Zioła szwedzkie Marii Treben - co to takiego, jaki mają skład i na co warto stosować zioła szwedzkie?

Jaki jest skład oryginalnych ziół szwedzkich Marii Treben ?

Zioła szwedzkie to mieszanka ziół opracowana w XVII wieku przez Klausa Samsta - szwedzkiego lekarza. Uważał on, że działa ona prozdrowotnie, a swoją długowieczność przypisywał jej stosowaniu. Mieszanka ta zyskała popularność w latach 70 XX wieku przez zielarkę Marię Treben. Napisała ona książkę, w której opisywała właściwości i zastosowanie ziół stosowanych w mieszance. Według autorki to właśnie charakterystyczne połączenie składników aktywnych miało wpływ na łagodzenie dolegliwości. Zioła szwedzkie wg Marii Treben przygotowywano z 11 ziół:

• 10 g korzenia arcydzięgla 
• 10 g kamfory 
• 10 g teriaku 
• 10 g korzenia rabarbaru 
• 10 g piołunu lub aloesu 
• 10 g korzenia kurkumy 
• 10 g liści senesu 
• 10 g manny 
• 5 g mirry 
• 5 g korzenia dziewięćsiłu 
• 0,2 g szafranu 

Obecnie w dostępnych powszechnie mieszankach wykorzystuje się m.in. inulinę, korzeń arcydzięgla, zielony owoc orzecha włoskiego, korzeń kurkumy, korzeń mniszka, ziele piołunu, naowocnię pomarańczy gorzkiej, korę cynamonowca, korzeń tataraku, owoc kardamonu, korzeń imbiru czy kwiat dziewanny. Teriak nie jest współcześnie stosowany.

Zioła szwedzkie - właściwości

Mieszance 11 ziół przypisywano wiele dobroczynnych właściwości. Najczęściej stosowano je przy zbyt małym wydzielaniu soków trawiennych. Zioła szwedzkie pobudzają apetyt i trawienie. Używane były pomocniczo w celu łagodzenia objawów przeziębienia. Zawierają liczne substancje aktywne o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym. Wykazują aktywność przeciwgrzybiczą, przeciwbakteryjną oraz stymulującą odporność. Zioła szwedzkie:

• pobudzają wydzielanie soków trawiennych – śliny i soku żołądkowego
• zwiększają apetyt
• działają wzmacniająco
• pomagają utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu
• wspomagają pracę jelit
• działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie
• wspomagają metabolizm lipidów
• łagodzą wzdęcia i objawy niestrawności

Korzeń arcydzięgla pobudza wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego, żółci i przywracaj prawidłową perystaltykę jelit. Działa rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Ze względu na swoje właściwości, korzeń arcydzięgla wykorzystywany jest w różnych mieszankach ziołowych zmniejszających niestrawności, wzdęciach i zaburzeniach pracy jelit.

Pomarańcza gorzka jest częstym składnikiem współcześnie dostępnych mieszanek ziół szwedzkich. Wyciągi z surowców pomarańczy ułatwiają proces trawienia i stymulują wydzielanie soku żołądkowego. Działają przeciwbakteryjnie oraz rozkurczowo na mięśnie gładkie żołądka.

Ziele piołunu nie znajduje się w każdym składzie mieszanki, jednak w aptekach można kupić specjalną wersję - zioła szwedzkie z piołunem. Piołun pobudza wydzielanie soku żołądkowego i śliny. Stosowany jest przy bezkwaśności żołądka i zmniejszonym wydzielaniu żółci oraz soku żołądkowego.

Aloes drzewiasty ma szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej. Stymuluje pracę układu odpornościowego, działa przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie. Sok z aloesu od wieków był stosowany jako środek na zaparcia.

Kurkuma, czyli ostryż długi, działa wielokierunkowo. Posiada właściwości żółciopędne, zmniejsza zawartość kwasów żółciowych oraz zwiększa usuwanie cholesterolu całkowitego i bilirubiny, przyczyniając się do poprawy profilu lipidowego. Cechuje ją działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne.

Liść senesu działa przeczyszczająco. Stanowi doraźny środek przy leczeniu zaparć.

Korzeń rabarbaru (rzewienia lekarskiego) w małych dawkach (do 0,3g) działa przeciwbiegunkowo i ściągająco, natomiast w większych (1,5-,5,0g) przeczyszczająco. Ponadto ma działanie żółciotwórcze, a także pobudza wydzielanie śliny i soku żołądkowego.

Szafran poza walorami smakowymi cechuje się szeregiem działań zdrowotnych. Wspomaga trawienie, działa rozkurczowo, a także poprawia samopoczucie w wyniku wzrostu stężenia serotoniny i dopaminy w ośrodkowym układzie nerwowym. Ponadto może przyczyniać się do obniżenia stężenia cholesterolu we krwi.

Kamfora (cynamonowiec kamforowy) wykazuje działanie przeciwzapalne, przecigrzybiczne oraz antyoksydacyjne.

Mirra wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne oraz przeciwbólowe.

Jak stosować zioła szwedzkie?

Najczęściej zaleca się rozcieńczenie 15 ml nalewki w 0,5 szklanki wody, jednak dawkę ustala lekarz. Zioła szwedzkie mogą być stosowane także zewnętrznie w postaci okładów. Nalewką nasącza się wacik lub gazę i przykłada do zmian zapalnych na skórze, uprzednio smarując miejsce tłustą maścią lub wazeliną, ze względu na drażniące działanie alkoholu. Jeśli nalewka spożywana jest codziennie okres jej stosowania nie powinien być dłuższy niż 14 dni.

Zioła szwedzkie - przeciwwskazania

Nalewka z ziół szwedzkich nie może być stosowana u wielu osób ze względu na działanie poszczególnych jej składników. Najczęściej jako przeciwwskazania wymienia się stany takie jak:

• ciąża 
• podczas karmienia piersią 
• stany zapalne żołądka i jelit 
• choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy 
• zapalenie kłębuszków nerkowych 
• duża ekspozycja na promienie słoneczne (działają fotouczulająco) 
• krwawienia z przewodu pokarmowego 
• niedrożność jelit 
• zapalenie wyrostka robaczkowego 
• owrzodzenie jelita grubego 
• kamica szczawianowa 
• marskość wątroby 

Zioła szwedzkie - działania niepożądane

Arcydzięgiel praz surowiec z pomarańczy gorzkiej zawarte w mieszance mogą działać fotouczulająco. Niektóre zioła zawarte w mieszance jako skutek uboczny mogą powodować bóle głowy, nudności, świąd, brak łaknienia, obfite krwawienia miesięczne, a czasami także bezsenność. Ponadto przed zastosowaniem należy sprawdzić czy żaden ze składników mieszanki nie wchodzi w interakcje z przyjmowanymi lekami.

Nalewka z mieszanki ziół szwedzkich - jak przygotować?

Gotową mieszankę ziół szwedzkich należy zalać 1,5 litra alkoholu o stężeniu 40% (najczęściej jest to wódka lub rozcieńczony spirytus). Alkohol pomaga wydobyć jak najwięcej substancji goryczkowych z ziół, a także działa jako konserwant, wydłużając okres przydatności nalewki. Po wymieszaniu ziół a alkoholem, mieszankę należy odstawić na 14 dni w ciepłe, nasłonecznione miejsce. Codziennie przez okres 2 tygodni należy wymieszać zawartość butelki, potrząsając nią. Po tym czasie przygotowaną nalewkę należy przelać do butelki z ciemnego szkła.

Przypisy

1. Lamer-Zarawska E. Fitoterapia i leki roślinne. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2013. 
2. Imaga, N. A., Valentine, O. J. (2013). Analyses of the effects of Swedish bitters on selected metabolic profiles. 
3. Ahnfelt, N. O., Fors, H. (2016). Making early modern medicine: Reproducing Swedish bitters. Ambix, 63(2), 162-183.