Głóg – właściwości zdrowotne, stosowanie, przeciwwskazania

Głóg to roślina powszechnie występująca w Polsce w ogrodach i parkach. Ten krzew z rodziny Różowatych jest popularnym surowcem zielarskim. Ekstrakt z kwiatostanu i owoców głogu jest wykorzystywany przede wszystkim w fitoterapii chorób układu krążenia. Jakie właściwości ma głóg i jak go stosować?

Właściwości głogu

Cierniste krzewy z rodziny Różowatych ( łac. Rosaceae)są pospolitymi roślinami, występującymi w Polsce na nizinach oraz w niższych pasmach górskich. Jego białe kwiaty można zauważyć w parkach, ogrodach i lasach. W lecznictwie stosuje się owoc głogu oraz kwiatostan głogu z obu występujących gatunków: głóg dwuszyjkowy (łac. Crataegus oxycantha L.) oraz jednoszyjkowy (łac. Crataegus monogyna L.). Składnikami biologicznie czynnymi surowca (łac. Crataegi folium com florae) są:

• flawonoidy min. witeksyna, pochodne kwercetyny
• procyjanidyny, w tym OPC (oligomeryczne proantocyjanidyny)
• kwasy triterpenowe
• fenolokwasy m.in kawowy, chlorogenowy
• kardioaktywne aminy (fenyloamina, cholina, acetylocholina, etyloamina)
• ksantyny
• zasady nukleotydowe
• sole mineralne, w większości potasowe

Głóg przede wszystkim działa na układ krwionośny. Powoduje rozkurcz drobnych tętniczek, zwiększenia przepływu wieńcowego oraz pośredniej beta-stymulacji mięśnia sercowego. Dzięki temu, zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego. Ponadto, łagodnie obniża ciśnienie krwi, zmniejsza stężenie cholesterolu LDL i triglicerydów we krwi, a także wykazuje działanie uspokajające. Jego działanie poprawiające nastrój najprawdopodobniej wynika z lepszych zdolności adaptacyjnych organizmu. Flawonoidy zawarte w surowcu wykazują aktywność antyoksydacyjną i przeciwwolnorodnikową.

Działanie głogu na układ sercowo-naczyniowy

Związki bioaktywne zawarte w głogu wpływają na pobudzenie receptorów w komórkach mięśnia sercowego, wywołując efekt:

• inotropowy dodatni – wzmocnienie siły skurczu serca
• chronotropowy dodatnio – zwiększa częstość skurczów serca
• dromotropowy dodatni - zwiększenie szybkości przewodzenia w mięśniu sercowym
• batmotropowy ujemny - podwyższenie progu pobudliwości komórek mięśnia sercowego

Badania kliniczne wykazały, że regularne stosowanie głogu przez 6 tygodni nie tylko wpływało pozytywnie na czynność mięśnia sercowego, łagodząc duszność wysiłkową, dolegliwości bólowe, tachykardię, ale również poprawiało ogólne samopoczucie. Głóg jest bardzo korzystnie oddziaływującym surowcem na naczynia krwionośne, wykazuje aktywność przeciwmiażdżycową, obniża stężenie "złego" cholesterolu LDL oraz triglicerydów we krwi. Jest rośliną szeroko stosowaną w niewydolności serca, chorobie wieńcowej oraz dusznicy bolesnej.

Zastosowanie głogu

Właściwości lecznicze głogu doceniane są przede wszystkim przez pacjentów kardiologicznych. Jego wpływ na pracę serca, działanie przeciwutleniające i przeciwmiażdżycowe powoduje, że preparaty z głogiem stosuje się w zaburzeniach i jednostkach chorobowych takich jak:

• zmniejszona kurczliwość mięśnia sercowego (okres I i II według NYHA)
• umiarkowane nadciśnienie
• umiarkowany rzadkoskurcz
• zaburzenia krążenia mózgowego wywołane miażdżycą naczyń
• miażdżycy
• choroby serca wieku starczego
• dusznica bolesna
• choroba niedokrwienna serca
• podwyższony poziom cholesterolu LDL
• podwyższone stężenie triglicerydów

Głóg - suplementy diety

W aptekach dostępne są preparaty takie jak: tabletki z ekstraktem z głogu, nalewki, płyny doustne, suszone owoce i kwiatostan głogu, herbatki z głogiem, krople nasercowe z wyciągiem z głogu. Napar z owoców głogu można samodzielnie przygotować w domu. Wystarczy 2 łyżeczki suszonych owoców zalać gorącą wodą i pozostawić pod przykryciem na 20 minut.

Głóg - przeciwwskazania

Stosowanie głogu nie powoduje tak wiele działań niepożądanych jak glikozydy nasercowe. Do tej pory nie zaobserwowano istotnych działań niepożądanych. W rzadkich przypadkach mogą występować zawroty i bóle głowy, nudności oraz kołatanie serca. Przeciwwskazaniem do stosowania preparatów głodu zalicza się niskie ciśnienie krwi, wiek poniżej 12 roku życia, nadwrażliwość na wyciągi z głogu i ich składniki, ciąża i karmienie piersią. Warto pamiętać, że osoby z chorobami przewlekłymi, przed rozpoczęciem stosowania głodu, powinny skonsultować się z lekarzem prowadzącym.

Przypisy

1. Lamer-Zarawska, Eliza. Fitoterapia i leki roślinne. Red. . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2013
2. Nabavi, Seyed Fazel, et al. "Polyphenolic composition of C. monogyna Jacq.: from chemistry to medical applications." Nutrients9 (2015): 7708-7728.
3. Moldovan, Cadmiel, et al. "Development of an Optimized Drying Process for the Recovery of Bioactive Compounds from the Autumn Fruits of Berberis vulgaris L. and Crataegus monogyna Jacq." Antioxidants10 (2021): 1579.