Czy wątroba boli? 4 główne fakty i mity o wątrobie

Zdrowa i prawidłowo funkcjonująca wątroba to nasze wsparcie. Przez całą dobę nieustannie pracuje dla nas, m.in. usuwając z organizmu toksyny i odpowiadając za metabolizm. W wątrobie zachodzą procesy, bez których nie jest możliwe właściwe funkcjonowanie organizmu i dobre samopoczucie. Wiedza na temat tego największego z gruczołów nie jest szeroko rozpowszechniona, a dodatkowo na jej temat krąży wiele nieprawdziwych informacji. Obalamy cztery najczęściej powtarzane mity o wątrobie i wyjaśniamy, jakie są fakty.

Poniżej prezentujemy cztery najpopularniejsze mity dotyczące wątroby i dolegliwości wątrobowych:

MIT nr 1: Boli mnie wątroba / ból wątroby

Nieprawda-> wyjaśniamy:

Wątroba nie jest unerwiona czuciowo, więc odczuwanie w niej bólu nie jest możliwe [1]. Przeświadczenie, że wątroba boli, bierze się stąd, że niekiedy przy zaburzeniach pracy tego narządu dochodzi do jego powiększenia. Powiększenie wątroby może zwrócić na siebie uwagę w przypadku wystąpienia towarzyszących objawów, np. uczucia pełności w brzuchu, bólu (związanego z rozciąganiem torebki wątroby bądź uciskiem sąsiednich narządów), żółtaczki, świądu, nudności i wymiotów czy zmian zabarwienia stolca [2].  

MIT nr 2: Problemy z wątrobą dotyczą tylko osób nadużywających alkoholu i otyłych

Nieprawda-> wyjaśniamy:

Faktycznie, nadużywanie alkoholu, zwłaszcza długotrwałe, przyczynia się do uszkodzenia wątroby [3]. Otyłość również nie jest korzystna dla tego narządu. Do czynników powodujących problemy z wątrobą należą jednak także wirusowe zapalenia wątroby, cukrzyca typu drugiego, zespół metaboliczny i długotrwałe przyjmowanie niektórych leków [4,10]. Czynniki te są jednymi z możliwych przyczyn niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD), coraz częściej diagnozowanej w krajach wysoko rozwiniętych [5].

Choroba ta może rozwinąć się nawet u dzieci i młodzieży, a także u dorosłych z prawidłową masą ciała, choć jest faktem, że duża część pacjentów z NAFLD to osoby otyłe. Szacuje się, że stłuszczenie wątroby może dotyczyć nawet 9 mln Polaków [6]. Za problemy z wątrobą i jej dolegliwości, w wielu przypadkach odpowiada styl życia - nieodpowiednia dieta z dużą ilością nasyconych kwasów tłuszczowych i cukrów prostych, siedzący tryb życia, a co za tym idzie zbyt mała aktywność fizyczna [7,10].

MIT nr 3: Wątroba zregeneruje się sama, nie muszę nic robić

Nieprawda-> wyjaśniamy:

Kolejny mit to przekonanie, że wątroba zregeneruje się samoistnie, bez żadnych starań z naszej strony. Wprawdzie wątroba to narząd, który ma zdolność do regeneracji [11], ale musimy jej w tym czynnie pomóc. Przede wszystkim należy ograniczyć, a najlepiej całkowicie wyeliminować spożywanie alkoholu. Warto też zastosować dietę przyjazną dla wątroby, czyli lekkostrawną, bez nadmiernej ilości smażonych i tłustych potraw oraz cukru. Mitem jest również twierdzenie, że dla dobra wątroby należy zrezygnować z picia kawy. Jest zupełnie inaczej. Badania wskazują, że regularne spożycie 2 - 3 filiżanek kawy dziennie zmniejsza ryzyko rozwoju i progresji stłuszczenia wątroby. Zatem, jeśli chcemy zapobiegać stłuszczeniu wątroby możemy pić kawę bez wyrzutów sumienia. Musimy jedynie pamiętać, aby była to kawa bez cukru! [3,8,10].

MIT nr 4: Konieczne jest stosowanie diet detoksykujących aby oczyścić wątrobę z toksyn

Nieprawda-> wyjaśniamy:

Stosowanie diet oczyszczających czy detoksykujących z założenia ma oczyścić organizm i wątrobę z toksyn. Detoks przez dietę absolutnie nie jest konieczny, ponieważ nasz organizm oczyszcza się cały czas i jeśli wszystkie narządy (w tym wątroba) pracują odpowiednio, nie potrzebuje dodatkowego wspomagania w postaci restrykcyjnych diet eliminacyjnych czy  specjalnych suplementów diety. „Oczyszczanie” organizmu odbywa się między innymi w wątrobie oraz poprzez mechanizmy takie jak: pocenie się, oddawanie moczu czy usuwanie kału. Za pomocą tych procesów dochodzi do pozbywania się niepotrzebnych oraz niejednokrotnie potencjalnie szkodliwych substancji w naszym organizmie.

Pamiętajmy, że nie istnieje specjalna dieta oczyszczająca wątrobę, a najlepszy „detoks” to zbilansowany i racjonalny posiłek oraz ogólnie higieniczny tryb życia – odpowiednia ilość snu, redukcja stresu, eliminacja używek [9,10].  

Bibliografia:

1. Stanek-Milciąg E. Co warto wiedzieć o wątrobie. Medycyna Praktyczna. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/wywiady/214309,co-warto-wiedziec-o-watrobie, data dostępu: 14.03.2022.
2. Gajewski K. Powiększenie wątroby. Medycyna Praktyczna, Gastrologia http://gastrologia.mp.pl/objawy/show.html?id=133400, data dostępu: 14.03.2022.
3. Lucey M.R., Mathurin P., Morgan T.M., Alkoholowe zapalenie wątroby „Medycyna po Dyplomie”2010;19: 97-108.
4. Juszczyk J i in. Przewlekłe wirusowe zapalenia wątroby. Medycyna Praktyczna, http://gastrologia.mp.pl/choroby/watroba/50953,przewlekle-wirusowe-zapalenia-watroby, data dostępu 14.03.2022.
5. Kargulewicz A i inni. Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby – etiopatogeneza, epidemiologia, leczenia, Nowiny Lekarskie 2010, 79,5.
6. Hartleb M., https://www.termedia.pl/nafld/Prof-Marek-Hartleb-Stluszczenie-watroby-wystepuje-u-20-25-proc-Polakow,31922.html, data dostępu 14.03.2022.
7. Gietka J., Chlebus M., Epidemiologia czynników ryzyka różnych chorób wątroby w warunkach polskich na podstawie ankiety internetowej. Terapia 03/2018: 1-9.
8. Bambha K., Wilson L.A., Unalp A. i wsp.: Coffee consumption in NAFLD patients with lower insulin resistance is associated with lower risk of severe fibrosis. Liver Int., 2014; 34: 1250–1258
9. Eslam M, Fan J G, Mendez-Sanchez N. Non-alcoholic fatty liver disease in non-obese individuals: the impact of metabolic health. The lancet Gastroenterology & hepatology. 2020; 5(8), 713-715.
10. Mach T. Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD). Medycyna Praktyczna. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.7.11, data dostępu: 14.03.2022.
11. Juszczyk J., Wątroba – budowa i funkcje, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/50948,watroba-budowa-i-funkcje, data dostępu 14.03.202