Objawy porodu – jak rozpoznać pierwsze objawy zbliżającego się porodu? Na ile dni przed porodem pojawiają się pierwsze oznaki i kiedy udać się do szpitala?

Objawy porodu – obniżenie brzucha, skurcze przepowiadające i inne wczesne zwiastuny porodu

Pierwsze objawy porodu bywają często utożsamiane z pęknięciem pęcherza płodowego i odpłynięciem wód płodowych - warto jednak wiedzieć, że jest to jeden z ostatnich sygnałów zwiastujących rozwiązanie, po którym zwykle następuje nasilenie skurczy. To wydarzenie poprzedza bowiem szereg innych objawów, dzięki którym przyszła mama wie, że poród zbliża się wielkimi krokami. Uważna obserwacja własnego ciała i świadomość zachodzących w nim zmian pozwala na odnotowanie istotnych zwiastunów porodu i na przygotowanie się do niego w odpowiedni sposób. Jak więc rozpoznać oznaki zbliżającego się porodu? Które z typowych i nietypowych objawów porodu można przeczekać w domu, a kiedy należy jak najszybciej udać się do szpitala? Jakie symptomy rozpoczynają właściwą akcję porodową i na ile przed wyznaczonym terminem mogą się pojawić? Poznaj najważniejsze informacje o pierwszych objawach porodu i sprawdź, na jakie sygnały płynące z ciała warto zwrócić uwagę!

Pierwsze objawy zbliżającego się porodu w ostatnich dniach przed porodem

Pierwsze objawy nadchodzącego porodu są zdecydowanie możliwe do zaobserwowania - zarówno przez samą przyszłą mamę, jak i przez jej otoczenie czy lekarzy (w trakcie wizyt kontrolnych). Symptomów tych jest naprawdę dużo, a pierwsze z nich pojawiają się nawet do kilku tygodni przed rozwiązaniem! Należy jednak zaznaczyć, że nie u każdej ciężarnej kobiety zwiastuny będą wyglądały tak samo i nadejdą w tej samej kolejności. Przykładowo u niektórych pań obniżenie brzucha nastąpi na kilka tygodni przed porodem, a u innych - na kilka dni przed rozpoczęciem akcji porodowej. To samo dotyczy czynności skurczowej macicy - w wielu przypadkach skurcze przepowiadające mają miejsce 2-3 tygodnie przed porodem, ale nie jest też wykluczone, że pojawią się dopiero kilka dni przed rozwiązaniem.

Pierwsze objawy porodu a termin porodu - kiedy mówimy o porodzie przedwczesnym?

Mówiąc o pierwszych objawach porodu należy zwrócić uwagę kobiet będących w ciąży na aspekt porodu przedwczesnego. Niestety, diagnostyka i możliwości przewidywania tego zjawiska nadal są ograniczane. Na ryzyko porodu przedwczesnego wpływa wiele czynników (w tym wcześniejsze ciąże zakończone przedwcześnie). Każda kobieta, która w przeszłości doświadczyła takiej sytuacji lub ryzyko porodu przedwczesnego podczas badań prenatalnych zostało u niej określone jako wysokie, powinna uważnie obserwować sygnały płynące z organizmu. O porodzie przedwczesnym mówi się, gdy ciąża została rozwiązana przed ukończeniem 37 tygodnia lub przed 259 dniem ciąży (taką definicję opracowano na podstawie wytycznych WHO - Światowej Organizacji Zdrowia). Jeśli więc opisywane poniżej objawy porodu pojawią się przed osiągnięciem tych granicznych momentów, jak najszybciej należy zgłosić się do szpitala.

Obniżenie brzucha przed porodem jako oznaka zbliżającego się porodu

Jednym z niezwykle charakterystycznych, pierwszych zwiastunów porodu jest obniżenie się brzucha u kobiety ciężarnej. Zwykle dochodzi do tego na około 3 tygodnie przed rozwiązaniem lub nieco później. Przyszła mama może zauważyć, że jej brzuch zaczyna delikatnie „zwisać” - co jest widoczne zwłaszcza w pozycji bocznej. Wynika to z faktu przemieszczania się dziecka - jego obrócenia się główką w kierunku spojenia łonowego i ucisku na ten obszar. Bardzo często ustępują wówczas dolegliwości żołądkowe (zgaga, niestrawność, uczucie ucisku na żołądek), a wzmaga się parcie na pęcherz moczowy. Oczywiście nie u wszystkich kobiet obserwuje się obniżenie brzucha - nie następuje ono zwykle wtedy, gdy dziecko do końca ciąży nie obraca się główką w dół (zachowuje tak zwane położenie pośladkowe - a więc ułożenie pośladkami w stronę dna miednicy).

Skurcze macicy (pierwsze skurcze przepowiadające), czyli jak organizm przygotowuje się do porodu

Jednym z bardziej charakterystycznych objawów zbliżającego się porodu są oczywiście skurcze macicy. Wczesne skurcze, określane mianem skurczów przepowiadających lub skurczów Braxtona-Hicksa (od nazwiska lekarza, który pisał je po raz pierwszy) mają za zadanie przygotować macicę do porodu. Sprawiają dyskomfort, jednak nie są zbyt bolesne - kobieta je odczuwająca może nadal rozmawiać i skupiać się na wykonywanych czynnościach. Pojawiają się nawet do kilku tygodni przed rozwiązaniem (można je obserwować w okolicach 38 tygodnia). Skurcze przepowiadające charakteryzują się dodatkowo nieregularnością i nie powodują otwarcia się szyjki - dziecko jest więc nadal bezpieczne.

Co ciekawe, u wielu kobiet przed zaobserwowaniem skurczów Braxtona-Hicksa obserwuje się także skurcze Alvareza - czyli chwilowe napinanie włókien mięśniowych macicy od około 20 tygodnia ciąży. Ten wczesny objaw także nie powinien stanowić powodów do niepokoju. Charakterystyczne dla skurczy przepowiadających jest natomiast twardnienie brzucha i przyjmowanie stożkowatego kształtu, który po chwili wraca do poprzedniej, okrągłej formy.

Wiele kobiet (zwłaszcza tak zwanych „pierworódek” - rodzących po raz pierwszy) boi się, że nie odróżni skurczów przepowiadających od skurczów porodowych. W praktyce jednak nie jest to możliwe, ponieważ skurcze porodowe są bolesne, mają coraz wyższą częstotliwość i są skorelowane z odejściem wód płodowych - o czym piszemy poniżej.

Przypływ energii, zmiana dynamiki ruchów dziecka, bóle kręgosłupa i spojenia łonowego

Oprócz powyższych zwiastunów porodu wyróżniamy także inne, pomniejsze symptomy, które wskazują na zbliżające się rozwiązanie. Pojawiają się one na kilka tygodni do kilku dni przed wyznaczonym terminem - z różnym nasileniem (w zależności od cech osobniczych danej kobiety). Niemniej, wśród pierwszych objawów porodu możemy także wyszczególnić:

• ból spojenia łonowego, ból pachwin, trudności w poruszaniu się w pionowej pozycji i ból podczas chodzenia - wszystkie te symptomy wynikają z obniżenia się dna macicy oraz wywoływanego przez nią ucisku - co jest powiązane ze wspomnianym już wcześniej obniżeniem brzucha i wstawianiem się główki dziecka do kanału rodnego;
• odczuwalny przez kobietę przypływ energii, a jednocześnie niepokój. Zmiany hormonalne zachodzące na końcówce ciąży służą temu, by fizycznie i psychicznie przygotować się do porodu oraz do wzmożonej czujności w trakcie opieki nad noworodkiem w późniejszych dniach. Właśnie z tego względu kobieta na kilka do kilkunastu dni przed porodem nie może znaleźć sobie wygodnego miejsca, ma wrażenie, że stale o czymś zapomina, przejmuje się przyszłą rolą i może mieć trudności z zasypianiem. W ostatnich tygodniach ciąży nasilają się także wahania nastrojów - chęć szybkiego urodzenia dziecka miesza się wówczas ze strachem i wieloma obawami, co jest całkowicie naturalne i zrozumiałe;
• zmianę dynamiki ruchów dziecka. Przy końcu ciąży maluch osiąga już swoje „docelowe” - rozmiary - to sprawia, że ma coraz mniej miejsca w macicy ograniczającej jego ruchy. Kobieta obserwuje wówczas zmniejszoną intensywność ruchów dziecka, która nie powinna jednak nas niepokoić. Powodem do niepokoju jest natomiast całkowity brak ruchów - wtedy należy udać się do szpitala i skonsultować się z lekarzem;
• bóle kręgosłupa, ból pleców, bóle i puchnięcie nóg. Dziecko jest już duże i - tak, jak wielokrotnie wspominaliśmy - uciska na dno miednicy, powodując różne dolegliwości. Niemniej, kobieta tuż przed porodem może wyjątkowo dokuczliwie odczuwać przesunięcie się środka ciężkości ciała (co skutkuje bólami kręgosłupa, pojawia się także ból pleców i ud) oraz zatrzymywanie wody (niezbędnej w organizmie do całego procesu porodu) - co z kolei przyczynia się do puchnięcia nóg i stóp;
• biegunka - może pojawić się na kilka godzin przed porodem, gdy organizm oczyszcza się i przygotowuje do wydania maluszka na świat. Rzadszym, ale również przyczyniającym się do oczyszczenia organizmu objawem przed porodem są wymioty.

Odejście wód płodowych (pęknięcie pęcherza płodowego) i odejście czopa śluzowego - początek akcji porodowej

To, co łączy wiele kobiet w doświadczeniach ostatnich dni przed samym porodem to z pewnością odejście czopa śluzowego - a więc struktury zamykającej szyjkę macicy i chroniącej organizm dziecka przed porodem na wypadek infekcji. Odejście czopa objawia się obecnością śluzowatej struktury na bieliźnie, co jest łatwo odróżnialne od zwykłego śluzu - fragmenty czopa są galaretowate i mogą być podbarwione krwią (nie stanowi to jednak powodu do niepokoju - czop może odchodzić, uszkadzając drobne naczynia krwionośne). Najczęściej do odejścia czopu śluzowego dochodzi na kilka dni przed porodem, choć zdarza się, że odchodzi on nawet kilkanaście dni przed rozwiązaniem - nawet wówczas nie ma jednak potrzeby wyjazdu do szpitala, ponieważ dziecko nadal jest chronione przez pęcherz płodowy.

A co z odejściem wód płodowych? Wiele osób myśli, że ta sytuacja wygląda jak w filmie - wody odpływają gwałtownie i w dużej i ilości, „chlustając” na podłogę lub zalewając łóżko. Dzieje się tak jednak tylko w niewielkiej liczbie przypadków. U większości kobiet dochodzi do wytworzenia się szczeliny w pęcherzu płodowym, przez którą wody delikatnie się sączą w ostatnich tygodniach czy dniach przed porodem. Uczucie może być podobne jak przy oddawaniu moczu, dlatego warto zwracać uwagę na ten sygnał. Warto także dodać, że u niektórych kobiet pęcherz płodowy nie pęka samoistnie, co wymaga interwencji medycznej i chirurgicznego przebicia błon płodowych - dzieje się to już na sali porodowej, a zabieg wykonuje lekarz w obecności położnych.

Pierwsze oznaki porodu - kiedy udać się do szpitala? Kiedy następuje pierwsza faza porodu?

Najważniejszą kwestią dotyczącą pierwszych oznak zbliżającego się porodu jest to, kiedy kobieta powinna udać się do szpitala. W fizjologicznie przebiegającej ciąży moment ten następuje przy odnotowaniu regularnych, bolesnych, pierwszych skurczów porodowych (określanych czasem jako skurcze czynnościowe). Jeśli te pojawiają się z częstotliwością co 10-7 minut i trwają około 60 sekund, to jest to idealny czas na wyjazd na „porodówkę”. Co ważne - skurcze te uniemożliwiają mówienie, kobieta często zgina się w pół w trakcie ich trwania - dlatego łatwo odróżnia się je od skurczów przepowiadających - odczuwalnych, ale jednocześnie zwykle niebolesnych. Jeśli dodatkowo sączą się nam wody - to wyraźny sygnał, by jechać do szpitala, ponieważ rozpoczęła się akcja porodowa, w której szyjka macicy zaczyna się skracać - później następuje rozwieranie się szyjki macicy.

Źródła:

1. Dr n. med. A. Bacz, Poród przedwczesny [w:] Medycyna Praktyczna, 14.12.2012
2. M. Głuszak, S. Frącki, M. Wielgoś, P. Węgrzyn, Metody oceny postępu porodu we współczesnym położnictwie [w:] Ginekologia Polska 8/2013
3. Dr Ż. Golańska, Poród jako zadanie [w:] Medycyna Praktyczna, 4.12.2012
4. Dr n. med. M. Szafarowska, lek. M. Biela, Kiedy nastąpi poród? [w:] Ginekologia po Dyplomie 04/2017
5. A. Torbe, D. Ćwiek, E. Modrzejewska, Humanizacja porodu we współczesnym położnictwie [w:] Borgis - Nowa Medycyna 3/2010
6. Dr n. med. M. Szafarowska, lek. M. Biela, Przygotowanie do porodu [w:] Ginekologia po Dyplomie 05/2017