Probiotyk przy antybiotyku – brać probiotyk przed czy po antybiotykoterapii?

Czym są probiotyki i prebiotyki?

Probiotyki to żywe drobnoustroje (mikroorganizmy), które w odpowiednich ilościach wywierają korzystny efekt zdrowotny. Zalicza się do nich m.in. bakterie z rodzaju Lactobacillus (pałeczki kwasu mlekowego, Bifidobacterium, a także drożdżaki Saccharomyces boulardii. Naturalnym źródłem probiotyków są fermentowane produkty mleczne oraz kiszonki. W aptekach dostępne są leki oraz suplementy diety z probiotykami. Prebiotyki z kolei to substancje nie ulegające trawieniu, które wspomagają wzrost korzystnej flory jelitowej - stanowią pożywkę dla dobroczynnych bakterii.

Dlaczego powinno się brać probiotyk przy antybiotykoterapii?

Antybiotyki przepisywane są przez lekarzy przy infekcjach bakteryjnych. Niestety wyniszczają nie tylko bakterie chorobotwórcze, ale też te potrzebne, składające się na mikrobiotę przewodu pokarmowego. Zmniejszenie ilości korzystnej mikrobioty jelitowej, stanowiącej pewnego rodzaju ochronę, powoduje, że łatwiej namnażają się bakterie proteolityczne (gnilne), mniej wrażliwe na antybiotyki. Naturalna mikroflora jelitowa jest niezbędna dla prawidłowej pracy układu immunologicznego, zapobiega kolonizacji jelita patogenami, wspomaga procesy trawienia, wytwarza substancje potrzebne do regeneracji komórek jelita, a także może mieć wpływ na działanie ośrodkowego układu nerwowego. Zaburzenia flory jelitowej nie tylko powodują obniżenie odporności, ale również są przyczyną biegunki. Największe ryzyko biegunki po antybiotykach stwarzają antybiotyki o szerokim zakresie działania, tzw. antybiotyki szerokowidmowe. Zalicza się do nich m.in. aminopenicyliny czy niektóre cefalosporyny. Stosowanie probiotyków zmniejsza ryzyko wystąpienia biegunki o ponad 40%. Z tego powodu podczas leczenia antybiotykiem warto zainwestować w dobry probiotyk, pomagający w odbudowie flory bakteryjnej.

Jaki stosować probiotyk przy antybiotyku?

Tylko niektóre rodzaje probiotyków są skuteczne w profilaktyce biegunki poantybiotykowej. Polecane są szczepy: Saccharomyces boulardii, Lactobacillus rhamnosus E/N, Lactobacillus rhamnosus Pen, Lactobacillus rhamnosus Oxy, Lactobacillus GG, Lactobacillus casei DN-114 001, Streptococcus thermophilus, Bifidobacterium lactis BB-12.

Probiotyk przed czy po antybiotyku?

Czy można podać od razu probiotyk po antybiotyku? Wszystko zależy od stosowanego leku, ale lepiej nie. Probiotyki zawierające szczepy wymienione wcześniej, które mają udokumentowaną skuteczność w zapobieganiu biegunki poantybiotykowej można stosować w trakcie leczenia, ponieważ wykazują oporność na większość antybiotyków. Drożdżaki Saccharomyces boulardii nie należą do rodziny bakterii, dlatego antybiotyki nie mają na nie wpływu. Bezpieczniej jednak, bez analizowania oporności bakterii na konkretny antybiotyk, będzie zachować odstęp 4-6 godzin pomiędzy antybiotykiem a probiotykiem. Poleca się przyjmowanie probiotyku jeszcze kilka dni po zakończeniu stosowania antybiotykoterapii.

Jak długo przyjmować probiotyk po zakończonej antybiotykoterapii?

Nie ma konkretnych wytycznych jak długo stosować probiotyk po antybiotykoterapii. Wszystko zależy od czasu leczenia i rodzaju stosowanego leku. Bardziej wyniszczające dla flory są antybiotyki o szerokim zakresie działania. W leczeniu niektórych chorób antybiotyki przyjmuje się bardzo długo – kilka tygodni, a nawet miesięcy. W takim przypadku czas, przez który przyjmujemy probiotyki powinien być dłuższy. Ogólnie zaleca się, żeby probiotyk przyjmować wraz z posiłkiem, najlepiej mlecznym. Jedzenie obniża kwasowość w żołądku, co zwiększa przeżywanie bakterii probiotycznych. Przyjmowany raz dziennie najlepiej brać do kolacji, ponieważ w nocy ruchy jelit są spowolnione i bakterie probiotyczne będą miały lepsze warunki do kolonizacji.

Jaki probiotyk wybrać?

W zależności od szczepu bakterii probiotycznych, mają one odmienne właściwości i zastosowanie. Dostępne są zarówno probiotyki wieloszczepowe, jak i te zawierające jeden konkretny składnik. Wybierając probiotyk lepiej jest wybrać taki, który ma status leku - są lepiej przebadane. Producent gwarantuje określoną minimalną ilość żywych bakterii w produkcie, a także doprecyzowane nazwy szczepów bakterii z odpowiednimi oznaczeniami. Lek ma udowodnione korzystne działanie oraz bezpieczeństwo. Przykładowe leki to np. Lakcid, Lakcid forte, Lacidofil, Enterol. Niestety, jest dużo mniejsza dostępność leków niż suplementów. Jeśli kupujemy suplement warto zwrócić uwagę na opis szczepów bakterii. Powinna być tam nazwa łacińska z oznaczeniem literowo-cyfrowym np. Lactobacillus rhamnosus GG. Niektóre preparaty probiotyczne wymagają przechowywania w lodówce, na co również należy zwróci uwagę. Suplementem dobrej jakości z dokładnie opisanym składem jest np. Vivomixx. Preparaty należy przyjmować zgodnie z zaleceniami producenta. W razie wątpliwości należy skonsultować się z farmaceutą.

Probiotyki określane są często jako leki osłonowe podczas stosowania antybiotyku. Podawane w odpowiednich ilościach zmniejszają ryzyko wystąpienia biegunki związanej z antybiotykoterapią. Probiotyk należy przyjmować zarówno w trakcie antybiotykoterapii, jak i po zakończonej kuracji, przynajmniej przez kilka dni. Na ogół nie poleca się podawać probiotyków razem z antybiotykiem, lepiej zachować odstęp czasowy przynajmniej 1-2 godziny. Najlepiej przyjmować je wraz z posiłkiem.

Przypisy

1. Guo, Q., Goldenberg, J. Z., Humphrey, C., El Dib, R., & Johnston, B. C. (2019). Probiotics for the prevention of pediatric antibiotic‐associated diarrhea. Cochrane Database of Systematic Reviews, (4).
2. Goodman, C., Keating, G., Georgousopoulou, E., Hespe, C., & Levett, K. (2021). Probiotics for the prevention of antibiotic-associated diarrhoea: a systematic review and meta-analysis. BMJ open, 11(8), e043054.
3. Liao, W., Chen, C., Wen, T., & Zhao, Q. (2021). Probiotics for the prevention of antibiotic-associated diarrhea in adults: A meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Journal of clinical gastroenterology, 55(6), 469.
4. Mekonnen, S. A., Merenstein, D., Fraser, C. M., & Marco, M. L. (2020). Molecular mechanisms of probiotic prevention of antibiotic-associated diarrhea. Current opinion in biotechnology, 61, 226-234.