Amfetamina (feta) - uzależnienie od narkotyku, niebezpieczeństwa zażywania amfetaminy, czym się różni amfetamina i metamfetamina?

Amfetamina - co to za narkotyk?

Amfetamina i jej pochodne to substancje o działaniu stymulującym. Pierwszy raz została zsyntetyzowana w XIX wieku. Wówczas stosowana była w medycynie m.in. przy depresji ze względu na jej działanie euforyzujące i odurzające. W czasie drugiej wojny światowej podawano ją żołnierzom w celu poprawy koncentracji i niwelowania senności. Przez długi czas jej popularność była duża ze względu na niską cenę, długi czas działania i łatwość użycia. Niestety łatwo się od niej uzależnić. W większym stopniu powoduje uzależnienie psychiczne niż uzależnienie fizyczne. Obecnie w medycynie stosowane są jej pochodne jako element terapii ADHD, narkolepsji i otyłości, ale wykazujące mniejsze działanie uzależniające.

Amfetamina i metamfetamina - podobieństwa i różnice

Amfetamina może być przyjmowana w różnych postaciach - dożylnie jako roztwór, proszek wciągany do nosa, doustnie w postaci tabletek. Łatwo przechodzi przez barierę krew-mózg. Wykazuje silny potencjał uzależniający, niemalże tak wysoki jak kokaina. W celu zwiększenia trwałości wytwarza się sole amoniowe - chlorowodorek oraz siarczan amfetaminy. Potoczne określenia na tą substancję to "feta", "amfa". Są one proszkami o gorzkim smaku. Czasami w obrocie znajduje się zanieczyszczony narkotyk - żółty proszek o zapachu jaj.

Metaamfetamina to pochodna amfetaminy, która występuje w postaci niebieskawych lub przezroczystych kryształków. Jest zwykle przyjmowana wziewnie (palona), powodując szybkie wchłanianie do krwi i działanie. Jest ona bardzo silnie uzależniająca i toksyczna. Ma dużo mocniejszy wpływ na ośrodkowy układ nerwowy niż amfetamina. Mimo, że chemicznie jej budowa jest podobna do amfetaminy, to szkodliwość jej stosowania jest znacznie wyższa.

Pochodną jest także 3,4-Metylenodioksymetamfetamina znana pod nazwą MDMA lub ecstazy.

Efekty po zażyciu amfetaminy

Amfetamina podana doustnie zaczyna działać po 15-20 minutach, a dożylnie - natychmiast. Objawy psychotyczne po narkotyku mogą utrzymywać się nawet przez kilka tygodni od ostatniego przyjęcia.

Doraźnie podana amfetamina powoduje skutki psychiczne takie jak: euforia, słowotok, zwiększenie zdolności koncentracji, bezsenność, zmniejszenie zmęczenia, zanik krytycyzmu oraz nietypowe zachowania seksualne. Somatycznie zauważyć można tachykardię i zaburzenia rytmu serca, kołatanie serca, skurcze i drżenie mięśni, spadek apetytu (łaknienia), nadmierną potliwość, rozszerzenie źrenic, ból głowy, suchość w jamie ustnej, wzrost ciśnienia tętniczego oraz temperatury ciała, pobudzenie.

Skutki przyjmowania amfetaminy przewlekle

Amfetamina jest narkotykiem, który stosowany przewlekle wyrządza ogromne szkody w ludzkim organizmie. Prowadzi do zaburzeń rytmu serca, zawrotów głowy, napadów drgawkowych, mimowolnych ruchów, zaburzeń koordynacji ruchowej, duszności, chorób skóry, niedożywienia, niedoborów witamin i składników mineralnych, próchnicy – uszkodzenia szkliwa, wrzodów żołądka i dwunastnicy oraz ogólnego wyniszczenia organizmu. Psychicznie pojawiają się zaburzenia nastroju i zachowania, poczucie osłabienia, psychoza podobna do schizofrenii, zachowania agresywne. Osoby używające amfetaminy częściej chorują na depresję, zaburzenia lękowe oraz mają myśli samobójcze.

Uzależnienie od amfetaminy

Uzależnienie od amfetaminy szczególnie powoduje szkody w układzie krążenia. Na skutek przyspieszenia pracy serca, wzrostu ciśnienia krwi, zwiększenie zużycia tlenu na obwodzie i obkurczenie łożyska naczyniowego zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Może nastąpić to nawet u młodych zdrowych osób bez żadnych chorób przewlekłych. Poprzez zwiększanie stężenia cholesterolu oraz trójglicerydów stymuluje procesy miażdżycowe. Może prowadzić do uszkodzenia wątroby. W wyniku zaburzeń termoregulacji może dojść do hipertermii i ostrej niewydolności nerek. Skutkiem długotrwałego przyjmowania amfetaminy może być również zespół rozsianego wykrzepiania naczyniowego (DIC), kwasica metaboliczna i niewydolność wielonarządowa.

Przedawkowanie amfetaminy

Przedawkowanie stymulantów, w tym amfetaminy może być przyczyną śmierci młodych osób. Do zgonu mogą doprowadzić zawał serca lub udar mózgu oraz ogólne wyniszczenie organizmu. Po przyjęciu zbyt dużej dawki pojawiają się drgawki, zaburzenia rytmu serca i zatrzymanie krążenia. Największe ryzyko śmierci jest po połączeniu amfetaminy z opioidami, alkoholem czy benzodiazepinami.

Poważnym stanem po przyjęciu zbyt dużej dawki narkotyku jest zespół serotoninowy. Może mieć różne nasilenie. Objawia się zaburzeniami świadomości, majaczeniem, pobudzeniem, szybkim biciem serca. W cięższym przebiegu temperatura ciała wynosi powyżej 40 stopni, biegunką, mięśnie są sztywne, może dojść do ostrej niewydolności nerek i zawału serca.

Jaka jest śmiertelna dawka amfetaminy?

Dawka toksyczna jest zróżnicowana. Osoby uzależnione średnio zażywają od 5 do 15 mg narkotyku dziennie. Zastosowany w ilości 1 mg na kilogram masy ciała stanowi poważne zagrożenie dla życia. Nie ma ściśle ustalonej dawki śmiertelnej, jednak często wskazuje się na wartość 1g.

Wykrywanie amfetaminy w moczu - amfetamina strip szybki test narkotykowy

Narkotyk metabolizowany jest w wątrobie oraz wydalany w postaci niezmienionej przez nerki. Wydalanie amfetaminy zależy od pH moczu i może wynosić od 3 do 55% przyjętej dawki. Ze względu na tą zależność, powstały testy paskowe do wykrywania amfetaminy w ludzkim moczu. Wykonanie badania jest bardzo proste. Do specjalnego, sterylnego pojemniczka należy oddać mocz. Należy wyjąć test z opakowania chwytając za jego górną część i nie dotykać pozostałych fragmentów. Następnie konieczne jest zanurzenie paska testowego w moczu. Nie wolno wkładać całego paska do próbki moczu, a jedynie do zaznaczonego miejsca MAX. Po upływie 15 sekund, pasek należy położyć na płaskiej powierzchni i odczekać 5 minut. Pod koniec upływającego czasu należy odczytać wynik.

Jaka jest zasada działania testu? Badanie opiera się na reakcji immunologicznej. W teście zawarte są substancje aktywne takie jak barwny koniugat amfetaminy i koniugat przeciwciała skierowanego przeciwko amfetaminie ze złotem koloidalnym. substancje te wchodzą w reakcję z amfetaminą występującą w badanym moczu.

Jak odczytywać wynik? Na pasku znajdują się dwie zaznaczone strefy - z literką "T" strefa testowa oraz z literką "C" strefa kontrolna. Wynik uznawany jest za dodatni, gdy przy literze C pojawi się jeden barwy pasek, natomiast przy literze T nie będzie żadnej linii. Wynik ujemny jest wtedy, gdy pojawiają się dwa paski - jeden przy T, drugi przy C. Wynik uznawany jest za nieważny, gdy prążki albo wcale się nie pojawią, albo widoczny jest tylko jeden - w strefie testowej T. W takim przypadku prawdopodobnie badanie nie zostało poprawnie przeprowadzone. Zaleca się bardziej dokładnie przeczytać instrukcję i wykonać badanie ponownie.

Test można wykonać o każdej porze dnia. Wynik otrzymuje się już w przeciągu 5 minut. Jego wiarygodność jest wysoka i wynosi ponad 99%. Umożliwia wykrycie amfetaminy w czasie od 1 do 3 dni od czasu jego zastosowania. Bardzo istotny dla wiarygodności badania jest czas, po jakim odczytywany jest wynik. Wyniki zinterpretowane po czasie dłuższym niż 15 minut nie są wiarygodne. Zauważalna jest zmiana intensywności prążków na pasku testowym lub pojawienie się dodatkowego.

Cena takiego jednorazowego testu waha się w granicach 10-20 złotych.

Przypisy

1. Jarema, Marek. Uzależnienia i substancje psychoaktywne. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2018.
2. Jurowski, Kamil, Piekoszewski, Wojciech. Toksykologia. Tom 2. Toksykologia szczegółowa i stosowana. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020.
3. Carvalho, Márcia, et al. "Toxicity of amphetamines: an update." Archives of toxicology 86 (2012): 1167-1231.
4. Sulzer, David, et al. "Mechanisms of neurotransmitter release by amphetamines: a review." Progress in neurobiology 6 (2005): 406-433.