Podwyższone leukocyty w moczu (leukocyturia) - czy to objaw choroby? O czym świadczą i co oznaczają leukocyty w moczu? Jaka jest norma liczby leukocytów w moczu?

Podwyższone leukocyty w moczu (leukocyturia) - przyczyny, objawy, diagnostyka

Podwyższona liczba leukocytów w moczu to stan, który określa się mianem leukocyturii. Zazwyczaj sam w sobie nie daje żadnych objawów, jednak jednocześnie może być symptomem rozwijającej się lub trwającej infekcji. Leukocyturia ujawnia się w badaniu mikroskopowym, w którym laborant może zobaczyć białe krwinki i policzyć je w polu widzenia. Co oznaczają podwyższone leukocyty w moczu? Jak przygotować się do badania, by wynik był miarodajny? Czy leukocyturia zawsze jest objawem infekcji pęcherza? Poznaj najważniejsze informacje o przyczynach obecności zwiększonej liczby białych krwinek w moczu i sprawdź, kiedy taki stan powinien być powodem do niepokoju oraz odwiedzenia gabinetu lekarskiego!

Norma leukocytów w moczu (liczba białych krwinek). Jak wygląda i jak przygotować się do badania ogólnego moczu?

Leukocyty - potocznie określane mianem białych krwinek - są elementami morfotycznymi krwi, które odpowiadają między innymi za wywoływanie i podtrzymywanie reakcji odpornościowej organizmu na kontakt z patogenem - bakterią, wirusem), służącej jego identyfikacji i zwalczaniu. Wynika z tego, iż w większości przypadków zwiększona liczba krwinek białych w moczu będzie spowodowana infekcją toczącą się w obrębie układu moczowego (choć oczywiście nie jest to jedyna możliwa przyczyna leukocyturii).

O zbyt dużej liczbie leukocytów w moczu mówimy wtedy, gdy w badaniu mikroskopowym ujawnia się ich więcej niż 5 w polu widzenia (ogólnie obecność do 5 białych krwinek w polu widzenia jest fizjologiczna i nie powinna stanowić powodu do niepokoju). Jeśli leukocytów jest w moczu naprawdę dużo, może on mętnieć, zmieniać barwę i wydzielać nieprzyjemny zapach (wówczas białe krwinki współwystępują w moczu z bakteriami - taką próbkę określa się mianem ropomoczu).

Omawiając przyczyny rozwoju leukocyturii warto również wspomnieć o ważnym aspekcie, wpływającym na wiarygodność wyników badań moczu. Chodzi tu o pobieranie samej próbki. Powinna ona być przygotowywana z moczu porannego, z jego środkowego strumienia, bezpośrednio do jałowego pojemnika (chyba, że lekarz zaleci inny sposób pobrania). Niemniej, działanie niezgodne z zasadami pobierania próbek moczu może skutkować zafałszowaniem wyniku - na przykład w wyniku zanieczyszczenia moczu bakteriami czy fragmentami naskórka znajdującego się w okolicy cewki moczowej.

Podwyższony poziom leukocytów w moczu a zakażenie układu moczowego (zapalenie pęcherza, przewlekła infekcja pęcherza moczowego)

Tak, jak zostało to wspomniane powyżej, u większości pacjentów podwyższony poziom białych krwinek w moczu oznacza po prostu infekcję pęcherza. Zazwyczaj jest ona wywoływana bakterią E. coli, o której pisaliśmy już w tekście E.coli (Escherichia coli, zakażenie pałeczką okrężnicy) - objawy zakażenia bakterią Escherichia coli, leczenie i profilaktyka zatrucia. Omawiana bakteria przedostaje się do cewki moczowej infekując pęcherz i, w najgorszym wypadku, wyższe partie dróg moczowych - z okolic odbytu, w wyniku braku lub nieprawidłowej higieny miejsc intymnych.

Oprócz leukocyturii u pacjenta z bakteryjnym zakażeniem pęcherza moczowego lub też cewki moczowej obserwuje się również trudności z mikcją, ból i pieczenie podczas oddawania moczu, ból w dole brzucha, gorączkę i dreszcze. W tak zaawansowanej postaci zakażenie układu moczowego (skrótowo określane jako ZUM) wymaga wizyty u specjalisty oraz wdrożenia leczenia farmakologicznego. ZUM może występować także w postaci przewlekłej - wówczas też wymaga leczenia antybiotykami.

Podwyższone leukocyty w moczu (leukocyturia) - co może oznaczać ten objaw? Inne przyczyny leukocyturii i schorzenia nerek

Mimo, iż wspomniane powyżej zapalenie pęcherza moczowego jest tak naprawdę najczęstszą przyczyną leukocyturii, to oprócz tego schorzenia zwiększoną liczbę krwinek białych w moczu mogą powodować:

• zapalenie nerek wywołane infekcją lub innymi czynnikami (w tym kłębuszkowe zapalenie nerek);
• obecność w nerkach złogów wapniowych (kamica nerkowa) - czyli „piasku” lub „kamieni” nerkowych;
• rozwój nowotworów - w tym nerek, prostaty czy pęcherza;
• tak zwany zespół bolesnego pęcherza - czyli śródmiąższowe zapalenie pęcherza;
• przyjmowanie niektórych leków - w tym aspiryny czy leków immunosupresyjnych;
• choroby autoimmunologiczne i genetyczne - w tym anemia sierpowata czy choroba Leśniowskiego-Crohna.

Co istotne, zwiększona liczba białych krwinek w moczu może pojawiać się nawet wtedy, gdy nie zidentyfikowano czynnika zakaźnego - mowa wówczas o leukocyturii jałowej. Nie oznacza to jednak, że patogen faktycznie nie występuje. Taka sytuacja może mieć miejsce w przebiegu zakażenia chlamydią, bakterią gruźlicy czy HPV lub wirusem opryszczki. Wszystkie te zakażenia należy diagnozować inaczej, niż tylko poprzez badanie moczu, ponieważ nie uwidaczniają się one w próbce pobranej podczas mikcji wraz ze zwiększonym poziomem leukocytów.

O czym świadczą podwyższone leukocyty w moczu w ciąży?

Niestety, w okresie ciąży kobieta jest bardziej narażona na infekcje układu moczowego. Wynika to z ucisku rosnącej macicy na pęcherz, zaburzeń w funkcjonowaniu układu odpornościowego, a także z utrudnionej higieny intymnej przy rosnącym brzuchu (zwłaszcza w ostatnich miesiącach ciąży). Podwyższone leukocyty w moczu w ciąży zawsze budzą więc podejrzenie zakażenia bakteryjnego układu moczowego. By potwierdzić tę diagnozę, wykonuje się tak zwany posiew moczu - czyli badanie na obecność bakterii. Jeśli wykryje ono zakażenie, u takiej pacjentki wdraża się antybiotykoterapię preparatami i dawkami dostosowanymi do wieku ciąży.

Nieprawidłowa ilość leukocytów w moczu - kiedy zbyt duża liczba leukocytów w moczu powinna niepokoić? Jak przebiega dalsza diagnostyka?

Zbyt wysoka liczba leukocytów w moczu powinna zawsze niepokoić u kobiety w ciąży, ale również u seniorów, osób z przewlekłymi chorobami układu moczowego, u pacjentów cierpiących na niedobory odporności, choroby autoimmunologiczne i inne schorzenia towarzyszące. Oprócz tego dodatkowych badań wymagają także osoby przebywające w szpitalach lub placówkach opieki, u których wykryto leukocyturię. Obecność leukocytów w moczu należy skonsultować z lekarzem również w przypadku pacjentów cierpiących na cukrzycę i nadciśnienie (zwłaszcza, jeśli schorzenia te nie są dobrze kontrolowane).

Ponieważ podwyższony poziom białych krwinek w moczu może wskazywać tak naprawdę na wiele schorzeń, diagnostykę uzupełnia się innymi badaniami, a w tym badaniami moczu (posiew na obecność bakterii, dobowa zbiórka moczu, zalecenia prowadzenia dzienniczka mikcji, badania na obecność krwi w moczu), badaniami krwi (zwłaszcza badanie poziomów wskaźników stanu zapalnego - CRP i OB) oraz badaniami obrazowymi (USG dróg moczowych i miednicy mniejszej, zdjęcia RTG). W niektórych przypadkach, w diagnostyce różnicowej zlecane są również badania ginekologiczne narządów rodnych i urologiczne - prostaty.

Źródła:

1. Dr n. med. R. Drabczyk, Przyczyny nadmiernej liczby leukocytów w moczu [w:] Medycyna Praktyczna, 30.01.2013
2. Dr n. med. R. Drabczyk, Duża liczba leukocytów w moczu [w:] Medycyna Praktyczna, 29.11.2012
3. Dr n. med. E. M. Koźmińska, Leukocyturia [w:] Medycyna po Dyplomie 03/2020
4. M. Wanic-Kossowska, J. Pazik, W. Tomczak-Watras, Leukocyturia, bakteriuria - leczyć czy nie leczyć? [w:] Forum Nefrologiczne 2009, tom 2, nr 2