Rany cięte i rany szarpane – pierwsza pomoc w ranach i pielęgnacja ran ciętych i szarpanych

Rana szarpana - czyli jakie?

Rana szarpana powstaje w wyniku rozciągnięcia, a następnie rozerwania tkanek ciała przez zakrzywione narzędzie o tępej lub kanciastej krawędzi, które działa stycznie lub skośnie do powierzchni ciała. Ma nieregularne, poszarpane brzegi i oficie krwawi. Zazwyczaj rany szarpane długo się goją, ponieważ ubytek tkanki utrudnia złączenie się brzegów rany. Po zagojeniu pozostaje blizna. Dodatkowo, często przedmioty, które powodują ten rodzaj uszkodzeń (gwoździe, haki) są zanieczyszczone smarem, rdzą, błotem, co stanowi źródło potencjalnego zakażenia.

Rany szarpane – pierwsza pomoc

Do opatrywania rany należy założyć rękawiczki ochronne. Pierwsza pomoc w przypadku ran szarpanych polega na założeniu jałowego opatrunku i przewiezienia pacjenta do lekarza. Nie powinno się zakładać opatrunków z waty czy ligniny, ponieważ włókna poprzyklejają się bo brzegów i środka rany, co znacznie utrudni jej późniejsze oczyszczenie. Przed przewiezieniem do lekarza, rana nie powinna być przemywana, uciskana ani oczyszczana z ciał obcych. W przypadku bardzo obfitego krwawienia można dodatkowo zastosować element dociskający np. zwinięty bandaż położony na jałowy opatrunek i dopiero całość zabandażować, a następnie przewieźć osobę poszkodowaną na oddział ratunkowy. Jeśli bandaż zaczyna przeciekać należy dołożyć kolejną warstwę opatrunku, lecz nie zdejmować poprzednich. Po przewiezieniu do szpitala, lekarz zdejmie opatrunki, zatamuje krwawienie, oczyści dokładnie ranę i założy szwy. Ponadto, jeśli rana miała kontakt z piaskiem, żwirem, ziemią, rdzą, wskazane jest podanie surowicy przeciw tężcowi.

Rany – pierwsza pomoc w warunkach domowych

Nie każda rana i skaleczenie wymaga konsultacji lekarskiej. Do objawów, które powinny wzbudzić czujność należy silne krwawienie, duży rozmiar rany, obecność ciała obcego w ranie, jak również złe samopoczucie osoby poszkodowanej – wzmożona potliwość, senność, bladość skóry, zaburzenia krążenia lub oddychania. W większości przypadków postępowanie obejmuje zatamowanie krwawienia, dezynfekcję rany i skóry naokoło, założenie opatrunku i unieruchomienie kończyny, jeśli rana znajduje się w zgięciu i ruchy powodują otwieranie się rany. Jeśli jest taka konieczność – rana mocno krwawi, jest rozległa, jest raną szarpaną, występują niepokojące objawy, chorego powinno się przewieźć jak najszybciej do szpitala.

Aby zatamować krwawienie, miejsce zranienia należy delikatnie ucisnąć czystym gazikiem i przytrzymać kilka minut. Jeśli rana obficie krwawi dodatkowo należy unieść skaleczoną kończynę powyżej poziomu serca i przewieźć chorego do szpitala, bo konieczne może być założenie szwów. Jeśli rana jest powierzchowna, czysta, niewielka i bez ciał obcych możemy ją zaopatrzyć w warunkach domowych. Do dezynfekcji najlepiej użyć specjalnego płynu na bazie oktenidyny, które poza działaniem antyseptycznym stwarzają warunki odpowiednie środowisko do prawidłowego zagojenia się. Rankę można również przepłukać wodą i solą fizjologiczną. Po oczyszczeniu rany należy założyć opatrunek – klasyczny plaster z opatrunkiem, jałowy gazik przyklejony plastrem lub specjalny opatrunek lub plaster hydrożelowy. Opatrunki hydrokoloidowe mają taką przewagę, że poza przyspieszeniem procesów regeneracji tkanek nie przyklejają się do rany i nie powodują oderwania się strupa przy kolejnych zmianach opatrunku. Po odpadnięciu strupa, kiedy zachodzi przebudowa tkanek skórę powinno się nawilżać i natłuszczać, by nie doprowadzić do jej wysuszenia. Powinno się unikać wystawiania blizny na działanie promieni słonecznych, by nie dopuścić do powstania przebarwień.

Rana cięta - czym jest taka rana?

Rana cięta powstaje w wyniku przecięcia skóry ostrym przedmiotem np. nożem, poprzez jego przeciągnięcie po powierzchni, co odróżnia ją od rany kłutej. Rany cięte mogą być różnej szerokości i głębokości, czasami może dojść do przecięcia tkanek leżących poniżej skóry (np. ścięgien, naczyń krwionośnych). Postępowanie z raną zależy od jej wielkości i głębokości. Niewielkie nacięcia można opatrzyć domowymi sposobami, natomiast jeśli występuje obfite krwawienie, rana jest duża lub głęboka, doszło do uszkodzenia głębiej położonych tkanek, należy skonsultować się z lekarzem, który oczyści, opatrzy i zszyje ranę.

Przypisy

1. Leczenie ran. Red. Kilańska, Dorota . PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020
2. Leczenie ran przewlekłych. Red. Szewczyk, Maria T.; Jawień, Arkadiusz. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2019.