Chrypka – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby na chrypę

Chrypka – przyczyny, domowe sposoby, leczenie chrypki

Chrypka to jeden z objawów, który zwykle utożsamiany jest z powszechną infekcją wirusową - czyli przeziębieniem. I nic w tym dziwnego - faktycznie, wiele osób cierpiących na tę sezonową chorobę odnotowuje u siebie chropowatość głosu, utrudniającą codzienną komunikację. Na szczęście w takich przypadkach chrypa mija samoistnie po kilku dniach, nie pozostawiając żadnych powikłań. Warto jednak wiedzieć, że infekcja wirusowa nie jest jedyną z przyczyn pojawienia się chrypki. Jakie objawy mogą towarzyszyć zmianie głosu? Które z czynników zewnętrznych wpływają na wystąpienie chrypy, a których nie trzeba się obawiać? Czy chrypka może oznaczać poważną chorobę gardła, krtani lub strun głosowych? Poznaj najważniejsze informacje o tej charakterystycznej dolegliwości i dowiedz się, jak leczyć ją w domowym zaciszu i kiedy zgłosić się z tym symptomem do lekarza!

Czym jest i jak powstaje chrypa? Jakie objawy mogą jej towarzyszyć? (ból gardła, pieczenie i inne)

Chrypka w języku medycznym opisywana jest jako objaw szorstkiego, matowego głosu. Taki efekt pojawia się na skutek specyficznych zmian w obrębie strun głosowych, polegających na nieprawidłowych drganiach tychże strun i nieprawidłowym przepływie powietrza znajdującego się tych strukturach. W takiej sytuacji fałdy głosowe nie mogą się stykać (co jest niezbędnym elementem w tworzeniu czystego, pełnego dźwięku) lub też mają z tym trudności, z uwagi na ich zesztywnienie, uszkodzenie lub inne przeszkody mechaniczne czy uszkodzenia.

Chrypie mogą towarzyszyć również - w zależności od przyczyny zjawiska - inne objawy. Najczęściej będzie to ból i drapanie w gardle, a także szczypanie, suchość lub pieczenie. Pacjenci z chrypką czasem wskazują także, że mają wrażenie „zwężenia gardła” czy też „guli w gardle”, co może być istotną wskazówką dla specjalisty w prowadzeniu procesu diagnostycznego.

Chrypka – przyczyny pojawienia się chrypki w zakażeniu wirusowym (przeziębienie, grypa)

Tak, jak zostało to wspomniane powyżej - chrypka bardzo często pojawia się jako jeden z objawów w przebiegu „sezonowych” infekcji wirusowych. Może być symptomem przeziębienia, grypy, zapalenia gardła, anginy (w tym również anginy bakteryjnej) czy COVID-19. Zdarza się, że chrypa występuje jako objaw choroby znanej pod nazwą krup. Zazwyczaj chrypka w takich sytuacjach mija samoistnie, po kilku (maksymalnie po kilkunastu) dniach i nie należy się nią przejmować. W trakcie infekcji jej bezpośrednią przyczyną jest często podrażnienie strun głosowych w wyniku kaszlu oraz ogólne podrażnienie gardła. Na skutek podrażnienia fałdów głosowych dochodzi po prostu do zaburzenia właściwego przepływu powietrza, natomiast w miarę upływu czasu, gdy struny głosowe ulegają wygojeniu, głos powraca u pacjenta w niezmienionej kondycji.

Chrypka a alergia

Chrypka - choć niezbyt często - może pojawiać się w przypadku alergii. Zwykle wywołują ją alergeny wziewne, takie jak kurz z zawartością roztoczy czy pyłki traw i drzew. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że w przypadku współwystępowania chrypki ze świszczącym oddechem lub ogólnie - z trudnościami w oddychaniu, należy jak najszybciej udać się do lekarza.

Chrypka pojawia się czasem u astmatyków - może wystąpić po napadzie kaszlu lub też jako skutek uboczny przyjmowania leków wziewnych na astmę (wówczas, podobnie jak przy przeziębieniu, objaw ten mija samoistnie nie pozostawiając powikłań).

Przewlekłe zapalenie krtani, gardła i tchawicy

Przewlekłe zapalenia elementów górnych dróg oddechowych dość często prowadzą do wystąpienia chrypki. Wśród tego typu schorzeń wyróżnia się przewlekłe zapalenie krtani, zapalenie gardła czy też przewlekłe zapalenie tchawicy.Występują one jako objaw wielu chorób układu oddechowego (w tym PoChP - przewlekła obturacyjna choroba płuc). Niekiedy dotyczą osób pracujących w niekorzystnych warunkach (mających styczność z dymami lub pyłami), u osób palących papierosy czy tytoń, a także pacjentów nadużywających alkoholu.

Przeciążenie strun głosowych jako przyczyna chrypki

Chrypa bywa niekiedy nazywana chorobą zawodową - występuje bowiem często u muzyków, a także wykładowców i nauczycieli. Przyczynia się do niej wielogodzinne mówienie, chrząkanie, głośne śpiewanie (czyli po prostu - nadwyrężanie gardła i krtani). Może prowadzić do bezgłosu, który na szczęście jest przemijający (w takiej sytuacji pomaga wyłącznie nieużywanie głosu przez jakiś czas).

W „wersji demonstracyjnej” chrypka jako podobny objaw pojawia się u kibiców czy słuchaczy koncertów, którzy przez wiele godzin nadwyrężali gardło krzycząc i głośno śpiewając. W takich przypadkach również symptom ten przemija dość szybko - chrypa ustępuje stopniowo w ciągu kilkunastu godzin do maksymalnie kilku dni.

Czy refluks żołądkowo-przełykowy może powodować chrypkę?

Do nieoczywistych przyczyn chrypki należy także refluks żołądkowo-przełykowy (nazywany potocznie zgagą czy pieczeniem w przełyku). Jest to schorzenie polegające na cofaniu się treści żołądkowej do przełyku, co powoduje przykre uczucie pieczenia, a czasem nawet bólu w klatce piersiowej. Chrypa w przypadku refluksu pojawia się na skutek podrażnienia struktur gardła i nagłośni kwaśną treścią żołądkową. I choć zdarza się to rzadko, to wcale nie jest wykluczone. Dla zniwelowania objawy nawracającej chrypy konieczne jest więc właściwe i kompleksowe leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego.

Poważne przyczyny chrypy - rak krtani, guzki, polipy i mechaniczne uszkodzenia strun głosowych

Niestety, przewlekła chrypa może mieć także bardzo poważne podłoże w postaci procesów nowotworowych rozwijających się w obrębie klatki piersiowej, gardła, krtani i ogólnie - dróg oddechowych. Najczęstszymi chorobami, w przebiegu których u pacjentów obserwuje się chrypę, są guzy śródpiersia oraz rak gardła, rak krtani czy też rak przełyku. Zazwyczaj mechanizm zaburzeń głosu opiera się tutaj na uciskaniu lub deformowaniu strun głosowych przez guzki, polipy lub rozrastającą się tkankę nowotworu.

Chrypka należy także do powikłań po uszkodzeniach strun głosowych - czy to postępującej degradacji tych struktur w wyniku chorób przewlekłych, czy też na skutek uszkodzeń przy wypadkach, operacjach lub nawet intubacji.

Leczenie chrypki i domowe sposoby na chrypkę

Chrypka w większości przypadków okazuję się być oczywiście niegroźnym objawem - mijającym samoistnie. Podstawowym, domowym sposobem na chrypkę jest unikanie czynników uszkadzających fałdy głosowe. Zaliczają się do nich mówienie (pacjent powinien utrzymywać ściszony ton głosu lub milczeć przez większość czasu - struny głosowe mają w takich okolicznościach dogodne warunki do regeneracji), a oprócz tego - ekspozycję na niekorzystne warunki drażniące (kontakt z dymem - w tym zwłaszcza z dymem tytoniowym, alergenami wziewnymi, pyłami, a nawet z alkoholem).

Aby wesprzeć regenerację strun głosowych, można zastosować leki na chrypkę, dostępne bez recepty w aptece.Mają one składniki powlekające, przez co z jednej strony łagodzą podrażnienia i pomagają nawilżać gardło, a z drugiej - wspomagają odnowę i regenerację śluzówki górnych dróg oddechowych.

Przewlekła chrypka - kiedy zgłosić się do laryngologa?

Jeśli chrypka trwa dłużej niż dwa tygodnie, nie reaguje na oszczędzanie strun głosowych oraz na domowe leczenie, zdecydowanie powinna być powodem do konsultacji z lekarzem - najlepiej laryngologiem, który zbada gardło oraz struny głosowe za pomocą specjalnego lusterka. Sprawdzi ich zdolność do zwierania się, oceni ich kształt i ewentualne podrażnienia oraz skieruje na dalsze badania lub zastosuje właściwą terapię.

Chrypka z konkretnymi, niepokojącymi objawami także wymaga konsultacji medycznej. Do takich niepokojących okoliczności zaliczamy m.in.: intensywny, niedający się ukoić kaszel, mocny ból gardła, krwioplucie, obrzęk krtaniowy, choroby tarczycy (w tym nadczynność i niedoczynność tarczycy), a także guzki wyczuwalne w obrębie żuchwy, szyi czy górnej części klatki piersiowej. Dodatkowe symptomy, które powinny skłonić pacjenta do odwiedzenia specjalisty, to dysfagia (trudności z połykaniem), odynofagia (ból związany z połykaniem) oraz ból podczas mowy, duszności i zasinienie języka bądź błon śluzowych jamy ustnej.

Źródła:

1. W. Szczeklik, F. Mejza, Chrypka [w:] Interna - Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej - dostęp online, aktualizacja: 10.08.2022
2. Lek. I. Witkiewicz, lek. M. Wiercińska, Chrypka u dorosłego: przyczyny, objawy i leczenie. Co na chrypkę? [w:] Medycyna Praktyczna, 29.11.2022
3. S. Sana, M. Sana, N. Johnston, S. K. Mittal, Chrypka i przewlekły kaszel: czy budzą podejrzenie choroby refluksowej? [w:] Medycyna po Dyplomie, 07/2012
4. A. Szkiełkowska, E. Włodarczyk, A. Wakarowa, W. Będziński, H. Skarżyński, Chrypka a przerost migdałka gardłowego u dzieci [w:] Borgis - Nowa Pediatria 1/2008