Łuszczyca – przyczyny łuszczycy, objawy i leczenie łuszczycy

Jak wygląda łuszczyca i czym jest?

Łuszczyca jest przewlekłą, niezakaźną, ogólnoustrojową chorobą zapalną, w której przebiegu dochodzi do zaburzeń w zakresie wzrostu komórek naskórka i ich różnicowania. Naskórek nadmiernie rogowacieje, co prowadzi do powstania różnych zmian na skórze, najczęściej w postaci czerwonych plamek. Łuszczyca występuje u 1-3% ogólnej populacji. Około 30% pacjentów ma objawy przed 20 rokiem życia. Ryzyko zachorowania na łuszczycę jest większe, jeśli choroba ta występuje w rodzinie, szczególnie jeśli dotyczy jednego lub obojga rodziców. Wyróżnia się różne odmiany łuszczycy, w tym łuszczyca skóry głowy, łuszczyca plackowata, krostkowata, kropelkowa.

Typy łuszczycy

Pierwsze objawy łuszczycy mogą pojawić się w dwóch różnych grupach wiekowych. Łuszczyca typu I ma początek między 15 a 40 rokiem życia. Występuje u ponad 75% pacjentów. Charakteryzuje się cięższym przebiegiem. II typ łuszczycy zwykle rozpoczyna się po 40 roku życia. Cechuje ją łagodniejszy przebieg.

Objawy łuszczycy

Typowe zmiany łuszczycowe to odgraniczone, rumieniowe grudki i tarczki pokryte łuską. W zależności od stopnia nasilenia mogą zajmować różny obszar ciała, w ciężkim przebiegu nawet ponad 10%. W początkowej fazie choroby pojawiają się wyraźnie odgraniczone grudki w kolorze czerwonobrunatnym o złuszczającej się powierzchni. W miarę rozwoju zmian, są one pokrywane blaszkami łuszczycowymi – mocno przylegającymi srebrnymi łuskami skórnymi. Po ich zdrapaniu powierzchnia jest błyszcząca i pojawiają się drobne kropelkowate krwawienia. W okresie zaostrzenia zmian może wystąpić świąd skóry. U osób dorosłych zmiany najczęściej lokalizują się na owłosionej skórze głowy, na łokciach, kolanach, w okolicy lędźwiowo-krzyżowej. U dzieci zmiany łuszczycowe częściej występują częściej na skórze twarzy oraz w okolicy małżowin usznych, a także na powiekach. W aktywnej łuszczycy obecny jest tzw. objaw Koebnera – wzdłuż linii zadrapania naskórka, po 6-12 dniach pojawiają się zmiany łuszczycowe.

W ciężkim przebiegu łuszczycy może dojść również do zajęcia płytek paznokciowych (łuszczyca paznokci). W obrębie płytek paznokciowych obserwowany jest objawy naparstka, czyli zagłębienia w płytce, a także pogrubienie paznokci i tzw. plamy olejowe, które są grudkami łuszczycowymi.

Rodzaje łuszczycy

Najczęściej występującą postacią łuszczycy jest łuszczyca plackowata, określana także jako łuszczyca zwyczajna. Zmiany skórne są wypukłe, owalne lub okrągłe, pokryte łuską i wyraźnie oddzielone od zdrowej skóry. Najczęściej obejmuje łokcie, kolana, ramiona, plecy i nogi.

• Łuszczyca kropelkowa rozwija się mniej więcej w 44% przypadków wśród dzieci i zwykle ustępuje w ciągu 3-4 miesięcy. Jedynie w 30-40% przypadków przechodzi w postać przewlekłą. Wykwity mają postać niewielkich grudek. Najczęściej pojawiają się na tułowiu, głowie, kończynach.
• Łuszczyca krostkowa objawia się czerwonymi krostkami z wydzieliną ropną. Może występować w łuszczycy uogólnionej lub miejscowo – na dłoniach i stopach.
• Łuszczyca owłosionej skóry głowy cechuje się ostro odgraniczonymi, czerwonymi plamami, które mogą być pokryte łuską. Zmiany czasami wychodzą na czoło, kark, uszy. Powodują świąd.
• Erytrodermia łuszczycowa jest najcięższą odmianą łuszczycy. W jej przebiegu stan zapalny obejmuje prawie całą powierzchnię ciała. Zmiany są czerwone, swędzące. Może towarzyszyć im gorączka, ból, przyspieszenie akcji serca. Stan ten powinien być leczony w szpitalu.

Łuszczycowe zapalenie stawów

Łuszczycowe zapalenie stawów (łuszczyca stawowa) to przewlekłe zapalenie stawów, któremu może, lecz nie musi towarzyszyć łuszczyca skóry. Może dotyczyć jednego lub większej ilości stawów. Najczęściej jednak dotyka dystalne stawy międzypaliczkowe. Z reguły jej przebieg jest łagodny, jednak w rzadkich przypadkach może doprowadzić do uszkodzenia stawów i niepełnosprawności.

Choroby współistniejące z łuszczycą skóry

U osób chorujących na łuszczycę częściej niż w populacji ogólnej obserwuje się choroby o podłożu zapalnym takie jak cukrzyca, miażdżyca, a także nadciśnienie tętnicze i otyłość. Większy odsetek choruje również na choroby układu krążenia np. choroba niedokrwienna serca, udar mózgu, zawał serca. Poprzez nieestetyczny wygląd zmian łuszczycowych, jak również uciążliwość dolegliwości, łuszczyca obniża jakość życia pacjentów, negatywnie wpływa na stosunki międzyludzkie, tym samym zwiększając ryzyko depresji.

Przebieg łuszczycy

Łuszczyca może ujawnić się w każdym wieku. Najczęściej jednak, diagnozowana jest u osób w wieku 15-40 lat. Przebieg choroby zależy od jej podtypu. Początkowo zmiany są niewielkie, lecz nieleczone zwiększają swoją powierzchnię, a nawet mogą zlewać się ze sobą, obejmując duże obszary skóry. Mimo poprawnie stosowanego leczenia, nie da się w zupełności wyeliminować łuszczycy. Choroba ta ma tendencje do nawrotów. Odpowiednia terapia przedłuża remisję choroby i zapobiega rozwojowi jej ciężkiej postaci.

Przyczyny łuszczycy

Przyczyny łuszczycy nie są do końca poznane. Uważa się, że główną rolę w rozwoju choroby odgrywają czynniki immunologiczne, w tym nieprawidłowe funkcjonowanie jego składowych – limfocytów T i wydzielanych przez nie cytokin, a także może mieć podłoże genetyczne. Dziedziczenie łuszczycy ma charakter wielogenowy. Gdy choruje jedno z rodziców, ryzyko pojawienia się łuszczycy u dziecka wynosi 10-20%, natomiast gdy obecna jest u obojga rodziców – 50-70%.

Do jej powstania mogą przyczyniać się także czynniki środowiskowe: infekcje (zwłaszcza górnych dróg oddechowych), próchnica zębów, zakażenia pasożytnicze, stres, picie alkoholu, palenie tytoniu oraz przyjmowanie niektórych leków np. z grupy beta-adrenolityków, leków antyarytmicznych, pochodnych kwasu salicylowego, sole litu, progesteron, indometacyna, nagłe odstawienie glikokortykosteroidów.

Leczenie łuszczycy

W leczeniu łagodnej łuszczycy stosuje się głównie leki miejscowe takie jak cygnolina. glikokortykosteroidy oraz pochodne witaminy D3 (takalcytol, kalcypotriol). Najczęściej stosowaną grupą leków są maści z glikokortykosteroidami. Są skuteczne, jednak ich długotrwałe stosowanie może prowadzić do wielu działań niepożądanych – rozstępów, zaniku skóry czy teleangiektazji. Ponadto, często po zaprzestaniu ich stosowania obserwuje się nawrotu objawów. Do leczenia zmian na twarzy, szyi czy w fałdach skórnych u osób chorych na łuszczycę preferowane są inhibitory kalcyneuryny (np. takrolimus). Przed podjęciem leczenia miejscowego powinno się zastosować preparat keratolityczny, co zwiększy wchłanianie nałożonego leku. W przypadku, gdy leczenie miejscowe okaże się nieskuteczne, lekarz może rozważyć wprowadzenie leczenia ogólnego. W nasilonej łuszczycy wykorzystywana jest także fototerapia.

Domowe sposoby leczenia łuszczycy - pielęgnacja skóry

Poza leczeniem farmakologicznym, ważną rolę odgrywa pielęgnacja skóry z łuszczycą. Zalecane jest stosowanie emolientów oraz preparatów o działaniu keratolitycznym – złuszczającym nadmiernie zrogowaciały naskórek. Ważne jest także, aby unikać czynników nasilających łuszczycę: alkoholu, palenia papierosów oraz stresu. Przy łuszczycowym zapaleniu skóry polecane są różne preparaty o działaniu gojącym i łagodzącym.

Łuszczyca – leczenie dietetyczne

Uzupełnieniem prawidłowej pielęgnacji skóry z łuszczycą jest odpowiednia dieta. Według badań złagodzenie objawów - zmniejszenie świądu, stanu zapalnego, wielkości zmian i ogólna poprawa stanu skóry u pacjentów z łuszczycą można zaobserwować w grupie suplementujących kwasy tłuszczowe omega-3 (min. 4g/dobę), witaminę D3, selen, koenzym Q10 czy probiotyki. W diecie powinno się ograniczać nasycone kwasy tłuszczowe, mięso czerwone, cukry proste oraz alkohol.

Podsumowując, łuszczyca nie jest chorobą zakaźną. Jest jedną z najczęściej występujących chorób skóry. Pierwsze objawy zauważa się najczęściej u osób w wieku 15-40 lat. Przyczyny powstawania nie są do końca wyjaśnione, natomiast mają związek z czynnikami genetycznymi, immunologicznymi i środowiskowymi. Łuszczyca objawia się jako nadmiernie zrogowaciałe grudki lub plamki na powierzchni skóry. Lekarz, który stawia rozpoznanie łuszczycy to dermatolog. Dobiera on najlepsze preparaty lecznicze. Najczęściej stosowaną grupą są maści na łuszczycę. Kiedy preparaty miejscowe nie są wystarczające, stosuje się leczenie ogólnoustrojowe.

Przypisy

1. Millsop, Jillian W., et al. "Diet and psoriasis, part III: role of nutritional supplements."Journal of the American Academy of Dermatology 71.3 (2014): 561-569.
2. Kanda, Naoko, Toshihiko Hoashi, and Hidehisa Saeki. "Nutrition and psoriasis." International Journal of Molecular Sciences 21.15 (2020): 5405.
3. Kocic, Hristina, et al. "Dietary compounds as potential modulators of microRNA expression in psoriasis." Therapeutic Advances in Chronic Disease 10 (2019): 2040622319864805.
4. Atabati, Hadi, et al. "Probiotics with ameliorating effects on the severity of skin inflammation in psoriasis: Evidence from experimental and clinical studies." Journal of cellular physiology 235.12 (2020): 8925-8937.
5. Rycroft, R.J.; Robertson, S.J.; Wakelin, S.H.. Dermatologia. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2014