Domowe sposoby na ból ucha (zapalenie ucha). Poznaj przyczyny bólu ucha i kilka naturalnych sposobów na to, jak złagodzić ból ucha

Domowe sposoby na ból ucha - okłady, olejek kamforowy i inne

Ból ucha jest wyjątkowo dokuczliwy, a dodatkowo może łączyć się z innymi dolegliwościami, takimi jak ból głowy i gardła, gorączka, wysięk treści ropnej, a także z pozostałymi objawami, charakterystycznymi dla infekcji lub urazu. Przyczyny takiego bólu również są różne - od przedostania się wody do ucha, poprzez ekspozycję na duży hałas lub na zmienne ciśnienie atmosferyczne, aż po choroby - w tym najczęstsze zapalenia ucha wewnętrznego, środkowego czy zewnętrznego. Jak rozpoznać czynnik powodujący ból ucha? W jaki sposób złagodzić te dolegliwości domowymi metodami? Co robić, gdy okłady i leki przeciwbólowe nie przynoszą ulgi? Poznaj najważniejsze informacje przyczynach oraz leczeniu bólu ucha i sprawdź, kiedy należy udać się do lekarza!

Zapalenie ucha - najczęstsza przyczyna bólu ucha

Jedną z najczęstszych przyczyn bólu ucha jest zapalenie ucha - a w tym zapalenie ucha środkowego. Niemniej, schorzenie to dzielimy pod względem obszaru narządu słuchu, który został zajęty przez zapalenie:

• zapalenie ucha wewnętrznego - zwykle przebiegające jako zapalenie błędnika. Jest to najczęstsze powikłanie po nieleczonym lub leczonym w niewłaściwy sposób zapaleniu ucha środkowego. Zapalenie ucha wewnętrznego częściej wywoływane jest przez wirusy, a rzadziej - przez bakterie. Ból przy tym schorzeniu pojawia się u niewielu osób, natomiast duża część pacjentów zgłasza w jego przebiegu zaburzenia słuchu. Co istotne, zapalenie ucha wewnętrznego i zapalenie błędnika powinno być leczone w w warunkach szpitalnych, ponieważ brak interwencji medycznej w tym przypadku może prowadzić nawet do utraty słuchu;
• zapalenie ucha środkowego - tak, jak zostało to wspomniane - występuje najczęściej. Jego przyczyny to zwykle zachorowanie na infekcje wirusowe, atakujące drogi oddechowe - w tym na grypę, przeziębienie czy RSV (w takiej sytuacji zwykle ulega samoistnemu wyleczeniu w ciagu około 3 dni). Często pojawia się u dzieci jako następstwo infekcji zakaźnej. Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia zapalenia ucha środkowego to między innymi przerost migdałków podniebiennych, ekspozycja na dym papierowy czy alergie o manifestacji skórnej, pokarmowej lub oddechowej;
• zapalenie ucha zewnętrznego - ten rodzaj zapalenia pojawia się zazwyczaj u starszych pacjentów - w tym w największej liczbie u seniorów. Stan chorobowy obejmuje zwykle małżowinę i jej wnętrze, manifestując się zmianami skórnymi (czasem nawet w postaci ran i owrzodzeń, którym może towarzyszyć wysięk). Ból w tym przypadku jest zwykle miejscowy. Najbardziej narażeni na zapalenie ucha zewnętrznego są pacjenci z cukrzycą, miażdżycą, nadciśnieniem i innymi chorobami metabolicznymi.

Inne przyczyny w przypadku bólu ucha - zaburzenia słuchu, urazy, choroby

Oprócz wymienionych powyżej rodzajów zapalenia ucha, do wystąpienia bólu narządu słuchu mogą przyczynić się również:

• urazy mechaniczne. Chodzi tu nie tylko o podrażnienie ucha przy czyszczeniu kanału słuchowego z woskowiny, ale również wypadki, urazy głowy, ekspozycję na naruszający bębenki słuchowe hałas, przebicie błony bębenkowej i inne;
• obecność ciała obcego w uchu lub w kanale słuchowym. W ten sposób określa się zarówno obecność obcego przedmiotu - koralika, kawałka kredki, odłamku i innych - jak i nadmierne nagromadzenie się woskowiny (często taka sytuacja prowadzi do zaburzeń słuchu);
• zmiany ciśnienia podczas podróży samolotem czy w trakcie wycieczek wysokogórskich;
• dostanie się do ucha wody lub innej cieczy;
• neuralgia popółpaścowa, aktywny półpasiec z ogniskiem zlokalizowanym w obrębie głowy i szyi;
• kłopoty z zębami (w tym obecność zgorzeli, wyrzynanie się zęba mądrości i problemy stomatologiczne, zwłaszcza w obrębie zębów trzonowych).

Domowe sposoby na ból ucha u dziecka i dorosłego (ciepłe okłady i inne)

W przestrzeni internetowej czy też w opowieściach naszych mam i babć można znaleźć wiele informacji o domowych sposobach na ból ucha - niewiele z nich jednak jest tak naprawdę bezpiecznych do stosowania - zwłaszcza u dzieci czy osób starszych. Czego więc nie robić w przypadku infekcji powodującej dolegliwości bólowe narządu słuchu?

• Przede wszystkim nie można wkładać do ucha ciał obcych - ani ząbków czosnku, ani łodyżek ziół, ani kawałków imbiru, ani żadnych innych przedmiotów. Dodatkowo należy postępować ostrożnie z nacieraniem skóry wokół ucha czosnkiem lub imbirem - odradzamy ten sposób, ponieważ u osób z delikatną skórą (w tym u seniorów i u dzieci) może dojść nawet do poparzenia;
• nie należy wykonywać konchowania uszu (czyli zabiegu świecowania). O tym, jakie może nieść ze sobą konsekwencje, pisaliśmy już w jednym z naszych poprzednich artykułów: Świecowanie uszu - na czym polega świecowanie uszu (konchowanie), gdzie kupić świece do uszu, jakie są wskazania oraz efekty świecowania uszu i czy jest to bezpieczne?.

Co zatem wśród domowych sposobów na ból ucha jest skuteczne i bezpieczne do wykorzystania w domowym zaciszu? Oto kilka metod:

• ciepłe kompresy na ból ucha. Mogą one nie tylko złagodzić same dolegliwości bólowe, ale również pomóc w upłynnieniu zalegającej wydzieliny;
• spanie na stronie ucha, które nie sprawia dolegliwości - dzięki temu nie będziemy dodatkowo podrażniać narządu słuchu;
• ssanie cukierków lub żucie gumy - te sposoby pomagają w przypadku bólu uszu powiązanego ze zmiennym ciśnieniem;
• nacieranie skóry wokół bolącego ucha olejkiem kamforowym (można uprzednio ocieplić go i rozgrzać w dłoniach. Działa on przeciwświądowo, przeciwbólowo i rozgrzewająco. Nie należy natomiast wlewać go do wnętrza ucha!

Jak złagodzić dolegliwości w przypadku wystąpienia bólu ucha? Krople i leki przeciwbólowe z apteki bez recepty

W przypadku braku efektów po zastosowaniu domowych sposobów, ból ucha można spróbować uśmierzać przy pomocy ogólnodostępnych leków przeciwbólowych bez recepty. Zazwyczaj są to paracetamol lub ibuprofen. Należy jednak pamiętać o tym, by nie przekraczać zalecanej przez producenta dawki.

W aptekach dostępne są również spraye i krople do uszu, które są pomocne zwłaszcza przy bólu spowodowanym przez zalegającą w przewodzie słuchowym wydzielinę. Oprócz tego takie krople zawierają często substancje przeciwbólowe, przeciwzapalne czy przeciwbakteryjne. Aby dobrać środek na ból ucha dostępny bez recepty, najlepiej będzie zgłosić się do apteki i poprosić o pomoc dyżurującego farmaceutę.

Kiedy należy udać się do lekarza w przypadku bólu ucha?

W przypadku pojawienia się bólu ucha, do lekarza należy zawsze zgłosić się, gdy pacjentem jest senior, osoba po wypadku lub urazie głowy, a także osoba z zaburzeniami słuchu, dziecko lub kobieta w ciąży. Te grupy osób narażone są na powikłania zapalenia ucha (jeśli takie aktualnie się rozwija), a oprócz tego nie zawsze można stosować u nich ogólnodostępne leki (z uwagi na wiek czy interakcje z innymi, przyjmowanymi preparatami).

Oprócz powyższych zaleceń, do wizyty lekarskiej w przypadku odnotowania bólu ucha powinny zgłosić się osoby z niepokojącymi objawami współistniejącymi, takimi jak: przedłużająca się gorączka, wyciek z ucha krwi, ropy lub treści surowiczej, nagłe pojawienie się niedosłuchu w jednym lub obu uszach, a także ból, który nie przechodzi po zażyciu standardowych środków przeciwbólowych lub stale nawraca i utrzymuje się przez kilka dni.

Wizyta u lekarza w przypadku bólu ucha uwzględnia zarówno wywiad, jak i badanie przedmiotowe. Specjalista może także zadecydować o wysłaniu pacjenta na badania laboratoryjne (w tym morfologię krwi, ale również posiew z ucha czy zbadanie wydzieliny sączącej się z kanału słuchowego). Oprócz tego w zaawansowanej diagnostyce stosuje się tomografię komputerową czy rezonans magnetyczny. Najczęściej jednak pacjent dostaje zalecenie stosowania antybiotyków (w kroplach do uszu lub doustnych), jeśli okaże się, że infekcja została wywołana przez bakterie.

Źródło:

1. J. S. Earwood, T. S. Rogers, N. A. Rethjen, Ból ucha: rozpoznawanie częstych i rzadkich przyczyn [w:] Medycyna Praktyczna, 02.10.2018
2. P. Sawiec, Ból ucha [w:] Interna - Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej, dostęp online, aktualizacja hasła: 10.08.2023
3. Prof dr hab. med. D. Jurkiewicz, dr hab. med. B. Zielnik-Jurkiewicz, Zapalenie ucha środkowego [w:] Medycyna po Dyplomie 05/2012
4. Prof. dr hab. n. med. J. Olszewski, Ostre zapalenie ucha środkowego [w:] Medycyna po Dyplomie 09/2018
5. J. Kuczkowski, Aktualne problemy w rozpoznawaniu i leczeniu ostrego i wysiękowego zapalenia ucha środkowego[w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2011, tom 5, nr 4