Domowe sposoby na ból głowy - jak złagodzić dolegliwości i pozbyć się bólu głowy naturalnymi metodami?

Domowe sposoby na ból głowy - aromaterapia, masaż, leki na ból głowy

Ból głowy to jedna z tych dolegliwości, którą w medycynie określa się jako objaw nieswoisty - oznacza to, że ten symptom może pojawiać się w przebiegu różnych chorób, jednak zazwyczaj nie wskazuje on na żadne konkretne schorzenie. Przyczyn bólu głowy jest wiele - od zmian ciśnienia, poprzez stres i napięcie w ciele, aż po niewłaściwą dietę, odwodnienie i inne czynniki. Niezależnie jednak od przyczyny, ból głowy można spróbować załagodzić za pomocą domowych, naturalnych sposobów. Uwzględniają one między innymi aromaterapię, masaż i akupresurę czy wykorzystanie oddechowych technik relaksacyjnych. Jak zastosować je w praktyce? Kiedy należy sięgnąć po leki na ból głowy? Jakie rodzaje bólu głowy powinny skłonić nas do wizyty u lekarza pierwszego kontaktu lub neurologa? Poznaj najważniejsze informacje o domowych sposobach na ból głowy i sprawdź, które z nich mają szansę zadziałać u Ciebie i Twoich bliskich!

Rodzaje bólu głowy - migrena, klasterowy ból głowy i inne przykłady

Różnicowanie rodzajów bólu głowy jest szczególnie istotne z punktu widzenia doboru konkretnej terapii - inaczej bowiem leczy się ból głowy pochodzenia mięśniowego czy napięciowego, a inaczej - migreny, zatokowy ból głowy czy klasterowy ból głowy. Ogólnie rodzaje bólów głowy dzieli się na:

• pierwotne bóle głowy - inaczej określane mianem samoistnych bólów głowy. Należą do nich takie typy bólu jak: klasterowy ból głowy, migrena, napięciowy ból głowy, ból głowy wysiłkowy, piorunujący, kaszlowy i inne;
• wtórne bóle głowy - czyli bóle wywoływane innymi schorzeniami, takimi jak: zaburzenia psychiczne, zapalenie zatok, nadciśnienie lub niedociśnienie, infekcje i choroby toczące się w obrębie górnych dróg oddechowych, uszu, ogólnie - twarzoczaszki, bóle głowy na skutek urazów, wypadków i inne;
• nerwobóle nerwów czaszkowych (zwykle nerwu trójdzielnego).

Dokładny podział bólów głowy, a także ich charakterystykę zawarliśmy w jednym z naszych poprzednich tekstów: Bóle głowy - przyczyny, rodzaje bólu głowy, leczenie. W artykule opisujemy również informacje dotyczące profesjonalnej diagnostyki bólu głowy.

Przyczyny bólu głowy - co wpływa na ten objaw?

Ból głowy może mieć różne przyczyny - niektóre z nich są zależne od czynników zewnętrznych (zmiany ciśnienia, hałas), a inne - od wewnętrznych (choroby towarzyszące objawiające się bólem głowy, długotrwały stres). W przypadku bólu głowy pojawiającego się często, zdecydowanie warto zidentyfikować okoliczności i czynniki wpływające na jego wystąpienie, by w przyszłości móc je ograniczać lub zupełnie niwelować. Niemniej, wśród najczęstszych przyczyn bólu głowy wyróżnia się:

• odwodnienie organizmu lub głód - niezaspokojenie obu tych potrzeb (jedzenia lub picia) może zdecydowanie powodować ból głowy i inne, nieprzyjemne objawy, takie jak suchość w ustach czy ból żołądka;
• infekcje, choroby zakaźne - ból głowy często występuje w przebiegu przeziębienia, anginy, zapalenia ucha i innych tego typu dolegliwości;
• bóle migrenowe - więcej informacji o tej dolegliwości zawarliśmy w tekście Migrena - przyczyny i sposoby leczenia migrenowego bólu głowy. Jak rozpoznać objawy migreny i kiedy pacjent powinien zgłosić się do specjalisty neurologii?;
• napięcie i długotrwały stres;
• długie przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach, z ograniczonym dostępem do świeżego powietrza, w jednej pozycji - bez podejmowania aktywności fizycznej w ciągu dnia;
• nadużywanie alkoholu (szczególnie picie czerwonego wina), a także palenie papierosów;
• nieskorygowane wady wzroku i nieleczone choroby oczu (ból głowy spowodowany tymi czynnikami wymaga konsultacji u okulisty);
• choroby układu krążenia oraz choroby metaboliczne - w tym zwłaszcza nadciśnienie czy miażdżyca.

Oczywiście katalog przyczyn bólu głowy obejmuje znacznie więcej czynników niż te wymienione powyżej - można wskazać dodatkowo chociażby zmiany ciśnienia, zmiany strefy czasowej i wiele innych okoliczności. Część osób wskazuje także na pojawianie się omawianej dolegliwości w następstwie wykonywania pracy w jednej pozycji (najczęściej siedzącej) przez wiele godzin, co prowadzi do usztywnienia mięśni karku, barków i ramion, a w konsekwencji - do przykrego bólu głowy.

Objawy bólu głowy - spięcie mięśni karku i szyi, ból oczu i inne symptomy

W diagnostyce różnicowej bólu głowy istotne są także objawy towarzyszące, które mogą ukierunkowywać wybór badań czy testów służących prawidłowemu rozpoznaniu problemu. Bólom głowy często towarzyszą:

• ból oczu, a także zaburzenia widzenia, uczucie rozpierania gałek ocznych, podwyższone ciśnienie oczne;
• nudności i wymioty;
• światłowstręt, uwrażliwienie na dźwięki oraz zapachy;
• złe samopoczucie, trudności z zasypianiem, rozdrażnienie, nerwowość;
• wyczuwalne napięcie w górnych partiach ciała i usztywnienie karku, ramion, barków;
• objawy infekcji zatok, ucha, gardła (jeśli ból towarzyszy przeziębieniu, grypie lub innej chorobie zakaźnej).

Warto także obserwować u siebie symptomy pojawiające się zwykle przed napadem bólu głowy - to zdecydowanie ułatwi diagnostykę w kierunki migreny czy też klasterowych bólów głowy (to właśnie w tych przypadłościach obserwuje się tak zwaną aurę, czyli symptomy zapowiadające wystąpienie bólu).

Domowe sposoby na ból głowy - aromaterapia (olejek lawendowy), picie naparu z imbiru

Jednym z naturalnych sposobów na ból głowy jest aromaterapia. W momencie, w którym zaczynamy odczuwać ból głowy, można zadziałać na dwa sposoby:

• umieszczamy wybrany olejek eteryczny w urządzeniu czy akcesorium przeznaczonym do rozpylania lub emitowania aromatu. Są to między innymi kominki zapachowe, ale również nawilżacze powietrza przystosowane do używania ich z olejkami eterycznymi. Dobrym pomysłem będzie wdychanie aromatu olejku i jednoczesne położenie się w zacienionym, cichym miejscu;
• mieszamy kilka kropli olejku eterycznego z olejem bazowym - migdałowym, oliwą z oliwek lub innym, ulubionym (należy pamiętać o tym, by nigdy nie nakładać na skórę czystego olejku eterycznego - nie jest on bowiem przeznaczony do stosowania miejscowego i może wywołać silne podrażnienie). Następnie palcami delikatnie zmoczonymi w miksturze wykonujemy łagodny masaż skroni.

Do aromaterapii stosowanej przy bólu głowy sprawdzą się olejki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Wśród nich wyróżnić można olejek miętowy, geraniowy, bazyliowy, olejek lawendowy czy majerankowy. W bólu głowy o charakterze migrenowym poleca się stosowanie olejku imbirowego, natomiast jeśli nie odpowiada nam forma aromaterapii, wówczas możemy posiłkować się naparem z imbiru - wystarczy kilka plasterków świeżego korzenia imbiru zalać wrzątkiem i wypić (dla lepszych odczuć smakowych do naparu można dodać miód, syrop z agawy, syrop klonowy czy ksylitol).

Co pomaga na ból głowy? Spróbuj masażu głowy, akupresury i technik relaksacyjnych

Na napięciowy ból głowy czy też ból wywołany spięciem w ciele i sztywnością mięśni, mogą pomóc techniki relaksacyjne, których stosowanie prowadzi do „wyciszenia i uspokojenia” układu nerwowego. Wśród takich technik można wyróżnić:

• masaż głowy i skroni, wykonywany przez specjalistę w gabinetach fizjoterapeutycznych. Czasem od bólu głowy uwalnia również masaż pleców i barków, powodując rozluźnienie szyi i redukcję napięcia. Każdy może przetestować także technikę mobilizacji czepca ścięgnistego (czyli struktury określanej inaczej mianem skalpu). W tym celu delikatnie chwytamy włosy i staramy się „przesuwać” skórę na głowie w przód, w tył i na boki (ruch ten dobrze widać w lustrze). Takie działanie również pomaga znieść napięcie;
• akupresura - to technika polegająca na uciskaniu konkretnych punktów - przy bólu głowy mówi się oczywiście o skroniach, a także o ucisku na środku karku (nieco poniżej linii włosów) oraz punktu pomiędzy brwiami;
• oddechowe techniki relaksacyjne - polegają one na uspokojeniu oddechu, a także na nauce oddychania torem dolnożebrowym. W celu nauki tych technik warto udać się do fizjoterapeuty oddechowego, który pokaże nam zarówno prawidłowe wzorce oddychania, jak i sekwencje mające na celu wyciszenie i uspokojenie organizmu.

Oczywiście ból głowy można próbować uśmierzyć także klasycznymi sposobami, takimi jak drzemka w cichym i ciemnym pomieszczeniu lub ciepła kąpiel (rozgrzanie ciała pomaga jednocześnie rozszerzyć naczynia krwionośne i poprawić przepływ krwi). Wielu pacjentów stosuje zimne okłady na czoło i skronie - czasem ta metoda może zadziałać, jednak należy z nią uważać, ponieważ bardzo chłodny okład przyłożony do skóry może spowodować skurcz naczyń krwionośnych i nasilić, a nie złagodzić ból. Niektórym osobom pomaga wypicie filiżanki kawy (i nic w tym dziwnego - kofeina jest składnikiem niektórych leków na ból głowy), a innym - spacer na świeżym powietrzu i dotlenienie organizmu. Dla pewności powinniśmy także nawodnić się i zjeść lekki posiłek - być może ból wynika właśnie ze zbliżającego się odwodnienia czy też głodu.

Szybkie sposoby na ból głowy - leki na ból głowy dostępne bez recepty

Jeśli żadne z domowych sposobów na ból głowy nie pomagają, a same dolegliwości utrudniają nam codzienne funkcjonowanie, beztroskie spędzanie wolnego czasu czy nocny odpoczynek, wówczas można zdecydować się na sięgnięcie po leki na ból głowy - dostępne w aptece bez recepty. Są to przede wszystkim:

• paracetamol - lek o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, dostępny w tabletkach, syropach czy zawiesinach. Paracetamol jest bezpieczny dla kobiet w ciąży i dzieci, dlatego wielu producentów ma w swojej ofercie leki przeciwbólowe z tym składnikiem, skierowane do odbiorców z tych „wrażliwych” grup pacjentów. Oprócz tego paracetamol powinny wybierać osoby cierpiące na choroby żołądka i jelit, a także na choroby wątroby i nerek;
• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak ibuprofen, ketoprofen, diklofenak, naproksen i inne. Jak sama nazwa wskazuje - obok działania przeciwbólowego mają również działanie przeciwzapalne (którego nie wykazuje paracetamol). Leki te działają szybko i skutecznie, jednak muszą na nie uważać osoby z podrażnionym żołądkiem lub przyjmujące wiele innych leków - z uwagi na możliwe interakcje.

Do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych należy także ASA (kwas acetylosalicylowy) - czyli popularna aspiryna. Często występuje ona jako jeden ze składników złożonych leków na ból głowy. Ogólnie rzecz biorąc, preparaty z „czystą” aspiryną stosowane są przewlekle u osób cierpiących z powodu chorób związanych z nadmierną krzepliwością krwi. ASA pomaga bowiem zmniejszyć zjawisko agregacji płytek krwi i minimalizować ryzyko powstawania złogów miażdżycowych. Niemniej, jej przeciwbólowe i przeciwzapalne działanie znajduje swoje zastosowanie również w leczeniu bólu głowy. Należy tutaj zaznaczyć, że kwas acetylosalicylowy przeciwwskazany jest u dzieci. W innych przypadkach jego stosowanie należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.

Leczenie bólu głowy - kiedy potrzebna jest konsultacja lekarska?

Epizody bólu głowy, który nie przechodzi zarówno po zastosowaniu domowych sposobów, jak i leków dostępnych w aptece bez recepty, zdecydowanie powinny skłonić nas do wizyty u lekarza. Dodatkowo objawami niepokojącymi będą objawy towarzyszące w postaci zaburzeń widzenia, czasowej ślepoty (jedno- lub obuocznej), a także zaburzenia równowagi, świadomości, omdlenia czy zawroty głowy prowadzące do niebezpiecznych sytuacji. Ogólnie każdy ból głowy przy którym nie działają zwykłe leki oraz wyciszenie, drzemka i inne, naturalne metody, będzie wymagał skonsultowania się z lekarzem - zwłaszcza, jeśli takie symptomy pojawiają się u dzieci, kobiet w ciąży, seniorów lub pacjentów z chorobami towarzyszącymi (szczególnie z chorobami układu krążenia i chorobami serca).

Źródła:

1. J. J. Rożniecki, M. Bodzioch, Bóle głowy [w:] Medycyna Praktyczna, 10.08.2022
2. Dr med. G. Zwolińska, Bóle głowy: przyczyny, rodzaje, jak sobie z nimi radzić? [w:] Medycyna Praktyczna, 31.10.2022
3. Lek. A. Zajkowska, Bóle głowy [w:] Neurologia po Dyplomie 03/2017
4. H. Wójcik-Drączkowska, M. Bilińska, W. Nyka, Migrena - rozpoznanie i leczenie [w:] Forum Medycyny Rodzinnej2007, tom 1, nr 2
5. A. Prusiński, Pułapki i rafy w codziennej praktyce neurologa: nietypowe bóle głowy [w:] Polski Przegląd Neurologiczny 2007, tom 3, nr 4