Uderzenia gorąca - czym są? Objawy, przyczyny i leczenie. Jak złagodzić uderzenia gorąca w okresie menopauzy?

Czym są uderzenia gorąca?

Uderzenia gorąca, znane również jako napady gorąca to nagłe i intensywne uczucia ciepła przepływającego przez całe ciało, które przeważnie rozpoczynają się w okolicach twarzy, szyi i klatki piersiowej. Epizod może trwać od kilku sekund do kilku minut. Często uderzeniom gorąca towarzyszy zaczerwienienie skóry twarzy, nadmierna potliwość, zimne poty oraz uczucie duszności. Uderzenia gorąca mogą występować zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy, co może prowadzić do zaburzeń snu.

Przyczyny uderzeń gorąca

Uderzenia gorąca kojarzone są głównie z okresem menopauzy w życiu kobiety, ale mogą występować również w innych okolicznościach. Uderzenia gorąca w ciąży i po porodzie są związane ze zmianami hormonalnymi i mają one na celu regulację temperatury ciała w procesie przygotowywania ciała do rozwoju dziecka i oczyszczania się organizmu po porodzie. Uderzenia gorąca to problem także osób z zaburzeniami hormonalnymi jak np. nadczynność tarczycy. Wśród przyczyn nagłego uczucia gorąca wymienić można czynniki takie jak m.in.:

• menopauza
• andropauza (odpowiednik menopauzy u mężczyzn)
• ciąża i połóg
• nadczynność tarczycy
• otyłość i nadwaga
• choroby układu krążenia
• nadciśnienie tętnicze
• stres
• skutek uboczny niektórych leków
• duża ilość kofeiny w diecie
• duża ilość ostrych przypraw w diecie
• rakowiak i niektóre choroby nowotworowe

Uderzenia gorąca w menopauzie

Uderzenia gorąca u kobiet w okresie menopauzy to najczęstszy nieprzyjemny objaw, który skutecznie utrudnia życie. Fale gorąca mogą wystąpić zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy, prowadząc do zaburzeń snu. Przyczyną uderzeń gorąca w menopauzie są zmiany hormonalne, a konkretnie spadek poziomu estrogenów w organizmie. Uderzenia gorąca mogą trwać od kilku sekund do kilku minut. Częstotliwość uderzeń gorąca waha się od kilku razy w tygodniu do kilku razy dziennie. W okresie przekwitania dolegliwość ta może pojawiać się systematycznie nawet przez kilka lat.

Jak długo trwają uderzenia gorąca w menopauzie?

Wiek, w którym pojawia się menopauza, jest uzależniony od różnych czynników. Te czynniki obejmują czynniki dziedziczne, miejsce zamieszkania (im wyżej nad poziomem morza, tym menopauza może pojawić się wcześniej), palenie papierosów (co może przyspieszyć nadejście menopauzy), stosowanie leków obniżających poziom estrogenów i sterydów, przebytą radioterapię lub chemioterapię, utratę jajnika w młodym wieku, a także obecność niektórych przewlekłych chorób. Z uwagi na wpływ tych różnych czynników, zakres wieku, w którym menopauza może wystąpić, jest dość szeroki i oscyluje między 40 a 58 rokiem życia. Niemniej jednak istnieje także możliwość wystąpienia tzw. "przedwczesnej menopauzy" u kobiet cierpiących na wyniszczające choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, choroby tarczycy, bądź w wyniku gwałtownego i znacznego ubytku masy ciała. W trakcie procesu zmian hormonalnych, poziom hormonów płciowych, takich jak progesteron i estrogen, ulega stopniowemu obniżeniu. To właśnie spadek tych hormonów wiąże się z dolegliwościami towarzyszącymi okresowi klimakterium, które mogą trwać nawet przez 4-5 lat. Pojedynczy epizod uderzenia gorąca trwa od 30 sekund do kilku minut. U kobiet w okresie menopauzy częstotliwość uderzeń gorąca waha się od kilku razy w tygodniu do nawet kilku razy dziennie.

Objawy menopauzy

Jednym z pierwszych objawów zbliżającej się menopauzy można zauważyć nieregularność cyklu menstruacyjnego i wydłużające się odstępy pomiędzy miesiączkami. Wśród powszechnych dolegliwości, które pojawiają się na wczesnym etapie zmian hormonalnych, zwanych "wczesną menopauzą", można wymienić m.in. :

• Napady gorąca
• Nocne poty
• Bezsenność
• Obniżenie nastroju
• Ogólne zmęczenie
• Suchość pochwy

Najbardziej charakterystycznym objawem są uderzenia gorąca i nocne poty. W niektórych przypadkach u kobiet mogą również występować dysfunkcje seksualne, objawy depresji, bóle mięśni i stawów, bóle głowy, kołatania serca, zawroty głowy, nadmierną nerwowość, uczucie melancholii oraz trudności z kontrolą oddawania moczu. Badania wskazują, że styl życia może wpływać na nasilenie i długość trwania tych dolegliwości. Kobiety prowadzące aktywny tryb życia i regularnie uprawiające sport doświadczają mniej objawów menopauzy, a te doświadczane są krótsze. Z kolei palenie papierosów ma odwrotny efekt, szczególnie zwiększając ryzyko wystąpienia napadów gorąca.

Co stosować na uderzenia gorąca?

Leczenie uderzeń gorąca w trakcie menopauzy zazwyczaj opiera się na przyjmowaniu hormonalnej terapii zastępczej. Ze względu na obawy związane z możliwością wystąpienia późnych objawów klimakterium i intensywnych wczesnych symptomów menopauzy, wiele kobiet decyduje się na hormonalną terapię zastępczą (HTZ). HTZ polega na przyjmowaniu tabletek zawierających estrogeny (tabletki jednoskładnikowe) lub estrogeny i progesteron (tabletki dwuskładnikowe). Terapia ta ma swoje plusy i minusy. W rzeczywistości pomaga złagodzić objawy menopauzy, a także zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób takich jak rak jelita grubego, osteoporoza i hiperlipidemia. Niestety, jednocześnie zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepicy, raka piersi, mięśniaków macicy i raka endometrium, szczególnie w przypadku stosowania tabletek jednoskładnikowych. Warto jednak zaznaczyć, że nie każda kobieta może korzystać z HTZ. Przeciwwskazania obejmują między innymi choroby układu krążenia, raka piersi i/lub endometrium oraz niewydolność wątroby.

Ostatnio Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków. (FDA) zatwierdziła nowy lek doustny dla kobiet w okresie menopauzy - fezolinetant. Zmniejsza on ryzyko wystąpienia uderzeń gorąca (objawów naczynioruchowych) o 60%. Przeznaczony jest do leczenia umiarkowanych i ciężkich uderzeń gorąca. Jest to pierwszy taki lek, który uzyskał aprobatę FDA.

Jeżeli uderzenia gorąca występują bez związku z menopauzą stosowane jest postępowanie przyczynowe: unormowanie stężenia hormonów przy nadczynności tarczycy, redukcja masy ciała u osób z nadwagą i otyłością, skuteczne leczenie chorób układu krążenia itd. Gdy nagłe uderzenia gorąca związane są ze stresem warto rozważyć zastosowanie technik relaksacyjnych oraz kontakt z psychoterapeutą.

Fitoestrogeny a uderzenia gorąca w czasie menopauzy

Fitoestrogeny są naturalnymi związkami występującymi w roślinach, które wykazują pewne podobieństwo strukturalne do ludzkich hormonów estrogenowych. W okresie menopauzy fitoestrogeny mogą być stosowane jako alternatywa lub uzupełnienie terapii hormonalnej w celu złagodzenia objawów menopauzy. Działają one poprzez oddziaływanie na receptory estrogenowe w organizmie, choć znacznie słabiej niż prawdziwe estrogeny. Zastosowanie fitoestrogenów w okresie menopauzy ma na celu łagodzenie typowych objawów, takich jak uderzenia gorąca, nocne poty, wahania nastroju, oraz problemy z układem kostnym związane z utratą estrogenów. Fitoestrogeny można znaleźć w różnych produktach spożywczych, takich jak soja, siemię lniane, cytrusy, a także w suplementach diety.

Domowe sposoby na uderzenia gorąca

Jak sobie radzić z uderzeniami gorąca domowymi sposobami? Kobiety, które nie chcą lub nie mogą zastosować hormonalnej terapii zastępczej, poszukują naturalnych alternatyw. W aptekach można znaleźć wiele suplementów diety, które mogą pomóc złagodzić dolegliwości związane z menopauzą. Na podstawie wyników badań naukowych, stosowanie przez okres 12 miesięcy preparatów zawierających ekstrakt z pluskwicy groniastej (w dawce co najmniej 40 mg dziennie), koniczynę łąkową (w dawce co najmniej 80 mg dziennie) oraz izoflawonoidy sojowe (w dawce co najmniej 50 mg dziennie) przyczynia się do redukcji objawów menopauzy. Warto wzbogacić jadłospis o naturalne źródła fitoestrogenów np. soja, kapusta, zielona herbata, brokuły, siemię lniane, owoce cytrusowe. Ponadto pomóc może ograniczenie picia napojów z kofeiną oraz jedzenia ostro doprawionych dań. Palenie papierosów zwiększa ryzyko występowania uderzeń gorąca, co jest jednym z wielu powodów, dla których warto postarać się rzucić palenie.

W przypadku, gdy uderzenia gorąca i poty związane są z częstymi sytuacjami stresowymi rozważyć można kilka opcji takich jak:

• psychoterapia
• aromaterapia ( olejek lawendowy, cytrynowy, melisowy i rozmarynowy)
• medytacja
• kontrola oddechu
• behawioralny trening relaksacyjny
• aktywność fizyczna
• preparaty z adaptogenami

Przypisy

1. Rygiel, K. Wybrane techniki relaksacyjne oraz możliwości ich zastosowania w kontekście zaburzeń i chorób psychofizycznych związanych ze stresem, „Neuropsychiatria i Neuropsychologia”, 2017, vol. 12(3).
2. https://www.fda.gov/news-events/press-announcements/fda-approves-novel-drug-treat-moderate-severe-hot-flashes-caused-menopause
3. Kanadys, W. et al. Evaluation of clinical meaningfulness of red clover (Trifolium pratense L.) extract to relieve hot flushes and menopausal symptoms in peri-and post-menopausal women: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Nutrients, 2021, 13.4: 1258.
4. Castelo-Branco, C., et al. Review & meta-analysis: isopropanolic black cohosh extract iCR for menopausal symptoms–an update on the evidence. Climacteric, 2021, 24.2: 109-119.