia zmienia się w tępy. Bywa, że obserwuje się nieprzyjemne rozprzestrzenianie uczucia ciepła od pięty. Ból nasila się zwłaszcza przy chodzeniu boso oraz w niewygodnym obuwiu. U większości pacjentów ból najsilniejszy jest rano, a w ciągu dnia stopniowo maleje.

Ostroga piętowa - diagnostyka

W przypadku podejrzenia wystąpienia ostrogi piętowej należy udać się do poradni ortopedycznej. Rozpoznanie stawiane jest przez lekarza na podstawie wywiadu klinicznego i badań - USG oraz RTG.

Leczenie ostrogi piętowej

Leczenie ostrogi piętowej jest długotrwałe i dość trudne. Często w terapii stosowane jest kilka technik równolegle. Ortopeda dobiera metody, w zależności od zaawansowania zmian zwyrodnieniowych. Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe stosuje się doraźnie, aby zmniejszyć dolegliwości bólowe. W przypadku występowania chorób przewlekłych, które przyczyniły się do powstania ostrogi (np. dna moczanowa) należy udać się do lekarza prowadzącego w celu podniesienia skuteczności leczenia.

Popularnym zabiegiem jest tzw. fala uderzeniowa. Leczenie ostrogi piętowej falą uderzeniową jest nieinwazyjnym i skutecznym, lecz dość bolesnym zabiegiem. Polega na zastosowaniu specjalnego urządzenia, które emituje fale. Celem zabiegu jest usunięcie nieprawidłowych zwapnień, działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.

W fizjoterapii wykorzystuje się terapię manualną rozcięgna podeszwowego, ćwiczenia usprawniające stopę i staw skokowy oraz stretching. U części pacjentów (szczególnie z płaskostopiem) zalecane są specjalne wkładki ortopedyczne do butów, które odciążają okolicę narośli kostnej.

Obecnie bardzo rzadko i w uzasadnionych przypadkach wykonywane jest leczenie operacyjne. Zabiegi takie polegają na usunięciu narośli i zszyciu uszkodzonego przyczepu rozcięgna. Niestety nie daje gwarancji, że przyniesie on długotrwały efekt.

Rehabilitacja przy ostrodze piętowej

W przypadku ostrogi piętowej rehabilitacja jest bardzo ważnym aspektem. Pomaga w skorygowaniu ustawienia stóp, przywracając ich prawidłową biomechanikę. W celu złagodzenia bólu pięty i usprawnienia chodu, fizjoterapeuta dobiera odpowiednie ćwiczenia rozluźniające ścięgno Achillesa, rozcięgno podeszwowe i mięśnie podudzia. Korzystnie wpływa także rollowanie stopy i łydki na rollerach do masażu (w kształcie wałka, wykonane ze specjalnego tworzywa). Wykorzystywana jest także terapia punktów spustowych i terapia manualna, która m.in. przez mobilizację pomaga w zwiększeniu zakresu ruchów w stawie skokowo-goleniowym. W celu odciążenia rozcięgna podeszwowego stosowany jest również kinesiotaping.

Ostroga piętowa - domowe sposoby i ćwiczenia

W schorzeniu, jakim jest ostroga piętowa, w celu złagodzenia dolegliwości bólowych w domu podstawą jest odpoczynek oraz odciążanie stóp. Można przykładać woreczki z lodem, w celu zmniejszenia obrzęku. Bardzo dobre rezultaty osiąga się nosząc specjalne wkładki do obuwia. Niezmiernie istotne jest wykonywanie ćwiczeń rozluźniających rozcięgno podeszwowe, a także regulujących napięcie mięśni łydki. Wśród przykładowych ćwiczeń wymienić można:

• wykorzystanie rollera do masażu - rollowanie mięśni łydki
• rollowanie stopy na specjalnych twardych piłkach - naciskanie i przetaczanie od palców do pięty
• przyciąganie górnej części stopy do siebie w siadzie prostym, używając ręcznika
• rozciąganie łydki w wykroku

Po indywidualną rozpiskę ćwiczeń i naukę ich poprawnego wykonywania należy udać się do fizjoterapeuty.

Ostroga piętowa - profilaktyka

W celu zmniejszenia ryzyka rozwoju ostrogi piętowej należy:

• utrzymywać prawidłową masę ciała
• nosić wygodne obuwie
• unikać noszenia butów na wysokich obcasach
• nie biegać po twardym podłożu np. asfalt
• wykonywać ćwiczenia rozciągające
• dbać o regularną aktywność fizyczną i zdrową dietę
• regularnie kontrolować skuteczność leczenia chorób przewlekłych
• noszenie wkładek ortopedycznych w przypadku wad stóp (np. płaskostopie)

Przypisy

1. Topalović, I., Nešić, D., Mitrović, S., Jerković, V. M., & Konstantinović, L. (2023). The Efficacy of Focused Extracorporeal Shock Wave Therapy and Ultrasound Therapy in the Treatment of Calcar Calcanei: A Randomized Study. BioMed Research International, 2023.
2. Walasik, M., Gałęcki, S., & Dudkiewicz, Z. (2013). Efektywność zabiegów z wykorzystaniem pozaustrojowej fali uderzeniowej (ESWT) u pacjentów z ostrogami piętowymi. Kwart Ortop, 2, 205-212.
3. Landorf, K. B. (2015). Plantar heel pain and plantar fasciitis. BMJ clinical evidence, 2015. Trojian, T., & Tucker, A. K. (2019). Plantar fasciitis. American family physician, 99(12), 744-750.