Jak prawidłowo mierzyć temperaturę?

Termometr to zdecydowanie niezbędny sprzęt medyczny w każdym domu. W końcu niewiele osób może się pochwalić odpornością, która daje radę chronić organizm przez cały rok i przed każdym czynnikiem chorobotwórczym. Warto dodać, że termometry rtęciowe przez lata stosowane przez nasze babcie i mamy zostały już wycofane z obrotu a zastąpiły je termometry szklane bezrtęciowe, termometry elektroniczne i termometry bezdotykowe. Technologia zdecydowanie się rozwinęła dzięki czemu pomiar temperatury jest przede wszystkim krótszy. Poniżej dokładniej opisujemy dziś używane termometry i podpowiadamy jak poprawnie ich używać.

Zastosowanie termometru

Uczucie zimna, dreszcze, łamanie w kościach, przyspieszone tętno, rozdrażnienie oraz wypieki na twarzy i przeszklone oczy to pierwsze objawy infekcji. Następnie pojawia się potliwość, ból gałek ocznych i głowy oraz osłabienie. Są to typowe objawy grypy, która obok przeziębienia i zapalenia gardła jest najczęściej rozpoznawaną chorobą infekcyjną. Powikłania tych jednostek chorobowych mogą prowadzić do zapalenia płuc, a nawet opon mózgowych dlatego warto obserwować objawy i regularnie mierzyć temperaturę. Co oznacza podwyższona temperatura? Ogólnie określana jest jako gorączka i świadczy o tym, że nasz organizm walczy z infekcją, a dokładniej na podstawie sygnałów odbieranych przez układ odpornościowy odnośnie obecności w organizmie drobnoustrojów chorobotwórczych podnosi temperaturę ciała, co hamuje namnażanie się tych patogenów. Jest to naturalny mechanizm obronny organizmu, a więc przedwczesne stosowanie leków przeciwgorączkowych nie jest wskazane, gdyż upośledza nasz układ immunologiczny. Zatem kiedy stosować paracetamol, ibuprofen, kwas acetylosalicylowy i inne leki na gorączkę? Po pierwsze trzeba użyć termometru i określić wysokość temperatury ciała. Przyjmuje się, że gorączka powyżej 39 stopni Celsjusza wymaga farmakologicznego obniżania, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Niższa temperatura nie zagraża nam ale zdecydowanie osłabia organizm dlatego tak ważny jest odpoczynek i "wyleżenie" choroby w łóżku. Pamiętajmy, że bagatelizowanie choroby, czyli chodzenie do pracy czy szkoły potrafi mieć poważne skutki zdrowotne, w tym osłabienie mięśnia sercowego.

Rodzaje termometrów

Ze względu na fakt twierdzący, że rtęć jest toksyczna i szkodliwa w 2009 roku termometry rtęciowe zostały wycofane z obrotu i produkcji. Jednak nie zostawiono nas bez termometrów. Między innymi można zakupić jego brata bliźniaka, czyli szklany termometr lekarski bezrtęciowy, którego kapilarę wskazującą wysokość temperatury wypełniono np: stopem galu, indy i cyny. Cechuje go rozszerzalność cieplna podobna do rtęci, więc godnie ją zastępuje i jest przy tym bezpieczny i dokładny do 0,1 stopnia Celsjusza. Zaletą termometru lekarskiego bezrtęciowego jest możliwość odkażania alkoholem innymi środkami dezynfekującymi nie reagującymi ze szkłem oraz szerokie zastosowanie. Otóż termometrem szklanym zmierzymy temperaturę w dole pachowym, pod językiem i w odbycie. Największa wada to czas pomiaru. Potrzebne jest około 8 minut na każdy pomiar, a pomiędzy nimi koniecznie trzeba "strząsnąć" słupek kapilary do wartości 36,0 stopni Celsjusza. Natomiast plusem jest niska cena termometru lekarskiego ze szkła.

Bardziej nowoczesny będzie termometr elektroniczny, który w każdej aptece kupimy za cenę już kilkunastu złotych. Jest podobnych rozmiarów co termometr szklany, jest lekki i zasilany na baterie. Wyposażono go w niewielki wyświetlacz LCD, na którym pojawia się wynik badania. Dokładność tego pomiaru temperatury to +/- 0,1 stopnia Celsjusza, a czas badania zależy od części ciała, w której mierzymy ciepłotę ciała tzn. pomiar w ustach i odbycie trwa około 1 minuty, a pod pachą około 5 minut. W większości termometry elektroniczne posiadają funkcję sygnału dźwiękowego, który oznacza zakończenie pomiaru. Urządzenie rozpoznaje ten moment gdy temperatura nie podnosi się o 0,1 st. Celsjusza przez czas ustalony przez producenta. Mogą pojawiać się pewne różnice między termometrami elektronicznymi różnych marek więc poprawna interpretacja wartości wyświetlanych na termometrze oraz innych funkcji sprzętu opisana jest w instrukcji, z którą koniecznie trzeba się zapoznać. Na co zwrócić uwagę przy zakupie termometru elektronicznego? Warto sprawdzić z jakiego materiału wykonana jest końcówka termometru, która może być metalowa lub wykonana z elastycznego tworzywa. Ta druga jest bardziej komfortowa przy badaniu oralnym i rektalnym.

Trzeci typ termometrów to termometry bezdotykowe opierające swoje działanie na innowacyjnej technologii podczerwieni. Duże zainteresowanie termometrami bezdotykowymi wynika z szybkości wyświetlania wyniku już po 1 sekundzie, co zostawia konkurencję daleko w tyle. Jak wykonać pomiar temperatury za pomocą termometru bezdotykowego? Badanie temperatury przeprowadza się w odległości kilku centymetrów od czoła w okolicy tętnicy skroniowej lub na szyi około 2 cm pod uchem. W związku z tym zaletą jest brak bezpośredniej styczności z ciałem chorego, co oznacza mniejsze prawdopodobieństwo przeniesienia wirusów i bakterii między osobami korzystającymi z jednego urządzenia. Odnośnie funkcji użytkowych to termometr bezdotykowy zasilany jest bateriami więc można bez problemu go transportować i używać w dowolnym miejscu, jest też dokładny i podaje wynik z dokładnością do 0,1 stopnia Celsjusza. Zazwyczaj posiada również funkcję pomiaru temperatury otoczenia, butelki np. z mlekiem lub wody do kąpieli. Zdecydowanym minusem jest cena termometru bezdotykowego wynosząca od kilkudziesięciu do prawie 200 złotych.

Jak prawidłowo mierzyć temperaturę?

Metoda badania temperatury ciała zależy od miejsca wykonywania pomiaru i wieku pacjenta. Poniżej przedstawimy najczęściej stosowane metody pomiaru ciepłoty ciała.

Pomiar temperatury pod pachą to często stosowana technika w Polsce. Można do niej użyć termometru szklanego lub elektronicznego. Aby przeprowadzić ją poprawnie trzeba końcówkę termometru umieścić w dole pachowym i delikatnie dociskać urządzenie ramieniem. Używając bezrtęciowego termometru lekarskiego powinno to trwać około 5-8 minut, a termometru elektronicznego około 5 minut (zaleca się aby zlekceważyć sygnał dźwiękowy, który pojawia się po około minucie i wydłużyć trzymanie termometru). Temperatura osoby zdrowej w dole pachowym wynosi 36,6 stopni a o gorączce mówimy przy wyniku powyżej 37,5 st. Celsjusza.

Mierzenie temperatury ciała w ustach rozpoczynamy od odkażenia termometru środkiem dezynfekującym, np: spirytusem salicylowym lub alkoholem. Następnie opłukujemy urządzenie i przystępujemy do badania. Końcówkę termometru umieszczamy pod językiem i uważając aby nie przygryzać termometru dokonujemy pomiaru do momentu aż usłyszymy sygnał dźwiękowy. Właściwa temperatura mierzona w ustach to 36,8 stopnia Celsjusza. Pomiar przyjmuje się za dokładniejszy niż w przypadku pomiaru pod pachą.

Za najbardziej precyzyjny sposób uznaje się badanie temperatury ciała w odbycie. Przed włożeniem termometru do odbytu można na niego nałożyć trochę wazeliny, oliwki lub żelu. Następnie należy wsunąć termometr (szklany lub elektroniczny) maksymalnie do połowy długości w odbyt. Najwygodniej dla pacjenta badanie wykonać leżąc bokiem uważając aby nie uszkodzić termometru, np: zaciskającymi się mięśniami. W odbycie temperatura jest wyższa i jej właściwa wysokość to 37,1 st. Celsjusza. Natomiast o gorączce mówimy przy wyniku powyżej 38,0 stopni.

Pomiar temperatury u dzieci

Jak mierzyć temperaturę u dzieci? Obecnie termometr bezdotykowy pozwala na zmierzenie temperatury u dziecka i dorosłego zaledwie w kilka sekund. Ale nie każdy posiada tak profesjonalny sprzęt w domu. Mając do dyspozycji szklany termometr lekarski lub termometr elektroniczny z wąską końcówką to u małych dzieci i noworodków temperaturę mierzymy w odbycie wykorzystując moment gdy dziecko jest spokojne i wytrzyma do końca pomiaru. Dopiero od 5 r. ż. można wykonać pomiar temperatury ciała w ustach lub pod pachą choć dużo zależy od zachowania i cierpliwości dziecka.

Kiedy udać się z temperaturą do lekarza?

Jeżeli chodzi o małe dzieci to u niemowląt do 3 miesiąca życia z gorączką zawsze udajemy się do pediatry, natomiast u dziecka w okresie od 3 do 6 miesiąca dopiero w przypadku temperatury od 38,5 st. należy skonsultować się z lekarzem. U dzieci starszych można samodzielnie podać leki przeciwgorączkowe jednak należy zachować szczególną ostrożność i zastosować dawkowanie zgodne z ulotką.

Kończąc pomiar gorączki można samodzielnie przeprowadzić w domu i jest to łatwe w wykonaniu i interpretacji. Jednak nasza osobista decyzja nigdy nie zastąpi opinii lekarza więc jeżeli coś wzbudzi nasze podejrzenia, gorączka nie pozwala nam iść do pracy, przekracza 40 stopni Celsjusza lub trwa dłużej niż 5 dni należy zasięgnąć porady lekarza.