Tridemia - fala zakażeń wirusem RSV, grypy i COVID-19

Tridemia - fala zakażeń wirusem RSV, grypy i COVID-19

Jesienią i zimą, kiedy zwykle obserwujemy wzmożoną aktywność różnych wirusów, tradycyjnie mierzyliśmy się z falą zachorowań na grypę. Jednak w ostatnich latach dołączył do tego wyzwania także inny wirus, SARS-CoV-2, odpowiedzialny za COVID-19. W ostatnich miesiącach zaobserwowano również znaczny wzrost infekcji spowodowanych wirusem RSV. Czy zatem możemy mówić o tridemii czyli potrójnej epidemii? Co roku w sezonie jesienno-zimowym obserwuje się wzrost liczby zachorowań na choroby wirusowe układu oddechowego. Oddziały pediatryczne są przepełnione, a przypadki infekcji wirusem RSV rosną lawinowo. Epidemia oznacza zwiększenie liczby chorób zakaźnych w określonym czasie i obszarze geograficznym. Od roku 2020 mamy również do czynienia z pandemią, czyli globalną epidemią, obejmującą różne kraje i kontynenty - w tym przypadku pandemią COVID-19. Analizując znaczny wzrost zachorowań na grypę, COVID-19 i RSV, możemy teraz mówić o tridemii, czyli równoczesnym występowaniu epidemicznych zachorowań na trzy różne typy wirusów.

Tridemia w Polsce - fala zachorowań wyzwaniem dla systemu opieki zdrowotnej

Walka z tridemią to poważne wyzwanie dla systemu opieki zdrowotnej, ale także dla firm mierzących się z nieobecnością w pracy dużej części pracowników ze względu na zwolnienia lekarskie. Szpitale i izby przyjęć są przeciążone, ograniczając dostęp pacjentom z innymi schorzeniami. Powszechność infekcji nie jest łatwa dla personelu medycznego, który pracując całe dnie z chorymi również "łapie" zakażenia.

Pandemia COVID a epidemia grypy i RSV

Jako główną przyczynę wzrostu zachorowań na trzy wirusy oddechowe uważa się izolację, jaka miała miejsce podczas pandemii koronawirusa. W wyniku ograniczenia kontaktów z innymi ludźmi i środowiskiem zewnętrznym, układ odpornościowy nie był wystarczająco stymulowany, co doprowadziło do jego osłabienia.

Grypa - objawy i leczenie

Czynnikiem wywołującym grypę jest wirus grypy. Za zachorowania epidemiczne odpowiada podtyp A oraz B. Wirus namnaża się w górnych i dolnych drogach oddechowych w komórkach nabłonka, powodując reakcję zapalną. Jest to choroba zakaźna, która przenosi się drogą kropelkową z człowieka na człowieka. Osoba chora zaczyna zarażać już około 2 dni przed wystąpieniem objawów. Czasami zakażenie może także przebiegać bezobjawowo. Z tego powodu wirus tak łatwo się rozprzestrzenia. Zazwyczaj po 3-5 dniach infekcji objawowej osoba chora przestaje zarażać. U dzieci natomiast okres ten jest znacznie dłuższy i wynosi około 10 dni. W klasycznym przebiegu grypy występują objawy takie jak gorączka, dreszcze, złe samopoczucie, bóle mięśni i stawów, osłabienie, katar i ból gardła o niewielkim nasileniu, suchy kaszel. Zazwyczaj objawy grypy ustępują samoistnie po tygodniu.

W większości przypadków, nie ma konieczności wykonywania badań w celu wykrycia wirusa grypy. Metody diagnostyczne takie jak RT-PCR czy szybkie testy na obecność antygenu wirusa grypy stosuje się dość rzadko. Testy takie mogą być przydatne gdy planujemy np. odwiedziny u osoby z obniżoną odpornością i chcemy się upewnić, że nie zarażamy.

Mimo, że przeziębienie i grypa są ze sobą mylone, to dość prosto je odróżnić. W przypadku grypy przebieg jest gwałtowny. Często pojawia się wyczerpanie, gorączka, ból głowy, kaszek i bóle stawowo-mięśniowe o znacznym nasileniu. Przy przeziębieniu przebieg jest powolny. Bóle głowy i gorączka występują rzadko. Nie obserwuje się wyczerpania. Kaszel cechuje niewielkie nasilenie. Bardzo często natomiast pojawia się ból gardła. Nieleczona grypa może wiązać się z ciężkimi powikłaniami. Grupą, u której szczególnie często się pojawiają są dzieci poniżej 5 roku życia, dorośli powyżej 65 roku życia, kobiety w ciąży, osoby otyłe oraz z chorobami przewlekłymi. Wśród możliwych powikłań po grypie wymienić można m.in. anginę paciorkowcową, zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego czy zaostrzenie istniejącej choroby przewlekłej. Śmiertelność z powodu grypy w populacji ogólnej jest dość niska i wynosi 0,1-0,5%, ale już u osób 65+ wzrasta do 1%.

Leczenie grypy obejmuje stosowanie łagodzących objawy leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych (np. ibuprofen, paracetamol). W grupie zwiększonego ryzyka ciężkiego przebiegu choroby i wystąpienia powikłań stosuje się leki przeciwwirusowe. Stosowanie inhalacji, które nawilżają drogi oddechowe, przyczyni się do ułatwienia oddychania i zmniejszenia kaszlu. Zaleca się także odpoczynek, dostateczną ilość snu oraz spożywanie ciepłych napojów. Dodatkowe wsparcie mogą przynieść napary ziołowe o działaniu rozgrzewającym i wzmacniającym odporność, takie jak napary z czarnego bzu, kwiatu lipy, jeżówki purpurowej, dzikiej róży czy malin. Konieczne jest również izolowanie się od osób zdrowych, aby uniknąć rozprzestrzeniania się choroby.

Infekcja wirusem RSV - objawy, leczenie

Wirus RSV (Respiratory Syncytial Virus) to schorzenie układu oddechowego wywołane wirusem RNA z grupy paramyksowirusów. Zakażenia są powszechne wśród dzieci i osób starszych, szczególnie w okresie zimowym i wczesnowiosennym. Wirus przenosi się drogą kropelkową lub bezpośrednim kontaktem, a także może przetrwać na powierzchniach przez wiele godzin. Epidemie często występują w przedszkolach i żłobkach. Objawy zakażenia u dzieci obejmują kaszel, katar, gorączkę. U niemowląt może się rozwinąć ciężkie zapalenie płuc. Wirus RSV jest głównym czynnikiem infekcji górnych dróg oddechowych u dzieci. Niemowlęta często wymagają hospitalizacji, zwłaszcza wcześniaki i dzieci z obniżoną odpornością. W przypadku dorosłych, infekcja zazwyczaj przebiega łagodnie, ale może prowadzić do zapalenia płuc u osób starszych lub z obniżoną odpornością. Rozpoznanie zakażenia można potwierdzić testami immunofluorescencyjnymi, PCR lub ELISA. Leczenie jest objawowe - nawilżanie powietrza, podawanie tlenu w przypadku niedotlenienia, nawadnianie, inhalacje solą fizjologiczną. W cięższych przypadkach stosuje się ribawirynę. Możliwe powikłania infekcji obejmują zapalenie ucha środkowego, a w cięższych przypadkach upośledzenie czynności płuc, zapalenie płuc i zapalenie mięśnia sercowego.

Na rynku aptecznym dostępna jest szczepionka przeciwko scyntialnemu wirusowi oddechowemu (RSV) o nazwie handlowej Arexvy. To pierwsza zatwierdzona na świecie szczepionka przeciwko RSV dla osób starszych. Może być stosowana przed okresem wzmożonych zachorowań, zwykle występujących jesienią. Preparat, należący do grupy inaktywowanych, rekombinowanych, zapewnia odporność po jednej dawce. Działa poprzez przekształcony fragment białka wirusa, pobudzając organizm do produkcji przeciwciał. Skuteczność szczepionki w zapobieganiu zakażeniom dolnych dróg oddechowych u osób 60 lat i starszych wynosi około 82,6%, a preparat jest uznawany za bezpieczny i dobrze tolerowany. Wkrótce będzie także dostępna szczepionka Abrysvo, mająca na celu ochronę niemowląt przed chorobami spowodowanymi wirusem RSV. Podawana jest kobietom ciężarnym pomiędzy 32 a 36 tygodniem ciąży, a po szczepieniu przeciwciała przekazywane są płodowi przez łożysko. Szczepionka Abrysvo również jest inaktywowana, rekombinowana, podawana jednorazowo domięśniowo, a jej zastosowanie obejmuje także grupę osób 60+.

COVID-19 - ostatni element tridemii

COVID-19, wywoływane przez wirusa SARS-CoV-2, to choroba zakaźna, której objawy mogą mieć różny stopień nasilenia. Najczęstsze symptomy obejmują gorączkę, kaszel, trudności w oddychaniu, zmęczenie, bóle mięśni i stawów, ból gardła, utratę smaku lub węchu, katar oraz nudności. W przypadku wielu osób przebieg choroby może być łagodny, ale dla niektórych może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza u osób starszych lub z chorobami przewlekłymi. Leczenie COVID-19 może obejmować leki przeciwwirusowe, immunomodulujące, tlenoterapię i leczenie przeciwzakrzepowe. Szczepionki przeciwko COVID-19 odgrywają również kluczową rolę w zapobieganiu zakażeniom i zmniejszaniu ryzyka poważnych powikłań.

Antygenowy test COMBO na grypę A/B+COVID-19/RSV

Od 10 stycznia 2023 roku przychodnie podstawowej opieki zdrowotnej są uprawnione do przeprowadzania refundowanych przez NFZ testów combo. Te zaawansowane testy, określane jako "trzy w jednym", pozwalają na identyfikację zakażenia grypą (typ A lub B), koronawirusem lub wirusem RSV. Wprowadzenie szybkich testów antygenowych tego typu, zdolnych do błyskawicznego wykrywania obecności wirusa grypy (typ A lub B), COVID-19 oraz wirusa RSV, ułatwi trafną diagnozę i dostosowanie optymalnej terapii. Objawy tych trzech infekcji są często podobne, co podkreśla znaczenie unikania nadmiernego stosowania antybiotyków. Wynik testu "3 w 1" jest dostępny już po 15 minutach, co umożliwia lekarzowi szybsze postawienie precyzyjnej diagnozy oraz dostosowanie odpowiedniego leczenia.

Profilaktyka chorób wirusowych

Podstawą profilaktyki chorób wirusowych są szczepienia ochronne. Żadne z nich nie daje jednak pełnej ochrony przed zachorowaniem. Nie powinno się zapominać o najprostszych metodach: unikaniu dużych skupisk ludzkich w szczycie zachorowań oraz utrzymanie zasad higieny, w tym częste mycie rąk. Kluczem do sukcesu jest także dbanie o odporność – nie tylko w sezonach infekcyjnych. Sprawny układ immunologiczny chroni organizm przed zakażeniami bakteriami, wirusami i innymi patogenami. W ramach wspomagania jego pracy wskazane jest unikanie stresu (oraz umiejętne radzenie sobie z nim), regularna aktywność fizyczna oraz zdrowa, zbilansowana dieta. Jadłospis można uzupełnić o substancje o działaniu immunostymulującym m.in. witaminę D, witaminę C, spirulinę, kwasy tłuszczowe omega-3 czy olej z czarnuszki. Popularne są także preparaty z apteki z jeżówką purpurową, pierzgą, propolisem czy pyłkiem pszczelim.

Przypisy

1. Gajewski P. Interna Szczeklika. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2022.
2. Gutiérrez, Saray, Sara L. Svahn, and Maria E. Johansson. "Effects of omega-3 fatty acids on immune cells." International journal of molecular sciences 20.20 (2019): 5028.
3. Meza-Meza, Mónica R., Adolfo I. Ruiz-Ballesteros, and Ulises de la Cruz-Mosso. "Functional effects of vitamin D: From nutrient to immunomodulator." Critical reviews in food science and nutrition 62.11 (2022): 3042-3062.
4. Calella, Patrizia, et al. "Antioxidant, immunomodulatory, and anti-inflammatory effects of Spirulina in disease conditions: a systematic review." International Journal of Food Sciences and Nutrition 73.8 (2022): 1047-1056.
5. Goździcka-Józefiak A. Wirusologia. Wydawnictwo PWN, 2019.
6. Mazur, Natalie I., et al. "Respiratory syncytial virus prevention within reach: the vaccine and monoclonal antibody landscape." The Lancet Infectious Diseases 23.1 (2023): e2-e21.