Krew w moczu (krwinkomocz, krwiomocz) – przyczyny, objawy i leczenie krwi w moczu w przypadku zapalenia pęcherza i innych chorób. Sprawdź, co oznacza krew w moczu i jak wygląda leczenie krwiomoczu

Krew w moczu (krwinkomocz, krwiomocz) – przyczyny, objawy, leczenie

Obecność krwi w moczu to niepokojący objaw, który może oznaczać wiele chorób - od rozwoju zakażenia układu moczowego (ZUM), poprzez endometriozę czy uszkodzenia dróg moczowych, aż po tak zwany „zawał nerki” czy pojawienie się nowotworu. Krwiomocz - bo tak właśnie określa się obecność widocznej gołym okiem krwi w moczu - zawsze powinien być skonsultowany z lekarzem (zwłaszcza, jeśli taki symptom pojawia się u pacjenta po raz pierwszy). Jakie schorzenia lub przypadłości powodują pojawienie się krwi w moczu? Które badania będą wskazane do wykonania u osoby obserwującej u siebie zmianę barwy moczu? Jakie objawy mogą towarzyszyć krwiomoczowi? Poznaj najważniejsze informacje o przyczynach obecności krwi w moczu i sprawdź, co dokładnie należy zrobić po odnotowaniu takiego symptomu!

Obecność krwi w moczu - czym jest krwiomocz i krwinkomocz?

Obecność krwi w moczu nie zawsze jest widoczna gołym okiem - dlatego zjawisko to dzieli się w nomenklaturze medycznej na:

• krwinkomocz (krwiomocz mikroskopowy) - a więc obecność pojedynczych erytrocytów (czerwonych krwinek) w moczu, których liczba jest na tyle mała, że nie można dostrzec ich gołym okiem. Krwinkomocz można zdiagnozować wyłącznie na podstawie badania moczu - wykazuje ono wówczas obecność powyżej 3 erytrocytów w polu widzenia laboranta;
• krwiomocz (krwiomocz makroskopowy) - czyli obecność krwi w moczu, którą można dostrzec gołym okiem, z uwagi na zmianę barwy moczu - od jasnoróżowej, poprzez czerwoną, aż po brunatną, niemalże brązową. Mimo, iż objaw odnotowuje się organoleptycznie (wzrokowo), to badanie laboratoryjne moczu również jest w takiej sytuacji wskazane.

Niezależnie od tego, czy u danego pacjenta pojawił się krwiomocz czy krwinkomocz, taka sytuacja wymaga dalszej diagnostyki. Warto tutaj jednak dodać, że istnieją pewne pokarmy lub leki, mogące przyczynić się do zabarwienia moczu na kolor czerwony lub brunatny. Są to między innymi buraki, rydze lub rabarbar, a także rafampicyna (antybiotyk) lub liść senesu (zioło stosowane w celu redukcji zaparć). Jeśli więc pacjent obserwuje u siebie ciemniejszy mocz, a wcześniej spożywał lub przyjmował wymienione powyżej produkty, wówczas za zmianę barwy moczu najprawdopodobniej odpowiadają właśnie one.

Krwinkomocz i krwiomocz – przyczyny zjawiska. Co oznacza krew w moczu? Zakażenie układu moczowego, nowotwór i inne

Najczęstszą przyczyną obecności krwi w moczu (i mowa tu zarówno o krwio- jak i krwinkomoczu) jest zapalenie układu moczowego (potocznie określane zapaleniem pęcherza czy przeziębieniem pęcherza, a skrótowo - ZUM). Jest to zazwyczaj infekcja bakteryjna, na którą najczęściej zapadają kobiety, nieco rzadziej - dzieci, a najrzadziej - mężczyźni (co wynika głównie z odmiennej budowy anatomicznej narządów płciowych i dróg moczowych). Wystąpienie krwiomoczu przy zapaleniu pęcherza przebiega niekiedy z gorączką, pieczeniem przy oddawaniu moczu, bólem w podbrzuszu i okolicy lędźwiowej. Po podaniu leków przeciwko ZUM ilość krwi stopniowo zmniejsza się, a w końcu objaw ten (wraz z innymi) całkowicie ustępuje. Więcej informacji o zapaleniu układu moczowego znajduje się w jednym z naszych poprzednich tekstów: Przeziębienie pęcherza - czym jest i jak leczyć zapalenie pęcherza moczowego? Domowe sposoby i leki na zapalenie pęcherza.

Oczywiście ZUM nie jest jedyną przyczyną pojawienia się krwinkomoczu lub krwiomoczu. Potencjalne stany wywołujące ten objaw to m.in.:

• pozostałe choroby dróg moczowych, takie jak zakażenia i infekcje inne niż ZUM, torbiele obecne w nerkach, kamica nerkowa (moczowa), zakrzepica żył nerkowych z następstwem w postaci wspomnianego już we wstępie zawału nerki, nefropatie, kłębuszkowe zapalenie nerek;
• urazy fragmentów układu moczowego (wywoływane również przez obecność ciał obcych w tym, przykładowo, kamieni nerkowych i piasku, a także spowodowane urazami mechanicznymi w wypadkach);
• nowotwory rozwijające się w obrębie poszczególnych elementów układu moczowego - w tym nowotwory stercza (prostaty), nerek, moczowodów czy pęcherza moczowego. Krew w moczu może być także powodowane przez naciekanie komórek nowotworowych innego nowotworu znajdującego się w obrębie jamy brzusznej na struktury układu moczowego;
• łagodny rozrost prostaty w przypadku mężczyzn;
• choroby powiązane z zaburzeniem krzepnięcia krwi.

Dlaczego w moczu pojawia się krew po współżyciu? Krwiomocz po stosunku

Specyficzną sytuacją jest pojawienie się krwi w moczu po stosunku seksualnym - zarówno u mężczyzny, jak i u kobiety. Warto tutaj rozróżnić dwa rodzaje okoliczności:

• jeśli krew w moczu pojawia się od razu po stosunku (przy pierwszym oddaniu moczu po akcie seksualnym), a przy kolejnych mikcjach jej ilość maleje lub jest w ogóle nieobecna, wówczas z dużym prawdopodobieństwem można podejrzewać, że obecność krwi spowodowana była drobnymi uszkodzeniami naskórka, powstałymi w wyniku tarcia. Aby zapobiegać takim sytuacjom, warto w przyszłości korzystać z żeli intymnych, zapewniających lepszy poślizg i dodatkowe nawilżenie;
• jeśli krew w moczu po stosunku nie pojawiła się od razu, ale jej obecność została odnotowana po kilku dniach, wówczas można podejrzewać, że powodem tej sytuacji jest rozwijająca się infekcja układu moczowo-płciowego. W takich okolicznościach (zwłaszcza w przypadku pojawienia się innych symptomów - gorączki, wysypki w miejscach intymnych, bólu w trakcie mikcji, upławów o niecodziennym kolorze i zapachu i innych) należy zgłosić się do lekarza - ginekologa, wenerologa lub urologa.

Krew w moczu – przyczyny krwiomoczu u kobiet

Krew w moczu u kobiet (niepowiązana z ZUM czy też z uszkodzeniami pojawiającymi się podczas stosunku płciowego) może być spowodowana również chorobami, na które zapadają wyłącznie panie. Wśród nich wyróżnia się przede wszystkim endometriozę (czyli chorobę, w przebiegu której tkanki endometriom lokalizują się w innych niż macica miejscach - najczęściej w obrębie struktur układu moczowo-płciowego). Inną przyczyną krwi w moczu są nowotwory kobiece - w tym rak jajnika, rak szyjki macicy czy rak macicy oraz łagodne guzy - w tym mięśniaki macicy. Takie struktury mogą uciskać lub naciekać na elementy układu moczowego, powodując krwawienie do moczowodów i ujawnienie krwi w wydalanym moczu.

Co istotne, niepokojący objaw krwi w moczu można pomylić z zanieczyszczeniem cewki moczowej krwią miesiączkową - wówczas podczas mikcji w toalecie czasem obserwuje się różowy czy wręcz czerwonawy kolor moczu oraz skrzepy krwi. Oczywiście taki stan rzeczy nie jest powodem do niepokoju, natomiast aby zmniejszyć ryzyko fałszywego wykrycia krwinkomoczu (a więc ponadnormatywnej obecności erytrocytów, niewidocznych jednak gołym okiem), warto zebrać próbkę moczu do planowanego badania na kilka dni przed lub na kilka dni po miesiączce.

Krew w moczu - objawy i leczenie krwiomoczu. Co zrobić, gdy pojawia się krew w moczu lub obserwujemy zmienioną barwę moczu?

Krew w moczu w większości przypadków jest objawem, który wymaga konsultacji lekarskiej - dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn czy dzieci. W zależności od tego, jakie schorzenie powoduje krwiomocz lub krwinkomocz, u pacjenta można obserwować również inne objawy, takie jak gorączka, ból w podbrzuszu lub w obrębie odcinka lędźwiowego kręgosłupa (ból w dole pleców) czy ból podczas oddawania moczu.

W kontekście konieczności zgłoszenia się pacjenta do specjalisty w przypadku odnotowania obecności krwi w moczu, wyjątek stanowią kobiety, u których obserwuje się nawracający ZUM. U takich pacjentek lekarz prowadzący lub lekarz pierwszego kontaktu mogą zadecydować o zleceniu samoleczenia przepisanym wcześniej antybiotykiem(dzieje się tak, gdy kobieta pod opieką konkretnego specjalisty odbyła już leczenie ZUM z zadowalającym skutkiem).

Po zgłoszeniu się do lekarza, specjalista zleci dodatkowe badania mające na celu ustalenie przyczyny krwio- lub krwinkomoczu. Jest to bowiem objaw schorzenia, a nie choroba sama w sobie. Wśród tych badań obecne są oczywiście badania ogólne moczu, morfologia, badanie poziomu mocznika i kreatyniny we krwi, USG jamy brzusznej (wraz z obrazowaniem nerek) czy inwazyjne badania pęcherza. Leczenie dobierane jest oczywiście w zależności od diagnozy - w przypadku zapalenia pęcherza będzie to standardowo antybiotykoterapia, przy wykryciu obecności złogów w nerkach - ich nieinwazyjne rozbicie, a przy nowotworach - terapia onkologiczna.

Źródła:

1. Lek. A. Karkosz, Krwiomocz i krwinkomocz (pot. krew w moczu) - przyczyny, objawy i leczenie [w:] Medycyna Praktyczna, 08.01.2020
2. Dr n. med. E. M. Koźmińska, Krwiomocz i krwinkomocz [w:] Medycyna po Dyplomie 07-08/2017
3. Lek. J. Żółtko-Szydłowska, prof. dr hab. n. med. J. Borawski, prof. dr hab. n. med. B. Naumnik, Krwiomocz - diagnostyka różnicowa [w:] Medycyna po Dyplomie 06/2020
4. Mgr farm. P. Jakimik, Zakażenie układu moczowego [w:] nowafarmacja.pl, dostęp: 24.02.2024
5. T. Rechberger, B. Kulik-Rechberger, Zaburzenia czynnościowe dolnych dróg moczowych - postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w praktyce lekarza rodzinnego [w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 6