Jęczmień na oku i powiece – objawy, ile trwa, leczenie jęczmienia

Jęczmień na oku przyjmuje postać grudki na powiece z towarzyszącym obrzękiem i zaczerwienieniem. Spowodowany jest zakażeniem gronkowcowym i zablokowaniem ujścia gruczołów. Jak wygląda jęczmień i gradówka? Czym się różnią? Jak leczyć jęczmień?

Czym jest jęczmień? Rodzaje jęczmienia

Jęczmień (łac. hordeolum) to ostre zapalenie gruczołu powiekowego Zeissa lub Meiboma, które może być wewnętrzne lub zewnętrzne.  W przebiegu infekcji dochodzi do wytworzenia się torbieli. Zmiana ta może powodować dolegliwości bólowe, swędzieć, a powieka puchnąć. Po jakimś czasie, jęczmień zazwyczaj pęka, a ropa wydostaje się na zewnątrz.

Jęczmień zewnętrzny obejmujący mieszki włosowe rzęs, powstaje zwykle w wyniku zaczopowania ujścia i zakażenia gruczołów łojowych Zeissa lub potowych gruczołów rzęskowych Molla. Rozwija się zakażenie gronkowcowe. Ropień powstaje na powiece, najczęściej jako pojedyncza grudka, która obli przy dotyku. Skóra powieki naokoło jest obrzęknięta i zaczerwieniona.

Jęczmień wewnętrzny rozwija się w gruczołach tarczkowych Meiboma. Z reguły powoduje silniejsze dolegliwości bólowe niż jęczmień zewnętrzny. Rozwija się pod powieką i jest widoczny po jej odchyleniu jako żółta grudka.

Objawy jęczmienia

Jęczmień przyjmuje postać grudki, która zlokalizowana jest na lub pod powieką. W zależności od lokalizacji i jego wielkości powoduje objawy takie jak łzawienie, ból i obrzęk powieki, zaczerwienienie powieki, swędzenie i ból oka, uczucie ciała obcego w oku.

• obrzęk powieki
• guzek zapalny
• zaczerwienienie
• ból powieki
• brak zaburzeń widzenia

W przypadku zaobserwowania gorączki, powiększenia i bolesności węzłów chłonnych, obrzęku całego oka, ropnej wydzieliny z oka czy zaburzeń widzenia wskazana jest pilna wizyta u okulisty.

Przyczyny powstawania jęczmienia na oku

Zwykle czynnikiem etiologicznym infekcji są gronkowce, ale może wystąpić także jałowy odczyn zapalny gruczołu z niedrożnym ujściem. Wśród czynników ryzyka rozwoju jęczmienia zalicza się zaburzenia funkcji gruczołów tarczkowych Meiboma, trądzik różowaty, cukrzycę, przewlekłe zapalenie brzegów powiek, łojotok, łojotokowe zapalenie skóry. Może być wynikiem także nieprawidłowej higieny okolicy oka - niedokładnego demakijażu, dotykania okolicy oka brudnymi palcami, stosowanie kosmetyków po dacie ważności (np. krem pod oczy, tusz do rzęs, cienie do powiek), nieodpowiednie użytkowanie soczewek kontaktowych.

Jęczmień i gradówka

Gradówka (łac. chalazion) to torbiel gruczołu Meiboma. Jest to miejscowe, przewlekłe zapalenie o charakterze ziarniaka tłuszczowego. Gradówka widoczna jest w formie dobrze odgraniczonego twardawego guzka, bez tkliwości. Często ustępuje samoistnie. Powstaje w wyniku zablokowania ujść gruczołów łojowych, co wywołuje przenikane nadmiaru wydzieliny łojowej do tarczki i reakcję zapalną, która w stanie zakażenia lub zapalenia przechodzi w jęczmień wewnętrzny. Duże gradówki mogą uciskać rogówkę i wywoływać astygmatyzm, zaburzając ostrość widzenia zarówno z bliska, jak i z daleka.

Jęczmienie występują częściej u dorosłych niż dzieci. Może być to związane ze zwiększonym stężeniem hormonów androgennych, większą lepkością wydzieliny łojowej oraz częściej występującym zapaleniem gruczołów Meiboma.

Jęczmień z kolei, charakteryzuje się bolesnym, ograniczonym obrzękiem powieki, na której występuje guzek zapalny i zaczerwienienie. Nie powoduje zaburzeń widzenia.

Jęczmień - diagnostyka

Diagnostyka jest przeprowadzana na podstawie objawów podmiotowych (obrzęk powieki początkowo rozległy, potem zlokalizowany do miejsca zapalenia, zgrubienie, zaczerwienienie, bolesność powieki) oraz przedmiotowych (tkliwość, widoczny guzek w obrębie powieki otoczony obszarem zaczerwienienia skóry). Lekarz przeprowadza wywiad w kierunku wcześniejszych zapaleń, chirurgicznego usuwania gradówki. Wykonuje badanie w mapie szczelinowej oraz badanie makroskopowe i palpacyjne powieki. Jęczmień różnicuje się z przedprzegrodowym zapaleniem tkanek, natomiast nawracające gradówki - z rakiem gruczołu łojowego.

Leczenie jęczmienia na powiece

Podstawą leczenia jęczmienia w domu jest wykonywanie okładów rozgrzewających oraz masażu, co uzupełnia się miejscowym stosowaniem antybiotyków. Zazwyczaj ciepłe okłady trwające 10-15 minut zaleca się wykonywać 4 razy dziennie. Do okładu można wykorzystać ciepły ręcznik, kompres lub mały szklany pojemnik wypełniony ciepłą wodą. Masaż powieki można wykonać przy pomocy palca, wałeczka,

W leczeniu jęczmienia stosuje się maść antybiotykową zawierającą erytromycynę, chloramfenikol, neomycynę lub chinolony. W przypadku wytworzenia ropnia konieczne jest jego nacięcie. Przy wystąpieniu gradówki, lekarz może ją ostrzyknąć preparatem steroidowym (triamcynolon). W przypadku braku efektu leczenia gradówki przez 4-6 tygodni, lekarz prawdopodobnie zadecyduje o jej wycięciu.

Domowe sposoby na jęczmień

Domowym sposobem na jęczmień jest przykładanie ciepłych kompresów oraz delikatny masaż powieki. Ciepły okład można wykonać też nasączając kompres naparem ziołowym o działaniu przeciwzapalnym i łagodzącym np. z rumianku, świetlika, nagietka. Wiele osób pociera jęczmień złotą obrączką, jednak nie ma to związku z materiałem, z jakiego jest wykonana, lecz z samym wykonaniem masażu. W wyniku pocierania, dochodzi do odblokowania ujścia gruczołów, których zamknięcie doprowadziło do powstania jęczmienia. W celu zapobiegania rozwoju i nawrotów jęczmienia, należy pamiętać o odpowiedniej higienie brzegów powiek:

• codziennie rano i wieczorem oczyszczać twarz
• nie dotykać okolicy powiek brudnymi rękami
• nie chodzić spać w makijażu
• wykonywać dokładny demakijaż oczu
• nie stosować tuszu do rzęs od innej osoby lub po dacie ważności
• nie używać kosmetyków (np. krem pod oczy, kosmetyki do makijażu, płyn micelarny) po upłynięciu daty ważności
• wykonywać delikatny masaż powiek w celu usunięcia wydzieliny z gruczołów
• wykonywać ciepłe okłady, w celu upłynnienia wydzieliny zalegającej na brzegach powiek
• oczyszczać brzegi powiek specjalnymi chusteczkami jednorazowymi do powiek (np. SOFTEYE BLEPHA Chusteczki okulistyczne do higieny powiek) lub wacikami nasączonymi płynem takim jak np. BLEPHASOL płyn micelarny do pielęgnacji powiek
• nie używać soczewek kontaktowych w okresie zakażenia i stanów zapalnych oka

Należy pamiętać, że jęczmień jest zaraźliwy - przenoszenie ulegają bakterie gronkowca. Z tego powodu, stosowanie tych samych kosmetyków, spanie na tej samej poduszce czy używanie tego samego tuszu do rzęs może spowodować rozwój zakażenia.

Przypisy

1. Lindsley, Kristina, Jason J. Nichols, and Kay Dickersin. "Non‐surgical interventions for acute internal hordeolum." Cochrane Database of Systematic Reviews1 (2017).
2. Bragg, Kara J., Patrick H. Le, and Jacqueline K. Le. "Hordeolum." (2017).
3. Loth, Christiane, et al. "Hordeolum and chalazion:(Differential) diagnosis and treatment." Der Ophthalmologe: Zeitschrift der Deutschen Ophthalmologischen Gesellschaft(2021).