E-papierosy i ich wpływ na zdrowie - czy są szkodliwe? Czy elektroniczny papieros jest lepszy od normalnego?

Co to jest e-papieros i co zawiera?

Papieros elektroniczny to wynalazek Chińskiego farmaceuty Hon Lik. Po raz pierwszy ukazał się w roku 2003. E-papieros postrzegany jest jako zdrowsza alternatywa dla palenia klasycznych papierosów - bez substancji smolistych. Sprawia to, że palacze coraz częściej sięgają po papierosy elektroniczne. E-papierosy występują w wielu różnych kształtach i rozmiarach. Mogą przybierać postać tradycyjnego papierosa, fajki, cygara, czy przedmiotów codziennego użytku, takich jak długopis, pamięć USB i inne.

E-papieros składa się z trzech głównych elementów: baterii, ustnika oraz clearomizera, lub inaczej kartomizera. Bateria dostarcza energię potrzebną do funkcjonowania papierosa elektronicznego. Clearomizer odpowiedzialny jest za podgrzewanie płynu inhalacyjnego, zwanego potocznie liquidem. W skład liquidu wchodzi m.in. woda lub etanol, gliceryna lub glikol propylenowy, nikotyna, dodatki smakowo-zapachowe. Płyn podgrzewany jest do temperatury 200-300 stopni Celsjusza, powstaje wtedy para, która poprzez ustnik jest wdychana do układu oddechowego. Zwykłe wyroby tytoniowe często zawierają wysokie ilości nikotyny, zawierają wiele substancji szkodliwych, jak i związki kancerogenne. E-papieros funkcjonuje jako ich zamiennik.

Papieros elektroniczny a zwykłe papierosy

Badania porównawcze wykazują, że papierosy elektroniczne wydzielają znacznie mniej substancji szkodliwych i toksycznych niż konwencjonalne papierosy. Naukowcy odnotowali również podobny potencjał uzależnienia oraz profil bezpieczeństwa do medycznych inhalatorów nikotyny. Aerozol zawarty w e-papierosie posiada mniej związków szkodliwych niż ten pochodzący ze zwykłego dymu tytoniowego. Aerozol papierosa elektronicznego posiada 9-krotnie mniejsze stężenie formaldehydu, 15-krotnie mniej akroleiny, szczególnie szkodliwe dla zdrowia stężenie pyłu zawieszonego (PM2.5) jest aż 7-krotnie niższe. E-papieros także posiada o wiele mniej związków szkodliwych takich jak nitrozoaminy czy wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. Należy pamiętać, że pomimo niższych stężeń substancji szkodliwych papierowy elektroniczne nadal niektóre z nich zawierają. W e-papierosie występuje glikol dietylenowy, nitrozoamina, kotynina, anabazyna, czy nawet metale ciężkie, takie jak na przykład nikiel. Podobnie jak palenie tradycyjnych papierosów, tak również w przypadku e-papierosów u palących rozwija się uzależnienie od nikotyny - oczywiście używając liquidy z nikotyną, bo nie wszystkie ją zawierają.

Czy używanie e-papierosów jest mniej szkodliwe niż zwykłych?

Ilość związków o działaniu rakotwórczym która dostaje się do organizmu w procesie palenia e-papierosa (wapowanie) jest znacznie mniejsza niż w przypadku papierosa tradycyjnego. W przypadku zwykłego papierosa występują dwa rodzaje dymienia – strumień główny oraz strumień boczny. Papieros elektroniczny nie wydziela dymu bocznego, jest on dzięki temu bezpieczniejszy dla osób towarzyszących i postronnych. W procesie odparowywania pojawia się dużo mniej toksyn i związków chemicznych niż w przypadku palenia tytoniu tradycyjnego. W niektórych badaniach wykazano, że płyny do e-papierosów zawierają więcej metali ciężkich niż tradycyjne papierosy. Ponadto mogą dostarczać znacznie więcej nikotyny.

Brak szczegółowych norm dotyczących e-papierosów i ich akcesoriów poddaje w wątpliwość kwestie dotyczące dokładnego składu tych wyrobów. Komponenty do produkcji liquidów są bardzo często sprowadzane z Chin i składają się z najtańszych, źle oczyszczonych półproduktów. Ze względu na to nie możemy posiadać pewności czy substancje wdychane w trakcie używania papierosa elektronicznego są w pełni znane i bezpieczne. E-papieros uznawany jest za mniej szkodliwy od tradycyjnych, stanowiąc lepszą alternatywę dla osób uzależnionych od tytoniu. Należy podkreślić, że długofalowe skutki regularnych inhalacji aerozolu z papierosów elektronicznych nadal pozostają nieznane, natomiast w danych literaturowych można znaleźć informacje o powiązaniu stosowania e-papierosów z uszkodzeniem układu oddechowego, odpornościowego, mięśniowo-szkieletowego oraz krążenia.

Szkodliwość e-papierosów - wpływ na zdrowie

Wdychany i wydychany przez użytkowników e-papierosów aerozol może zawierać szkodliwe jak i potencjalnie szkodliwe substancje, wśród nich wymienia się takie substancje jak:

• nikotyna
• kancerogenne substancje chemiczne
• lotne związki organiczne
• aromaty, na przykład diacetyl
• bardzo drobne cząsteczki, które mogą być wdychane głęboko do płuc
• szereg metali ciężkich, takich jak nikiel, ołów czy cyna.

Stosowaniu elektronicznych papierosów mogą towarzyszyć różne skutki uboczne. Najczęściej wymienia się takie skutki palenia e-papierosów jak:

• Bezsenność
• Zawroty głowy
• Zapalenie dziąseł
• Bóle brzucha
• Nudności, wymioty
• Podrażnienie górnych dróg oddechowych
• Suchy kaszel
• Suchość spojówek

Długoterminowe skutki korzystania z e-papierosów nadal pozostają nieznane. U nastolatków i młodych dorosłych sięgających po e-papierosy zaobserwowano wyższy wskaźnik uzależniania od narkotyków i alkoholu. Według niektórych źródeł, szkodliwość wapowania była obserwowana niezależnie od rodzaju liquidu - zarówno tych z nikotyną, jak i bez. Niektóre badania pokazują pogorszenie funkcji oddechowych i zwiększony opór w drogach oddechowych. Metale ciężkie zawarte w płynach do e-papierosów negatywnie wpływają na cały organizm, w tych wiele ważnych narządów - mózg, wątroba, płuca, serce czy nerki. W wyniku dostarczania do organizmu szkodliwych substancji zawartych w liquidach zaburzeniu mogą ulegać różne fizjologiczne procesy, prowadząc do dysfunkcji m.in. naturalnych mechanizmów obronnych i rozwoju nowotworów.

Warto zaznaczyć, że papierosy elektroniczne, tak samo jak tradycyjne zawierają nikotynę. Ma ona znaczący wpływ na zdrowie. Jest ona silnie uzależniająca, wpływa na rozwój mózgu, jest toksyczna dla rozwijających się płodów oraz stanowi zagrożenie dla kobiet w ciąży. Nikotyna zwiększa reaktywność płytek krwi stymulując ich zlepianie się ze sobą, co grozi powstawaniem zakrzepów. Zwiększa to ryzyko zawału mięśnia sercowego. Dodatkowo nikotyna podwyższa stężenie fibrynogenu, zwiększając ryzyko rozwoju zakrzepicy żylnej. Stymuluje rozwój stanu zapalnego w naczyniach krwionośnych, sprzyjając miażdżycy. Podnosi poziom "złego" cholesterolu LDL we krwi. Nikotyna uszkadza naczynia krwionośne i podnosi ciśnienie krwi, co może prowadzić do powstania nadciśnienia tętniczego.

Czy elektroniczne papierosy uzależniają?

Powszechnie e-papieros uznawany jest za zdrowszą formę nałogu i często jest promowany jako zamiennik tradycyjnych papierosów. Jednakże, Europejskie Towarzystwo Chorób Płuc przestrzega przed promowaniem papierosów elektronicznych jako bezpieczny substytut zwykłych papierosów i podkreśla, że e-papierosy również posiadają nikotynę i problem uzależnienia od niej pozostaje nierozwiązany. Warto podkreślić, że istnieje nikotynowa terapia zastępcza która wspiera osoby rzucające palenie papierosów. Jest to dobrze udokumentowana metoda pomagająca wyjść z nałogu i to ona przede wszystkim powinna być rozważana jako alternatywa dla tradycyjnych papierosów.

Bierne palenie e-papierosa

Papieros elektroniczny, w odróżnieniu od tradycyjnych nie powoduje występowania bocznego strumienia dymu. Ze względu na to są bezpieczniejsze dla przebywających w pobliżu osób. Jednakże, w przypadku wydychania dymu na zewnątrz użytkownicy e-papierosów narażają osoby postronne na pochłanianie nikotyny. Jej stężenie jest jednak wielokrotnie mniejsze niż w przypadku papierosów klasycznych. W wydychanym powietrzu znajduje się również znacznie mniej substancji toksycznych i pojawiają się one w mniejszym stężeniu.

E-papieros a ciąża

Elektroniczne papierosy są znacznie mniej szkodliwe od papierosów tradycyjnych, należy jednak pamiętać o występowaniu w nich nikotyny, która nawet w niewielkich stężeniach jest niebezpieczna dla rozwijającego się płodu, może również przyczyniać się do występowania wad wrodzonych. Ważne jest zwrócenie uwagi na wybór e-papierosa nie zawierającego nikotyny. Pomimo jej braku w składzie nadal znajdują się substancje szkodliwe, które mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie zarówno matki jak i dziecka.

W przypadku karmienia piersią temat nie został jeszcze dogłębnie zbadany, lecz naukowcy zaznaczają że istnieje ryzyko przedostania się substancji toksycznych do mleka matki, przez co mogą one trafić do organizmu noworodka. Dlatego też zalecane jest unikanie korzystania z e-papierosów w trakcie i zaraz po ciąży.

Przypisy

1. Chmielewski, Jarosław. "Substancje chemiczne w e-papierosach i ich wpływ na zdrowie człowieka." Przemysł Chemiczny 99 (2020).
2. Zdrojewicz, Zygmunt, et al. "Elektroniczne papierosy: wpływ na zdrowie, nikotynowa terapia zastępcza, regulacje prawne." Pediatria i Medycyna Rodzinna 1 (2017): 63-71.
3. Gotts, Jeffrey E., et al. "What are the respiratory effects of e-cigarettes?." bmj 366 (2019).