Woda utleniona – czym jest? Kiedy stosować? Czy można przemywać rany wodą utlenioną?

Woda utleniona - co to jest?

Woda utleniona znana jest ze swojego zastosowania w odkażaniu ran, jest bardzo częstym elementem wyposażenia apteczki. Ma właściwości bakteriobójcze, oczyszczające oraz przyczynia się do zmiękczania strupów. Woda utleniona to nadtlenek wodoru (łac. hydrogenii peroxidum). Jej wzór chemiczny to H2O2 i najczęściej stosowany jest w postaci 3% roztworu. Cząsteczki wody utlenionej są niewielkie, dzięki czemu łatwiej przenika przez błony komórkowe takich drobnoustrojów jak bakterie czy grzyby i wykazuje wobec nich działanie biobójcze. Ponieważ roztwór ten jest zaliczany do grupy związków chemicznych które sprzyjają ochronie środowiska jest stosowany również poza medycyną, farmacją i kosmetyką. Woda utleniona 3 % dostępna jest w aptekach, najczęściej w gramaturze 100 g. 

Woda utleniona - dezynfekcja ran oraz zmienionej zapalnie błony śluzowej jamy ustnej

Woda utleniona jest najczęściej wybieranym środkiem do przemycia i zdezynfekowania rany. Jednakże nie zawsze jest rekomendowanym środkiem. Wynika to głównie z niskich właściwości bakteriobójczych, które w przypadku ewentualnych infekcji rany mogą sobie z nią nie poradzić. Kolejnym czynnikiem jest sam nadtlenek wodoru. Wpływa on nie tylko na niszczenie błony komórkowej i białka zarazków, lecz także może powodować degradację komórek które odpowiedzialne są za gojenie się rany. Nadtlenek wodoru nie odróżnia drobnoustrojów od komórek organizmu przez co może również zakłócać proces gojenia. Woda utleniona może również spowalniać proces tworzenia się ziarniny – początkowa faza zasklepiania się uszkodzonej skóry. Nie zaleca się stosowania wody utlenionej w przypadku leczenia przewlekłego. Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran woda utleniona powinna być stosowana jedynie w przypadku odkażania otarć lub drobnych powierzchownych ran.

Nadtlenek wodoru - wskazania

Podstawowym zastosowaniem 3% nadtlenku wodoru jest dezynfekcja ran oraz zmienionej zapalnie błony śluzowej do przemywania drobnych zadrapań i otarć. Woda utleniona również może być stosowana do płukania w przebiegu łagodnych infekcji jamy ustnej i gardła. W tym przypadku należy stosować roztwór o stężeniu 0,2%, który uzyskuje się poprzez rozcieńczenie łyżki wody utlenionej w szklane wody. Tak przygotowany preparat można stosować do oczyszczania błony śluzowej z zalegającej wydzieliny. Należy jednak pamiętać, że przewlekłe stosowanie może wywołać podrażnienia błony śluzowej i doprowadzić do przerostu brodawek nitkowatych języka.

Stosowanie nadtlenku wodoru do leczenia i czyszczenia uszu niesie za sobą dużą ilość zagrożeń. Lekarze przestrzegają przed jej użyciem i zalecają stosowanie bezpiecznych i skutecznych preparatów do uszu. Silne właściwości utleniające mogą doprowadzić do uszkodzenia delikatnych struktur ucha, takich jak błonę bębenkową czy nabłonek który pokrywa przewód słuchowy. Zastosowanie wody utlenionej w przypadku pęknięcia błony może doprowadzić nawet do podrażnienia błędnika, co w następstwie może wywołać nudności, zawroty głowy czy zaburzenie równowagi. Nawet niewielkie ilości stosowane do zdrowego ucha mogą doprowadzić zmiękczenia tkanek w przewodzie słuchowym, przez co zwiększa się skłonność do przenikania drobnoustrojów, co w rezultacie może powodować bóle i obrzęki. 

Jak stosować wodę utlenioną do wybielania zębów?

Nadtlenek wodoru jest zawarty w preparatach stomatologicznych zastosowania zarówno domowego jak i profesjonalnego, najczęściej w pastach i nakładkach z żelem. W gabinetach stomatologicznych używane są preparaty o stężeniu 35-37%, w produktach ogólnodostępnych takich jak pasty wybielające z apteki stężenie nie przekracza 10%. Nadtlenek wodoru przenika przez szkliwo i reaguje z substancjami barwnymi które znajdują się w twardych tkankach zęba i zmienia ich zabarwienie. Jednakże zastosowanie tej substancji posiada swoją granicę, po której przekroczeniu może nastąpić degradacja szkliwa i zębiny, co powoduje kruchość tkanek zęba. Stosowanie produktów wybielających zawierających nadtlenek wodoru powinno odbywać się w gabinetach stomatologicznych lub w domu, lecz pod kontrolą stomatologa.

Stosowanie wody utlenionej wewnętrznie

Przyjmowanie wody utlenionej doustnie rzekomo niesie za sobą wiele pozytywnych konsekwencji. Rzekomo ma eliminować pasożyty, oraz grzyby i wirusy zasiedlające przewód pokarmowy. Jednakże, na ten moment nie ma żadnego naukowego potwierdzenia tej tezy. Badania kliniczne w tym zakresie nie zostały przeprowadzone i nie ma naukowych opracowań zajmujących się tym zagadnieniem. Nie wiadomo zatem jak będzie działać nadtlenek wodoru przyjmowany doustnie. Woda utleniona została stworzona z myślą o dezynfekcji ran i powinna być stosowana zgodnie z przeznaczeniem. Do momentu pojawienia się stosownych naukowych dowodów które potwierdzałyby skuteczność spożywania wody utlenionej nie należy jej stosować w sposób inny niż zalecany i unikać eksperymentowania na własnym zdrowiu, a wszelkie dolegliwości zawsze konsultować z lekarzem lub farmaceutą.




Przypisy

1. Zhu, Guanya, et al. "Hydrogen peroxide: a potential wound therapeutic target."Medical Principles and Practice 26.4 (2017): 301-308.
2. Rodríguez‐Martínez, Jorge, Manuel Valiente, and María‐Jesús Sánchez‐Martín. "Tooth whitening: From the established treatments to novel approaches to prevent side effects." Journal of Esthetic and Restorative Dentistry 31.5 (2019): 431-440.