Limfocyty - czym są, rola w organizmie, normy, co oznaczają obniżone i podwyższone limfocyty? Jakie choroby mogą wpływać na poziom limfocytów?

Czym są limfocyty ?

Limfocyty są komórkami niezbędnymi dla funkcjonowania układu odpornościowego. znajdują się we krwi, limfie, w mózgu w splocie naczyniowym produkującym płyn mózgowo-rdzeniowy oraz we wszystkich tkankach. Produkowane są w szpiku kostnym, grasicy, węzłach chłonnych, grudkach chłonnych błon śluzowych, śledzionie. Chronią organizm przed wirusami, bakteriami, grzybami i innymi patogenami, które mogą dostać się do wnętrza organizmu. Są podklasą leukocytów, a konkretnie agranulocytów. Szacuje się, że stanowią 20-25% białych krwinek.

Wyróżnia się trzy typy limfocytów:

• limfocyty T
• limfocyty B
• komórki NK

Rodzaje limfocytów i ich rola w organizmie - limfocyty B, limfocyty T

Limfocyty T są elementami odporności swoistej typu komórkowego. Wydzielają substancje odpornościowe i powodują efekty cytotoksyczne w stosunku do różnych komórek (np. nowotworowych). Dzielą się na subpopulacje:

• limfocyty cytotoksyczne (Tc) w sposób bezpośreni niszczą antygeny oraz komórki posiadające antygen, który je aktywował. Rozpoznają komórki nowotworowe oraz zakażone wirusoami.
• limfocyty pomocnicze (Th) wspomagają odpowiedź odpornościową poprzez stymulowanie limfocytów B do namnażania.
• limfocyty regulatorowe (Treg) są komórkami regulacyjnymi. Mogą powstawać w grasicy lub w obwodowych narządach limfatycznych. Tłumią limfocyty Th oraz komórki dendrytyczne, stanowiąc czynne zabezpieczenie przed autoagresją - hamują aktywność autoreaktywnych limfocytów T. Hamują nadmierną, uszkadzającą tkanki, odpowiedź przeciwzakaźną oraz reakcje nadwrażliwości.
• limfocyty T pamięci po ponownym zetknięciu z tym samym antygenem ulegają przekształceniu w komórki efektorowe.

Limfocyty T stanowią od 60 do 80% limfocytów w organizmie. Stanowią główną linię obrony w infekcjach wirusowych, grzybiczych i bakteryjnych. Biorą udział w procesach zapalnych, gojenia, rak, procesach regeneracyjnych.

Limfocyty B powstają w szpiku kostnym. Stanowią główny element odporności antywirusowej i antybakteryjnej. Klony ich aktywnych form różnicują się w wyspecjalizowane komórki produkujące przeciwciała - cząsteczki działające przeciwko ciałom obcym. Uczestniczą one w humoralnej odpowiedzi immunologicznej. Dzielą się na subpopulacje:

• plazmocyty (komórki efektorowe)
• komórki pamięci

Dojrzałe limfocyty B na swojej błonie komórkowej posiadają fragmenty antygenów. W momencie odpowiedzi na antygen, niektóre komórki efektorowe różnicują się w komórki plazmatyczne, wydzielające ogromne ilości dodatkowych przeciwciał. Przeciwciała wiążą się swoiście z określonymi antygenami, powodując zniszczenie komórek zawierających te antygeny. Stanowią od 15 do 20% limfocytów w organizmie.

Komórki NK (ang. natural killer) są tworzone w szpiku kostnym. Atakują i niszczą komórki zakażone przez wirusa i komórki nowotworowe. Usuwają uszkodzone fragmenty tkanek i nieprawidłowych komórek. Wydzielają także związki chemiczne niszczące patogeny oznakowane przeciwciałami. Zaliczane są do czynników odporności nieswoistej. Stanowią od 10 do 15% limfocytów w organizmie.

limfocyty – norma poziomu limfocytów we krwi u osób dorosłych

Norma limfocytów jest różna dla dzieci oraz dla osób dorosłych. U dorosłych wartości bezwzględne 1,5-4,5 tys./μL, a wartości względne 20-45%.

Norma limfocytów u dzieci

W pierwszych dniach życia obserwuje się fizjologicznie wyższy odsetek granulocytów obojętnochłonnych (ok. 70%), po czym dochodzi do wzrostu odsetka limfocytów z około 30% do 50-60%. Okres niemowlęcy oraz wczesnego dzieciństwa charakteryzuje fizjologiczna limfocytoza. Od około 4-6 roku życia odsetek limfocytów zaczyna spadać, a granulocytów rosnąć.

Prawidłowy poziom limfocytów w ciąży

W trakcie trwania ciąży poziom limfocytów może ulec odchyleniu od przyjętych norm. W pierwszym i drugim trymestrze można zaobserwować zmniejszenie ilości limfocytów, natomiast w trzecim trymestrze delikatnie podwyższony poziom limfocytów we krwi. Zarówno w przypadku podwyższenia i obniżenia limfocytów we krwi należy zgłosić się do lekarza. Może to świadczyć o infekcji, niedożywieniu, czy stresie. Często limfocytoza w ciąży pojawia się przy zakażeniu dróg moczowych.

Limfopenia - limfocyty poniżej normy

Limfopenia to bardzo niski poziom limfocytów we krwi. Istotna klinicznie jest, gdy bezwzględna liczba limfocytów we krwi obwodowej jest niższa niż 1000/ mikrolitr. Stan ten sam w sobie nie powoduje żadnych konkretnych objawów, lecz wiąże się ze znacznym obniżeniem odporności. Osoba z obniżonym poziomem limfocytów częściej choruje, ponieważ układ immunologiczny nie funkcjonuje prawidłowo. sytuacją, która skłania do wykonania morfologii krwi z oznaczeniem podklas limfocytów są częste, nawracające infekcje. Limfopenia jest czynnikiem ryzyka chorób autoimmunologicznych oraz nowotworowych.

Obniżone limfocyty - przyczyny

Przyczyn limfopenii może być wiele, w tym niedożywienie, infekcja HIV czy zaburzenia genetyczne. Wśród najczęstszych przyczyn znacznego obniżenia stężenia limfocytów wymienić można:

• niedożywienie białkowo-eneregtyczne
• niedobór cynku
• zakażenie wirusem HIV
• wrodzone niedobory immunologiczne
• stan po radio- i chemioterapii
• leczenie immunosupresyjne
• leczenie cytostatykami
• steroidoterapia
• toczeń rumieniowaty układowy
• reumatoidalne zapalenia stawów
• utrata limfocytów przez przewód pokarmowy np. w wyniku zespołu złego wchłaniania, enteropatii
• splenomegalia
• zakażenie WZW
• wstrząs septyczny
• gruźlica
• bruceloza
• sarkoidoza
• rozległe oparzenia

Limfocytoza - podwyższone limfocyty w organizmie

Limfocytoza to wysoki poziom limfocytów, przekraczający 4g/l u osób dorosłych. Zbyt wysoki poziom limfocytów może być spowodowany przez różne czynniki - choroby wirusowe, nowotworowe, autoimmunologiczne, niektóre białaczki.

Podwyższony poziom limfocytów - przyczyny

Podwyższone limfocyty we krwi mogą być następstwem wielu różnych chorób. Wśród potencjalnych przyczyn limfocytozy wymienić można:

• wirusowe zapalenie wątroby
• odra
• świnka
• różyczka
• mononukleoza zakaźna
• zakażenia adenowirusami
• opryszczka
• półpasiec
• cytomegalia
• zakażenie wirusem Epsteina-Barr
• krztusiec
• nowotwory
• choroby autoimmunologiczne
• duże zabiegi operacyjne
• stan padaczkowy
• urazy
• zawał serca
• przewlekły nikotynizm
• białaczka limfocytowa
• chłoniaki (nie-Hodgkina)

Badanie poziomu limfocytów - jak wygląda badanie?

Limfocyty to komórki, których poziom można łatwo ocenić wykonując badanie krwi. Aby wykonać badanie z żyły łokciowej pobierana jest krew pełna - tak jak do standardowego badania morfologii krwi. Pobranie zaleca się wykonać na czczo, minimum 8 godzin od ostatniego posiłku. Na 48 godzin przed zaleca się unikać intensywnego wysiłku fizycznego.

Naturalne sposoby na poprawę odporności

Wszelkie zaburzenia ilości komórek układu odpornościowego powinny być skonsultowane z lekarzem. Zarówno zbyt niski poziom limfocytów, jak i wysoki poziom limfocytów we krwi może świadczyć o toczących się procesach chorobowych - mniej, lub bardziej poważnych. Co jednak zrobić jeśli stężenie limfocytów jest w normie, a często chorujemy? Warto przetestować kilka domowych i naturalnych sposobów na stymulowanie układu immunologicznego. Podstawą jest zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna, ograniczenie stresu, ograniczenie lub zrezygnowanie z alkoholu i palenia papierosów. Składnikami występującymi zarówno w pożywieniu, jak i w formie suplementów są kwasy tłuszczowe omega-3, witamina D, witamina C, probiotyki oraz prebiotyki. Niektóre rośliny i produkty naturalne mają udowodnione badanie wspomagające odporność:

• jeżówka purpurowa
• żeń-szeń
• pyłek pszczeli
• pierzga
• propolis
• spirulina

Przypisy

1. Korycka-Wołowiec A. Hematologia w gabinecie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017.
2. Ciepela, O. Diagnostyka Laboratoryjna w pielęgniarstwie i położnictwie. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2021.
3. Chybicka A. Onkologia i hematologia dziecięca. Tom 2. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2021.