Liszaj płaski - przyczyny i objawy, rozpoznanie, domowe sposoby, leczenie liszaja płaskiego

Przyczyny liszaja płaskiego

Liszaj płaski to choroba skóry, której głównym objawem są fioletowe grudki o spłaszczonej powierzchni. Towarzyszy im silny świąd. Wykwity skórne ustępują samoistnie, niestety zostają po nich przebarwienia pozapalne. Najczęściej choroba ta występuje w wieku pomiędzy 20 a 50 rokiem życia (niektóre źródła podają zakres 30-60 lat). Przyczyna choroby nie jest do końca poznana, jednak prawdopodobne jest podłoże autoimmunologiczne. Tą przewlekłą chorobę skóry mogą wywołać niektóre substancje chemiczne (np. metale ciężkie), jak również środki lecznicze (np. leki przeciwmalaryczne, przeciwgruźlicze, penicylamina, kwas paraaminosalicylowy, sole złota, sole arsenu, metyldopa). W niektórych badaniach sugerowano także związek pomiędzy wystąpieniem liszaja płaskiego a wirusowym zapaleniem wątroby typu C, autoimmunologiczną marskością wątroby czy cukrzycą. Częstość występowania liszaja płaskiego w populacji ogólnej szacuje się na 1%.

Jak wygląda liszaj płaski - objawy

Liszaj płaski to przewlekła choroba, w przebiegu której występują grudkowe, płaskie zmiany na skórze w kolorze sinofioletowym. Mają średnicę od 1 do 3 mm. Często zlewają się ze sobą. Zajęta okolica skóry silnie swędzi. Niestety, po zadrapaniu następuje linijny wysiew grudek określany jako objaw Knöblera. Kiedy zmiany skórne ustąpią (u 90% chorych maksymalnie po 2 latach), pozostawiają po sobie pozapalne przebarwienia.

W przypadku liszaja płaskiego zmiany skórne mogą być zlokalizowane na całym ciele m.in. owłosionej skórze głowy, na przedramionach, zgięciowych powierzchniach nadgarstków, dolnej części pleców, narządach płciowych, paznokciach, na błonie śluzowej jamy ustnej, w szczególności wewnętrznej stronie policzków. Rzadko pojawiają się na twarzy. Charakterystyczna jest tzw. siateczka Wickhama - białe pasma na powierzchni zmian skórnych. Zmiany na dłoniach, podeszwach stopy czy podudziach często mają charakter hiperkeratotyczny, czyli nadmiernie rogowacieją. Postać liszaja płaskiego zlokalizowana na skórze głowy prowadzi do łysienia bliznowaciejącego - dużych ubytków włosów wraz z bliznowaceniem skóry głowy. Jeśli liszaj płaski pojawia się na paznokciach może powodować ich atrofię - zniszczenie, osłabienie struktury paznokcia, pocienienie, wygięcie płytki i jej oddzielenie od łożyska paznokcia.

Odmiany kliniczne liszaja

Klinicznie rozróżnia się wiele odmian liszaja płaskiego, w tym:

• Liszaj mieszkowy
• Liszaj twardzinowy
• Liszaj rumieniowaty
• liszaj przerosły
• liszaj guzkowaty
• liszaj obrączkowy (obrączkowaty)
• pęcherzowy liszaj płaski
• liszaj płaski paznokci

Mimo podobieństwa nazwy, nie należy ich mylić z liszajcem zakaźnym - bakteryjną chorobą skóry spowodowaną zakażeniem gronkowcowym lub paciorkowcowym.

 Liszaj u dziecka

Liszaj płaski dotyka głównie osoby w średnim wieku, rzadko pojawia się u dzieci. Objawy są takie same jak u osób dorosłych. U dzieci i młodzieży najczęstszą postacią liszaja płaskiego jest liszaj linijny. W grupie maluchów liszaj płaski często jest mylony z liszajcem zakaźnym, który występuje często w postaci pęcherzy. Pękają one po około 2 dniach tworząc strupy o miodowym kolorze. Liszajec zakaźny to choroba o podłożu bakteryjnym i wymaga leczenia antybiotykami.

Rozpoznanie liszaja płaskiego

Typowy liszaj płaski jest dość łatwy do rozpoznania na podstawie objawów klinicznych. W przypadku wątpliwości lub nietypowych odmian lekarz może wspomóc się badaniem histopatologicznym.

Leczenie liszaja płaskiego

Leczenie dobierane jest indywidualnie przez dermatologa. Głównie jest to leczenie objawowe łagodzące dokuczliwe objawy takie jak np. świąd skóry i zmniejszenie wykwitów skórnych. Miejscowo najczęściej stosowane są maści z silnie działającymi glikokortykosteroidami. W przebiegu leczenia ogólnego podawane są średnie dawki glikokortykosteroidów oraz stosowana fototerapia (PUVA). W opornych na leczenie postaciach liszaja podawana jest cyklosporyna (lek o działaniu immunosupresyjnym) oraz retinoidy.

Domowe sposoby

Jako, że przyczyny powstawania liszaja płaskiego nie są do końca potwierdzone, ale sugeruje się podłoże aoutoimmunologiczne, ciężko o skuteczne domowe sposoby, które w magiczny sposób spowodują zagojenie się zmian. To co można zrobić to zastosować odpowiednią pielęgnację skóry, tak aby złagodzić świąd i stan zapalny. Pomocne w tym mogą być emulsje i kremy zawierające ceramidy, emolienty, kwasy omega-3, panthenol, allantoinę, witaminę E. Często takie składniki są w preparatach przeznaczonych dla osób z atopowym zapaleniem skóry. Z naturalnych metod można spróbować nakładać żel aloesowy lub z siemienia lnianego. Ulgę przyniosą także zimne okłady. Często polecane są kąpiele z dodatkiem płatków owsianych.

Niektóre badania naukowe na sugerują korzystny wpływ suplementacji witaminy D3 - obserwowano zmniejszenie średnicy zmian skórnych, mniejsze tworzenie się nowych zmian oraz złagodzenie dolegliwości bólowych w grupie osób z liszajem płaskim błon śluzowych i niskim poziomem witaminy D3 w surowicy (poniżej 30 ng/mL).

Przypisy

1. Saeed, Shazina, et al. "Vitamin D in the Treatment of Oral Lichen Planus: A Systematic Review." Biomedicines 10.11 (2022): 2964.
2. Rycroft, R.J.; Robertson, S.J.; Wakelin, S.H.. Dermatologia. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2014