Mizofonia - co to takiego? Jakie są objawy nadwrażliwości na dźwięki?

Czym jest mizofonia?

Mizofonia (ang. misophonia) to inaczej nadwrażliwość słuchowa określana skrótem SSSS od angielskiego terminu Selective Sound Sensitivity Syndrome. Słowo "mizofonia" pochodzi z greki. Powstało z połączenia dwóch słów - "misos" oznaczającego nienawiść oraz "phone" oznaczającego dźwięk. Osoba cierpiąca na mizofonię odczuwa irytację przy niektórych dźwiękach, najczęściej pochodzących z najbliższego otoczenia, nawet jeśli są ciche. Przykładowo może to być np. tykanie zegara, pisanie na klawiaturze komputera czy pociąganie nosem. Mizofonia charakteryzuje się nadwrażliwością na określone dźwięki codzienne, nie na wszystkie. Irytujący dźwięk może być inny dla każdego pacjenta. Dla jednej osoby będzie to chrapanie, a dla innej np. dźwięki wydawane przez urządzenia ADG.

Objawy mizofonii

Mizofonia to nadwrażliwość na dany dźwięk pochodzący z otoczenia. Rozdrażnienie może pojawić się po wystąpieniu jednego lub kilku nieprzyjemnych dla mizofonika odgłosów jednocześnie. W momencie ekspozycji na pewne dźwięki pojawić się może drażliwość, złość, irytacja, a nawet zaburzenia lękowe czy agresja. Objawom tym może towarzyszyć nadmierna potliwość i przyspieszone bicie serca. Zaburzenie to wpływa na codzienne funkcjonowanie i pogarsza jakość życia. Osoby z tą przypadłością mogą za wszelką cenę unikać pewnych grup dźwięków, co czasami prowadzi do wycofania się z życia towarzyskiego, a nawet napadów lęku i paniki.

Jakie odgłosy najczęściej wywołują objawy nadwrażliwości na dźwięk?

Wśród najczęściej wymienianych nieprzyjemnych dźwięków osoby z mizofonią wskazują m.in.:

• dźwięki towarzyszące jedzeniu - siorbanie, mlaskanie 
• kapanie wody z kranu 
• pisanie na klawiaturze komputera 
• sapanie 
• chrapanie 
• stukanie palcami 
• klikanie długopisem 
• odgłosy tarcia 
• dźwięki telefonu 
• płacz dzieci 
• tykanie zegara 
• kichanie 
• dźwięk przejeżdżających aut, tramwajów i innych pojazdów 
• odgłosy zwierząt 
• szum zmywarki, pralki 
• pociąganie nosem 
• dźwięki towarzyszące oddychaniu 

Mizofonia – przyczyny

Pomimo, że badania nad mizofonią toczą się od wielu lat, do tej pory nie udało się znaleźć dokładnej przyczyny tego zaburzenia. Początkowo przyczyny mizofonii szukano w uszkodzeniach narządu słuchu, jednak przypuszczenia nie zostały potwierdzone. Obecnie badany jest związek jej występowania z nadreaktywnoścą limbicznego i autonomicznego układu nerwowego, a także zbyt silnych reakcji emocjonalnych. Według analiz "nienawiść do dźwięków" częściej jest obserwowana u osób, które cierpią m.in. na:

• szumy uszne 
• autyzm 
• ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) 
• OCD (zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne) 
• PTSD (zespół stresu pourazowego) 
• osobowość typu borderline 
• depresja 
• silne i częste migreny 
• nadwrażliwość słuchowa spowodowana nadmierną aktywnością układu słuchowego 

Czy mizofonia to choroba psychiczna?

Mizofonia nie jest chorobą psychiczną. Nie jest uwzględniona w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11, ani w Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-5. Obecnie uważa się, że jest to zaburzenie o możliwym podłożu psychologicznym.

Czy nadwrażliwość słuchowa jest groźna?

Mizofonia to zaburzenie, które nie niesie ze sobą ryzyka dla zdrowia czy życia. Nie jest więc groźna w konwencjonalnym ujęciu, ale negatywnie wpływa na sferę psychiczną. Prowadzi do pogorszenia samopoczucia i komfortu psychicznego. Osoby dotknięte mizofonią często wycofują się z życia społecznego, ograniczają kontakty z bliskimi oraz przebywania poza domem, aby nie przebywać w miejscach, w których mogą pojawiać się irytujące dźwięki. Poprzez obniżenie jakości życia na wielu płaszczyznach może powodować dystymię oraz depresję.

Mizofonia a fonofobia

Fonofobia to zaburzenie, które charakteryzuje się występowaniem silnej złości, agresji lub lęku po usłyszeniu określonego dźwięku. Dźwięki odbierane jako nieprzyjemne mogą powodować m.in. ataki paniki, palpitacje serca, silny stres, nadmierną potliwość, zawroty głowy, mdłości, omdlenia. Można powiedzieć, że fonofobia jest ekstremalnym przypadkiem mizofonii.

Jak lekarz stawia diagnozę mizofonii?

Nie istnieje uniwersalny test na mizofonię. Z racji tego, że nie jest ona klasyfikowana jako choroba, nie został opracowany żaden powszechnie stosowany schemat diagnostyczny. Lekarze psychiatrzy przy stawianiu diagnozy wykorzystują skalę do oceny nasilenia mizofonii - Amsterdam Misophonia Scale (A-MISO-S). Jest to specjalnie zaadaptowana skala do pomiaru zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (Yale-Brown Obsessive-Compulsive Scale). W skład skali A-MISO-S wchodzą pytania dotyczące czasu objawów, ich wpływu na funkcjonowanie społeczne, umiejętnościami kontroli nad impulsami oraz czasu poświęcanego na unikanie sytuacji związanych z mizofonią. Innym wykorzystywanym kwestionariuszem jest MQ (Misophonia Questionnaire). W trakcie badania psychiatrycznego lekarz stara się wyeliminować inne potencjalne zaburzenia psychiczne jak np. zaburzenia lękowe czy obsesyjno-kompulsyjne.

Leczenie mizofonii - terapia zaburzeń u osoby z mizofonią

Nie ma niestety leku na mizofonię. W celu złagodzenia objawów stosowana jest psychoterapia. W zależności od indywidualnej wrażliwości na dźwięki, nasilenia dolegliwości oraz ich wpływu na funkcjonowanie terapeuta może dobrać m.in.:

• terapię poznawczo-behawioralna 
• terapię habituacyjna 
• terapię ekspozycyjną 
• psychoterapię integrowaną 
• trening TRT (dla osób z szumami usznymi) 

Przypisy

1. Ferrer-Torres, A., & Giménez-Llort, L. (2022). Misophonia: A systematic review of current and future trends in this emerging clinical field. International journal of environmental research and public health, 19(11), 6790. 
2. Mattson, S. A., D'Souza, J., Wojcik, K. D., Guzick, A. G., Goodman, W. K., & Storch, E. A. (2023). A systematic review of treatments for misophonia. Personalized medicine in psychiatry, 39, 100104. 
3. Cavanna, A. E., & Seri, S. (2015). Misophonia: current perspectives. Neuropsychiatric disease and treatment, 2117-2123. 
4. Potgieter, I., MacDonald, C., Partridge, L., Cima, R., Sheldrake, J., & Hoare, D. J. (2019). Misophonia: A scoping review of research. Journal of clinical psychology, 75(7), 1203-1218.